Nếu để chia sẻ vài dòng ngắn gọn cho người mới tham gia thị trường thì mình muốn nhắn gửi anh chị ý này :
Chỉ phân tích kỹ thuật thôi là không đủ để tồn tại trên thị trường này, mà cần phải biết biết phân tích cơ bản, đủ am hiểu sâu sắc để đọc và hiểu một BCTC căn bản nhất.
Lên rồi xuống, xuống chán lại lên, là sự vận động liên tục của thị trường, hãy nắm bắt các tín hiệu tạo đáy mà thị trường đưa ra để có phản ứng tốt nhất. Một lưu ý nhỏ cho các bạn từ kinh nghiệm của mình. Hãy lấy vĩ mô và nền tảng DN làm kim chỉ nam mới đi được đường dài và xa, còn kỹ thuật, chỉ như chiếc kính chiếu hậu nhìn ra đằng sau, không thể lái xe đường trường chỉ nhờ chiếc kính chiếu hậu.
Không phải mình chém gió ba hoa bốc phét, dạy đời gì đâu. Chỉ là sống lâu, chết nhiều, trả giá nhiều, trải nghiệm nhiều bài học đau đớn nên giờ mình khôn ra một tí thôi ạ.
Với lại nghề này, môn này không có lý thuyết được đâu, không có đốt cháy giai đoạn được đâu ạ, không có chuyện đi tắt đón đầu đâu ạ. Cũng không có chuyện đọc dăm ba cuốn sách, học vài khóa học ngắn hạn mà giỏi được, mà thấm được & miu sinh kiếm sống với nghề này được đâu ạ. Làm gì có chuyện đó. Nó cần thời gian và sự trải nghiệm sâu sắc ạ. Thường là 5 năm trở lên ạ. Cần trải qua ít nhất một chu kỳ của nền kinh tế, của thị trường ạ.
Không có bài học nào đáng giá bằng bài học thực tế trường đời ạ.
Phải trả giá, phải thua đau nhiều ván, nhiều năm tháng mới khôn ra một tí ạ.
Ở đời có những việc không khó nhưng bạn phải trải nghiệm. Chứng khoán cũng vậy, để biết đạo đức của chủ DN thì bạn phải tham gia thị trường 10-20 năm để biết quá khứ 10-15-20 năm trước chủ DN họ đã làm gì, đã từng đối xử với cổ đông ra sao. Giang sơn dễ đổi bản tính khó dời. Lòng tham của con người là vô đáy.
Hoạt động đầu tư là một hoạt động dựa trên những phân tích kĩ lưỡng, phải đảm bảo sự an toàn vốn và hứa hẹn mức lợi nhuận đạt yêu cầu. Hành động nào không đáp ứng đủ các tiêu chuẩn trên gọi là đầu cơ.
BẠN CÓ PHẢI LÀ MỘT NHÀ ĐẦU TƯ THÔNG MINH KHÔNG?
Hãy trả lời một câu hỏi quan trọng thiết yếu. Graham coi một nhà đầu tư “thông minh” là như thế nào?
Trong phiên bản đầu tiên của cuốn sách “Nhà đầu tư thông minh” Graham đã định nghĩa khái niệm này, và ông nói rõ là kiểu thông minh này không liên quan gì tới chỉ số IQ hay điểm thi SAT. Nó chỉ có nghĩa là bạn kiên nhẫn, kỷ luật, và ham học hỏi. Bạn cũng phải biết cách kiềm chế cảm xúc. Kiểu thông minh này, Graham giải thích là “phẩm chất của tính cách chứ không hẳn là của bộ não”.
Lời cuối, nhiều người sẽ cho rằng tôi đầu tư mà lúc nào cũng thận trọng, bảo thủ, định kiến đến nỗi nghi ngờ mọi thứ, kể cả những doanh nghiệp tên tuổi lẫy lừng vạn người mê. Song khi nhìn lại chặng đường 18 năm đầu tư của bản thân và chứng kiến những cú ngã ngựa đầy tức tưởi của những người từng được xem là cao thủ nhiều năm lăn lộn chứng trường. Điều đó khiến tôi nhớ đến câu châm ngôn nổi tiếng của triết gia Ralph Waldo Emerson: “Thật dễ dàng để sống theo quan điểm chung của xã hội. Cũng thật chẳng khó khăn gì để sống một cách cô độc theo chủ nghĩa cá nhân. Song một người vĩ đại là người mà ngay ở giữa đám đông, vẫn giữ được tư duy độc lập hoàn hảo của mình”.
