Thị trường chứng khoán vừa “tặng” chúng ta một cú tàu lượn siêu tốc: Bốc hơi 70 điểm chỉ trong 3 ngày, và rồi bất ngờ “quay xe” tăng vọt gần 35 điểm chỉ trong một phiên (ngày 4/11).
Tôi biết chính xác cảm giác của nhiều NĐT lúc này:
- 3 ngày trước: Hoảng loạn cực độ (FUD) khi nhìn các trụ VIC, GEX nằm sàn. Bạn vội vã bán tháo, “cắt lỗ” bằng mọi giá, chấp nhận mất tiền chỉ để “thoát” khỏi thị trường.
- Hôm nay: Khi thị trường hồi phục thần tốc, bạn lại “đứng hình” – tê liệt. Bạn vừa “bán đúng đáy” và giờ lại lỡ một con sóng hồi mạnh mẽ.
Tại sao bạn luôn rơi vào vòng lặp “mua đỉnh, bán đáy” này? Đây chính là sai lầm chết người của việc giao dịch theo cảm tính thay vì một hệ thống đã được kiểm chứng
1. Bi kịch của FUD: Bán bất chấp khi hoảng loạn
Khi thị trường giảm 70 điểm, nỗi sợ hãi (FUD) đã điều khiển bạn. NĐT 1-3 năm tuổi thường mắc lỗi này: bạn nhìn vào màu đỏ của bảng điện, nhìn vào các tin đồn (như tin đồn về VIX, GEX) và bán ra một cách vô kỷ luật.
Bạn không phân tích xem: Tại sao thị trường giảm? Lực bán đến từ đâu? Các cổ phiếu tốt (blue-chip) có bị ảnh hưởng không? Thay vào đó, bạn chỉ có một suy nghĩ duy nhất: “Bán ngay trước khi mất hết!”. Đây là hành động “bán theo cảm tính” điển hình, và nó là nguyên nhân số một khiến bạn mất tiền.
2. Sự tê liệt của Nỗi Đau: “Đứng hình” khi cơ hội đến
Ngược lại, tại sao bạn không dám “bắt đáy” khi VN-Index về 1.617?
Đơn giản vì “nỗi đau” mất tiền còn quá mới. Bạn vừa “cắt lỗ” ở 1.620, nên khi thị trường về 1.617, bạn không thấy đó là cơ hội, mà bạn thấy đó là rủi ro. Bạn sợ nó sẽ giảm tiếp về 1.600, 1.550. Bạn sợ đó là một “cú nảy con mèo chết” (Dead Cat Bounce) hoặc một “bẫy tăng giá” (Bulltrap) kinh điển.
Bạn chờ đợi sự xác nhận rõ ràng hơn. Nhưng hỡi ôi, khi thị trường đã “xác nhận” bằng một cây nến xanh 35 điểm, khi khối ngoại mua ròng 1.200 tỷ, và khi 3 nhóm trụ cột (Ngân hàng, Chứng khoán, Bất động sản) đồng loạt tăng trần… thì cơ hội tốt nhất đã qua. Bạn lại lỡ nhịp.
3. “Cháy tài khoản” là lỗi của Quản trị rủi ro, không phải của thị trường
Việc “cháy tài khoản” (hoặc margin call) trong 3 ngày giảm không phải lỗi của thị trường, mà là lỗi của chính bạn. Nó cho thấy bạn đã thiếu một hệ thống quản trị rủi ro chuyên sâu.
Rất có thể bạn đã vi phạm 2 nguyên tắc:
- Cơ cấu vốn: Bạn “all-in” vào một vài mã cổ phiếu nóng.
- Tỷ lệ margin: Bạn sử dụng đòn bẩy quá cao.
Khi bạn không có kế hoạch (điểm dừng lỗ, tỷ trọng giải ngân), bạn sẽ bị động hoàn toàn trước biến động. Và khi cơ hội đến (phiên hồi 35 điểm), bạn cũng không có kế hoạch giải ngân. Bạn không biết mua gì, mua bao nhiêu, vì sao mua. Bạn chỉ “đứng nhìn” trong tiếc nuối và sợ hãi.
Thị trường luôn dùng biến động mạnh để “rũ hàng” những NĐT yếu tâm lý. Ba phiên giảm 70 điểm là để “ép” bạn bán ra. Phiên hồi 35 điểm là phần thưởng cho những người có hệ thống và tuân thủ kỷ luật.
Khối ngoại họ không “bắt đáy” theo cảm tính. Họ mua khi định giá thị trường (P/E) trở nên hấp dẫn. Khi bạn còn đang sợ hãi, họ đang nhìn thấy cơ hội.
Đừng để FUD và FOMO điều khiển túi tiền của bạn. Thị trường không có lỗi, lỗi là ở chúng ta thiếu một phương pháp luận rõ ràng.
Bạn đã hành động thế nào trong 4 phiên “tàu lượn” vừa qua? Comment chia sẻ bên dưới nhé!
Và nếu bạn cảm thấy cần một người đồng hành thực chiến để xây dựng hệ thống giao dịch, đừng ngần ngại inbox/tham gia room của mình.