Chưa bao giờ ngân sách đầu tư công lại “xông xênh” như lúc này. Năm 2025 vượt 1 triệu tỷ đồng. Nhưng tiền dồi dào chưa chắc tạo ra cú hích thực sự.
Mỗi năm, khi lập dự toán, Chính phủ phải thực hiện một phép tính rất “cân não”:
- Ước tính thu ngân sách nhà nước – từ thuế, phí, dầu khí, xuất nhập khẩu…
- Xác định tỷ lệ chi cho đầu tư công trên tổng chi ngân sách (thường dao động khoảng 25–30%).
- Tính toán trần bội chi và dư địa vay nợ trong giới hạn an toàn.
Nếu thu ngân sách tăng trưởng tốt, nhờ kinh tế khởi sắc, sản xuất mở rộng, quản lý thu chặt chẽ Nhà nước sẽ có thêm không gian để “bơm tiền” vào đầu tư công, kích thích tăng trưởng dài hạn.
Năm 2024, Chính phủ liên tục chỉ đạo các tỉnh, thành phố, các bộ ngành phải tăng tốc giải ngân vốn đầu tư công. Nhắc nhở, đôn đốc ráo riết, đến hết năm, cả nước mới giải ngân được 70,24% số vốn được cấp, tức khoảng 677.349 tỷ đồng. Nghe con số rất lớn, nhưng thực ra còn nhiều dự án vẫn dở dang, chưa tạo được tác động lan tỏa đủ mạnh lên nền kinh tế.
Bước sang năm 2025, tổng vốn đầu tư công được Quốc hội phê duyệt nâng lên 790.729 tỷ đồng. Chính phủ đặt mục tiêu cao chưa từng có: các địa phương và bộ ngành phải giải ngân tối thiểu 95%, thậm chí 100% số vốn đã cấp.
Chưa hết, năm 2024, thu ngân sách vượt 338.000 tỷ đồng so với kế hoạch – một con số kỷ lục phản ánh sức bền của nền kinh tế. Khoản chi thường xuyên gần như cố định, nên phần vượt thu này được Chính phủ thông báo sẽ cộng thêm vào chi đầu tư công năm 2025, đẩy tổng mức đầu tư công lên trên 1 triệu tỷ đồng, cụ thể có thể đạt 1.130.729 tỷ đồng.
Sang năm 2025, chỉ riêng 6 tháng đầu năm, thu ngân sách nhà nước đã đạt 1.332.000 tỷ đồng. Với đà này, nhiều khả năng cả năm sẽ tiếp tục vượt dự toán thêm 300.000–400.000 tỷ đồng. Điều đó đồng nghĩa, năm 2026, ngân sách chi cho đầu tư công hoàn toàn có thể tăng thêm dăm trăm ngàn tỷ đồng nữa.
Trong lịch sử, chưa bao giờ “hầu bao” đầu tư công lại rộng rãi và quyết liệt như giai đoạn này.
Nhưng cần nhớ, ngân sách dồi dào chỉ là một nửa câu chuyện. Phần còn lại – quan trọng nhất – phụ thuộc vào năng lực quản lý, tổ chức triển khai và giải ngân của từng dự án, từng địa phương. Bởi lẽ:
- Tiền có sẵn, nhưng nếu chậm tiến độ, thủ tục rườm rà, giải phóng mặt bằng yếu kém… thì vốn vẫn chỉ “nằm trên giấy”.
- Đầu tư công không chỉ là chi tiêu, mà là đòn bẩy tạo hạ tầng, việc làm, và sức bật kinh tế lâu dài.
Đây chính là lúc “phép thử” lớn nhất với năng lực thực thi của bộ máy quản lý.
Nếu được triển khai nhanh – đúng – hiệu quả, giai đoạn “xông xênh ngân sách” này sẽ tạo ra cú hích hạ tầng chưa từng có cho nền kinh tế Việt Nam.