Khi nhà đầu tư càng mua được giá thấp hơn so với giá trị thực của doanh nghiệp thì biên an toàn càng lớn. Nói cách khác là nhà đầu tư sẽ có khả năng mua cổ phiếu đó với giá đủ rẻ để không chịu một khoản lỗ nào, ngay cả sai khi đưa ra quyết định mua cổ phiếu này. Chiến lược của Phil Town là chờ đợi đến khi giá cả của doanh nghiệp tuyệt vời đó thấp hơn từ 25%-50% so với giá trị thực, ông sẽ bắt đầu mua tích trữ một cách tự tin. Giá càng điều chỉnh, ông lại càng hăng hái mua thêm.
Tất nhiên, việc thực hành các triết lý đầu tư là không hề đơn giản. Ngoài hiểu biết toàn diện về đánh giá doanh nghiệp, Phil Town chia sẻ nhà đầu tư cần có bản lĩnh vững vàng để giữ tâm trí mình độc lập trước hành động của đám đông. Đồng thời cũng cần tỉnh táo khi xem xét diễn biến của thị trường để vừa nắm bắt được tâm lý đại đa số đám đông, vừa kiểm soát được lý trí và kỉ luật của bản thân để sẵn sàng trước một phi vụ đang tới.
Khi bạn muốn rèn luyện làm sói thì không thể sinh hoạt như những chú cừu. Làm trader chuyên nghiệp phải trải qua sự nhàm chán, cô đơn thường xuyên đi ngược đám đông, của việc lặp đi lặp lại không còn cảm xúc. Và đặc biệt phải bước qua những ồn ào nhốn nháo của đám đông ngoài kia. Tôi rèn việc nhàm chán mỗi ngày.
Trong một buổi họp mặt cổ đông gần đây, một vị lãnh đạo lí trí đã phát biểu một câu chúng tôi cho là chí lí vô cùng: “Trong một môi trường đầu tư có integrity (đạo đức) kém thì ta không thể tin được ai cả. Nhất thiết ta phải biết kiểm soát các rủi ro.”
Nhìn đến tương lai:
Ở thời điểm hiện tại, trực giác của chúng tôi cho thấy rằng mức độ cạnh tranh (competition) ở lĩnh vực đầu tư chứng khoán dường như đang ở mức tối đa ! Việc lựa chọn một doanh nghiệp tuyệt vời, bán ở giá hấp dẫn là một thách thức không hề nhỏ: Những công ty tuyệt vời thì được định giá rất cao, những công ty định giá thấp thì cơ bản rất kém.
Vì vậy, đầu tư chứng khoán chưa bao giờ dễ dàng, nó đòi hỏi những con người với phẩm chất lí trí, kiên nhẫn, và biết cách tích lũy tiền nhàn rỗi một cách thông minh để đón chờ những cơ hội mà đám đông thường bỏ qua vậy.
Đi với bụt mặc áo cà sa, đi với ma mặc áo giấy, anh chị mà tham gia mấy cái room. Chủ room tính cách, trình độ, kinh nghiệm, tư duy… như thế nào, thì lâu ngày các bác cũng bị ảnh hưởng những phẩm chất đó của người ta. Nó như mưa dầm thấm lâu, nói mãi thì người ta phải tin, không tin cũng phải tin, ngày này qua tháng nọ nó ngấm vào máu anh chị. Chỉ có lọc máu may ra mới thay đổi được anh chị.
Có những mã thị giá 2.000 - 5.000 trong khi giá trị sổ sách 15.000 - 20.000 mình vẫn không bao giờ ham rẻ.
Có những mã PE = 1-2-3 mình cũng không ham.
Có những mã nó loè cục tiền 1.000 - 2.000 - 3.000 tỷ vẫn không loè được mình, he he…
Ảo lòi cả, thủ thuật cả, xào nấu cả. Đỉnh cao của nghệ thuật xào nấu.
Cái này cần trình & kinh nghiệm chinh chiến trận mạc nhiều năm để biết đâu là thật, đâu là giả (thường trên 15 năm để biết ai ra sao, ai ra sao…)
Ở đời có những việc không khó nhưng bạn phải trải nghiệm. Chứng khoán cũng vậy, để biết đạo đức của chủ DN thì bạn phải tham gia thị trường 10-20 năm để biết quá khứ 10-15-20 năm trước chủ DN họ đã làm gì, đã từng đối xử với cổ đông ra sao. Giang sơn dễ đổi bản tính khó dời. Lòng tham của con người là vô đáy.
Còn đã đánh bạc thì mình vẫn đánh bạc thôi. Nhưng phải tách bạch rõ ràng cái gì ra cái đó.
Trong đầu tư. Tôi thích nói chuyện với nhau bằng con số. Tôi sợ cảm xúc yêu ghét cổ cánh !!!
Hãy nói chuyện bằng con số.
Đầu tư, đầu cơ : ĐỊNH TÍNH & ĐỊNH LƯỢNG
Định tính là cảm xúc yêu ghét, là cảm thấy, cảm nhận (có phần cảm tính, mù mờ), nghe đồn, nghe nói, nghe báo nói, nghe tivi nói, nghe chuyên gia nói…,
Định lượng : Là nói chuyện bằng con số ! Chấm hết !!!
Mở BCTC ra mà NÓI CHUYỆN VỚI NHAU BẰNG CON SỐ
Và một điều vô cùng quan trọng : Bạn phải đủ kiến thức, kinh nghiệm để nhận biết đâu là con số đáng tin cậy, đâu là con số không đáng tin cậy. Người ta hơn nhau chỗ này !!!
Môn này suy cho cùng là sự đánh cược. Mà đánh cược thì có xác suất đúng sai. Đúng thì được bao nhiêu, sai thì mất bao nhiêu. Mỗi người phải tự chịu trách nhiệm với quyết định của bản thân.
Niềm tin là một thứ gì đó vô cùng xa xỉ ở cái thị trường này. Một nơi sục sôi tiền. Tôi thấu hiểu các bạn !
Niềm tin là một thứ gì đó xa xỉ giữa chợ người, chợ đời.
Tư duy đầu tư là một cái gì đó rất khó gặp nhau.
Nói mãi thì cũng phải quay về một thứ :
Bạn phải định giá được DN một cách tương đối & khả năng tạo tiền của DN.
Đầu tư - Đầu cơ mỗi người một quan điểm, góc nhìn, suy nghĩ, tư duy.
Suy cho cùng, mua cổ phiếu là mua sự kỳ vọng vào tương lai chứ không mua cái sự đã rồi. Mua khi nó xấu xa bỉ ổi, để đến lúc nó bớt xấu xa thì nó đã tăng 100-200%. Và khi tốt lên thì nó đã kịp làm cú nước rút 800%.
Bài này Chun viết hồi 2014 :
Đôi lời tâm sự cùng anh chị em:
TTCK VN - 3 sàn 900 mã, giai đoạn này không còn nhiều mã có thể đầu tư anh chị à. Thế nào là đầu tư? Mua và nắm giữ 6 tháng đến 1 năm gọi là đầu tư, cứ tạm gọi như thế đi. Mỗi người một quan điểm, nhưng với em đã đầu tư thì kỳ vọng lớn hơn đầu cơ lướt lát T+, +5 hay + 10 cũng là T+. Đầu cơ thì kỳ vọng 5-10% nhưng đầu tư thì kỳ vọng con số lớn hơn thế nhiều ạ. Khi mình nghiên cứu, tìm hiểu kỹ càng, soi từng con số trong BCTC, mình phải được đền đáp thành quả xứng đáng. Thậm chí lặn lội xuống tận doanh nghiệp, tham quan nhà máy, nhà xưởng, văn phòng, gặp lãnh đạo DN và hỏi thật nhiều những thứ chúng ta chưa được giải đáp thỏa đáng, những thứ chúng ta nghi ngờ.
TTCK VN đang bị một tình trạng bi đát : “ở trển” quá dễ dãi trong quản lý dẫn đến tình trạng in giấy tràn lan vô tội vạ, hàng r.á.c tràn ngập thị trường. Dẫn đến nhà đầu tư mất niềm tin trầm trọng. Hàng giấy, hàng rác thì họ bán giá nào cũng lãi. Họ ở đây là những người in giấy bán cho đám đông. Giấy thì không có giá. Nói chung, 2 năm qua hàng đầu cơ chết thảm, nhiều mã cách đây 1-2 năm giá còn 20-25-30 giờ còn 1.000 - 5.000 - Quá thê thảm. Vì đâu nên nỗi?
Bỏ qua hàng đầu cơ. Vậy hàng trăm Blue chip thì thế nào? Chỉ nói một câu ngắn gọn: Ở ngoài nhìn thì dễ ăn vào là ôm đầu máu ngay, số mã kiếm ăn cả đầu cơ lẫn đầu tư chỉ đếm trên đầu ngón tay !!! Vì sao lại thế? Có vẻ thời của chúng đã hết, hoặc: Chúng nó ngon, rất ngon, cực ngon, very ngon nhưng giá của chúng không còn thơm ngon nữa !!!
Cổ cánh cũng như con người:
Thời để sinh ra
Thời để lớn lên
Thời để thịnh vượng
Thời để lụi tàn
Thời để hồi sinh
Vấn đề đặt ra là bạn đến với nó vào thời nào?
TTCK VN - gần 900 mã trên 3 sàn, số DN làm ăn đàng hoàng tử tế, lãnh đạo hết lòng vì cổ đông chỉ được khoảng tròm trèm 20% con số này. Đó là những DN chia cổ tức đều đặn bằng tiền năm này qua năm khác (có thể bằng cổ, nhưng chắc chắn phải bằng tiền trước đã).
PS: Tôi không sợ hàng rác, hàng giấy lộn vì chúng sờ sờ ra đấy ai cũng thấy, ai cũng biết, con nít cũng biết luôn. Thứ làm tôi sợ nhất là hàng rác, hàng giấy lộn đội lốt hàng cơ bản, Blue chip. Điều này được ví như mặt sông phẳng lặng nhưng phía dưới là những dòng nước ngầm chảy xiết, nó là cái bẫy, giết chết bao nhiêu thế hệ nhà đầu tư chứng khoán VN mười mấy năm qua, kể cả những nhà đầu tư dày dạn kinh nghiệm. 23 năm qua ở TTCK VN có khoảng 400-500 mã thuộc dạng này. Vô số nhà đầu tư lâu năm, mười mấy năm qua chết tức tưởi vì những cổ phiếu dạng này. Suy cho cùng đầu tư chứng khoán không phải là chọn và lựa mà là chọn và loại bỏ. Loại bỏ rác r.ư.ở. & giấy lộn. Điều đó không bảo đảm cho bạn chiến thắng thị trường nhưng ít nhất giúp bạn tránh được những cú chết thảm không còn đường về quê ngoại. Tôi không tiện kể ra đây những cổ phiếu dạng này, vì nó sẽ xát muối vào vết thương còn đang rỉ máu của anh chị. Tôi tin chắc anh chị cũng hình dung tôi đang nói về những cổ phiếu nào.
Những điểm trọng yếu khi soi BCTC một DN :
NỢ/VCSH (nợ vay)
TIỀN MẶT/TÀI SẢN NGẮN HẠN
CÁC KHOẢN PHẢI THU, PHẢI THU KHÁC/Doanh thu (Cái này rất quan trọng, xào nấu nó nằm ở đây)
TỒN KHO/Doanh thu
CHI PHÍ XD CƠ BẢN DỞ DANG
LỢI NHUẬN GỘP BH & CCDV
SOI KỸ MỤC VCSH, BẢN CHẤT NHỮNG CON SỐ HÌNH THÀNH NÊN VCSH (Để tìm ra mấy ông tăng vốn ảo)
DÒNG TIỀN VÀO RA, SOI KỸ 3 CỘT CỦA BC LCTT.
Mục THUYẾT MINH BCTC đọc thật kỹ :
GIAO DỊCH CÁC BÊN LIÊN QUAN (Cái này rất quan trọng, xào nấu nó nằm ở đây)
HỢP ĐỒNG HỢP TÁC ĐẦU TƯ (BCC - Nếu ai có kiến thức tài chính kế toán sẽ hiểu được BCC không khác mấy với răng nanh ma cà rồng, là con đường dễ nhất, hợp lý nhất để cash out và hút máu của nhỏ lẻ. Các công ty BĐS niêm yết đều sử dụng thủ thuật này rất nhuần nhuyễn.
Quan trọng nhất:
CHẤT LƯỢNG VỐN HÓA
CHẤT LƯỢNG TÀI SẢN
CHẤT LƯỢNG LỢI NHUẬN
Các quỹ lớn người ta quan tâm :
Chất lượng vốn góp
Chất lượng tài sản
Chất lượng lợi nhuận
Nói chung là một DN có BCTC đơn giản, dễ hiểu, sạch sẽ, lãnh đạo đáng tin cậy.
Ở VN người ta mua cổ phiếu vì cái nhất thời, kiểu như quý này, quý kia, năm này năm kia EPS cao, lợi nhuận khủng gì đó. Nó giống như việc chọn lấy một người vợ vì nó mới đại phẫu, hoặc nó mới trúng số, chứ không phải một tiểu thư giàu từ trong trứng, gia đình gia giáo, ngon lành bao đời ở phố cổ, đại loại thế.
Ở VN khi xem xét 1 DN đầu tư người ta ít quan tâm tới:
CHẤT LƯỢNG VỐN GÓP
CHẤT LƯỢNG TÀI SẢN
CHẤT LƯỢNG LỢI NHUẬN
Vì thế mới có tình trạng nhiều DN BV 10.000 - 20.000 mà giá cổ cánh 2.000 - 5.000, nhiều mã EPS = 2.000 - 4.000 mà giá cổ cánh ì ạch 3.000 - 10.000 >>> PE = 1-2-3 mà chả ma nào thèm mua. Nhiều nhà đầu tư xem đây là sự phi lý của thị trường nhưng thật ra cái gì cũng có nguyên do của nó. Những định chế tài chính lớn họ có cái nhìn khác với đám đông nhỏ lẻ ở điểm này.
Chiều buồn, lục cơm nguội, anh chị đọc chơi. Mười lăm năm ấy, biết bao mặn nồng - chan cả nước mắt !!! Em có biết không?
Mình không cần ba cái danh hão nữa bạn à, nó không làm bụng mình bớt cồn cào. Mình chém gió vì cơm áo, vì miu sinh, vì đam mê, vì muốn chia sẻ, hay đơn giản nó là tính cách của mình.
Thắng hay thua thì đêm về, một mình bạn trong bóng đêm, bạn vắt tay lên trán: Bạn biết, vợ con bạn biết, mùa xuân này gia đình bạn có sung túc hay không? Còn ba cái danh ảo, ồn ào, ảo vọng, sĩ diện hảo rồi cũng qua đi như sương khói.
Giờ đi đâu mình cũng khai thật, khai rất nhiều lần là quá khứ 10-15 năm trước tôi từng cháy TK rất nhiều lần. ĐỜI TRADER AI CŨNG TỪNG BÉ THƠ, AI CŨNG TỪNG DẠI KHỜ. Cái nguy hiểm nhất của sới bạc không phải là khiến cho con người ta cháy túi mà nó tạo ra một lớp người sống ảo. Nghe thì rất chua chát, rất cay đắng nhưng ngẫm kỹ sẽ thấy đúng anh chị à. Không chơi chứng ảo, sai thì nhận là sai, đúng thì nhận là đúng, sai thì sửa, sai thì cắt lỗ, chứng khoán là việc cả đời, không việc gì phải xấu hổ, mắc cỡ hay ngại ngùng e thẹn gì cả.
Cây kim trong bọc lâu ngày cũng lòi ra, không có chuyện tốt khoe xấu che. Không được to mồm: ăn vài xu lẻ thì cả Châu Phi đều biết, cháy tám chục cái tài khoản thì vợ không biết, con không biết, tám chục con bồ nhí cũng không biết nốt, dĩ nhiên là bá tánh, chúng sanh, con nhang đệ tử lại càng không.
Không vẽ ra viễn cảnh mơ mộng cho khách hàng, cho nhà đầu tư… Trước khi mua con nào thì việc đầu tiên là dặn đi dặn lại : Nó mà thủng mốc XYZ là phải cắt lỗ nha anh chị, nhớ nha, nguyên tắc là nguyên tắc, không được lẫn lộn, lập lờ giữa đầu tư & đầu cơ. Không được kẹp bi rồi tìm một tỷ lý do bào chữa, ngụy biện, thủ dâm là đầu tư.
Đánh bạc bịp cùng chứng vịt ung thì không nên câu nệ theo những nguyên tắc thông thường mà nên bồi dưỡng kỹ xảo đánh bạc, khi thua lỗ cố gắng hạn chế tối thiểu rủi ro.
PS1 : 3 năm qua, Chun cứ nhai đi nhai lại ý này với anh em: 5 năm vừa qua (2012 - 2017) có thể ví là tuần trăng mật của TTCK VN. Hàng triệu nhà đầu tư, cũng như các bạn môi giới trẻ mới vào nghề vài năm nay được trời đãi, thời thế đãi, thị trường đãi cho bữa tiệc no nê & thịnh soạn, rồi họ ngộ nhận mình thật giỏi giang & vĩ đại. Thế rồi tuần trăng mật qua đi, để lại đống tro tàn.
PS2 : Từng là Admin rất nhiều diễn đàn chứng khoán nhiều năm liền, từ thế hệ đầu tiên của TTCK VN nên mình rất thấu hiểu tâm lý đám đông. So với giờ này năm ngoái hay đầu năm nay, chợ chứng ngày càng thưa vắng người. Những nhà đầu tư non trẻ, những bạn trẻ háu thắng không biết người biết ta, giờ này năm ngoái còn hung hãn lắm, giờ thì đã đi xa, xa mãi về phía mặt trời lặn, đi mãi không về. Trò chơi này khắc nghiệt & tàn nhẫn.
Những dòng này được viết ra bằng sự đánh đổi của những năm tháng tuổi trẻ đầy sương gió !
