Có bao giờ bạn cảm thấy… mình đã đúng?
Bạn phân tích đủ kiểu, bạn chắc cú rằng cổ phiếu đó sẽ tăng mạnh.
Bạn vào lệnh với sự tự tin của một thiên tài đầu tư.…Và rồi, thị trường rơi.
Cổ phiếu đó không chỉ giảm 3–5%, mà giảm 20%, rồi 30%, rồi bạn không dám nhìn tài khoản nữa.Tôi đã từng như vậy.
Và tôi tin – bạn, hoặc ai đó xung quanh bạn – cũng từng như vậy.Chúng ta bước vào thị trường với kỳ vọng phải đúng, phải thắng, phải giỏi.
Nhưng thị trường không chơi theo luật “đúng hay sai”.
Nó chơi theo xác suất.Và phần lớn những người ở lại lâu nhất trên thị trường không phải là thiên tài đoán đúng xu hướng…
Mà là những người biết cách sống sót khi họ sai.
“Bạn không cần đúng 100% – bạn chỉ cần sai ít và giữ được tiền.”
Khi mới bước vào thị trường, tôi thường tự hỏi:
“Làm sao để chắc chắn cổ phiếu này sẽ tăng?”
“Có công cụ nào giúp mình biết chắc thị trường sẽ lên không?”
Tôi muốn chắc chắn.
Tôi muốn biết trước.
Tôi muốn đúng thật nhiều lần — vì tôi nghĩ rằng, như vậy mới có thể thành công.
Nhưng tôi đã sai ngay từ cách đặt câu hỏi.
Câu chuyện: Người đúng 8/10 vẫn thua lỗ
Tôi từng gặp một người bạn trong ngành — anh ấy có tỷ lệ đúng cực kỳ cao.
8 trong 10 cổ phiếu anh chọn đều tăng.
Nghe có vẻ xuất sắc, đúng không?
Nhưng vẫn thua lỗ.
Tại sao?
Vì 2 cổ phiếu sai kia, anh ấy không cắt.
Một mã giảm 40%, mã kia giảm 60% — và anh ấy giữ.
Giữ vì “nó sẽ hồi”, vì “giá này rẻ”, vì “mình đã nghiên cứu kỹ mà”.
Cuối cùng, toàn bộ lợi nhuận của 8 mã đúng kia… không đủ gánh nổi 2 cú sai.
Sự thật: Đầu tư không phải là toán học cộng – nó là xác suất nhân với hành vi
Không ai đúng mãi.
Ngay cả những nhà đầu tư vĩ đại nhất như Mark Minervini, William O’Neil,… cũng chỉ đúng khoảng 50–60%.
Nhưng họ vẫn thắng lớn, vì khi họ sai, họ sai nhỏ.
Và khi họ đúng, họ để lợi nhuận chạy xa.
Đầu tư là trò chơi của xác suất – nhưng là xác suất có kỷ luật.
Bạn không thể kiểm soát thị trường.
Nhưng bạn có thể kiểm soát cách phản ứng của mình.
Ví dụ: Hệ thống giao dịch 60% đúng nhưng vẫn sinh lời
Giả sử bạn có một hệ thống như sau:
- 10 giao dịch, trong đó 6 đúng – 4 sai
- Mỗi lệnh đúng: lời trung bình +15%
- Mỗi lệnh sai: lỗ trung bình -5%
Tổng kết sau 10 lệnh:
- 6 x 15% = +90%
- 4 x -5% = -20%
→ Lãi ròng: +70%
Bạn không cần đúng hết.
Bạn chỉ cần đúng vừa đủ, và biết sai nhỏ thôi.
Người thắng trong đầu tư không phải người đúng nhiều nhất.
Mà là người hiểu rằng:
“Tôi sẽ sai – và tôi đã chuẩn bị cho điều đó trước khi vào lệnh.”
Sai lầm lớn nhất là không dám cắt lỗ – vì “hy vọng sẽ hồi”
“Tôi biết nó đang giảm, nhưng nó là cổ phiếu tốt mà…”
“Giá này là vùng hỗ trợ mạnh rồi đấy, sẽ hồi lại sớm thôi…”
“Chưa bán thì chưa lỗ – chờ thêm vài phiên nữa xem sao…”
Nghe quen không?
Đó là những câu tôi từng nói với chính mình, rất nhiều lần.
Và mỗi lần như vậy, tôi giữ lại một khoản lỗ nhỏ, và nhìn nó trở thành một cục nợ lớn.
Câu chuyện thật: Tôi đã mất 40 triệu chỉ vì không dám cắt lỗ
Năm đó, tôi mua một cổ phiếu ngành thép, sau khi nó vừa tăng mạnh.
Tôi không đợi điểm mua rõ ràng, chỉ nghe người quen bảo “nó còn tăng nữa”.
Tôi mua ở vùng đỉnh ngắn hạn – và cổ phiếu quay đầu giảm ngay sau đó.
Lúc đó, tôi chỉ lỗ khoảng 5%.
Nhưng thay vì bán, tôi nghĩ:
“Giá này tốt mà, nó sẽ hồi thôi.”
“Tôi là nhà đầu tư dài hạn.” (dù trước đó xác định lướt sóng…)
Một tuần sau, lỗ 10%.
Tôi vẫn giữ.
Hai tuần sau, lỗ 18%.
Tôi bắt đầu hoang mang, nhưng không dám hành động – vì sợ bán xong nó lại hồi.
Ba tuần sau, tài khoản tôi đỏ 25%, và cuối cùng, tôi phải bán trong cảm giác thất bại và hối tiếc.
Tôi không thua vì phân tích sai.
Tôi thua vì không chịu thừa nhận mình sai – đúng lúc.
Vì sao ta không cắt lỗ?
Vì tâm lý “hy vọng” – thứ không nên có trong đầu tư.
Ta hy vọng thị trường sẽ thương mình.
Ta hy vọng cổ phiếu sẽ quay đầu.
Ta hy vọng… sai lầm sẽ tự biến mất.
Nhưng thị trường không quan tâm đến hy vọng của bạn.
Nó chỉ quan tâm bạn hành động như thế nào khi gặp tình huống bất lợi.
Dữ liệu nói gì?
Theo nghiên cứu của nhiều quỹ đầu tư:
- Các nhà đầu tư cá nhân thường cắt lời sớm (khi cổ phiếu vừa tăng nhẹ)
- Nhưng lại giữ lỗ rất lâu, vì sợ “bán xong lại tăng”
Và chính điều đó khiến lợi nhuận thực tế âm dần đều, dù đôi khi họ phân tích rất tốt.
Giải pháp: Luôn biết trước khi nào sẽ cắt – trước khi mua
Cắt lỗ không phải là hành động hoảng loạn.
Cắt lỗ là một phần trong kế hoạch.
Trước khi bạn mua bất kỳ cổ phiếu nào, hãy hỏi:
- Nếu nó đi ngược với kỳ vọng, tôi sẽ thoát ở đâu?
- Tôi có chấp nhận mất số tiền đó ngay từ đầu không?
- Nếu thị trường không hồi, kế hoạch B của tôi là gì?
Câu trả lời đó nên có từ trước – không phải khi thị trường đã rơi.
Người có hệ thống cắt lỗ – giữ vốn – sẽ luôn có mặt khi cơ hội thật sự xuất hiện
Tôi từng nghe một câu nói từ một nhà đầu tư kỳ cựu mà tôi rất tâm đắc:
“Cơ hội luôn đến — chỉ là bạn có còn vốn và còn tinh thần để nắm bắt nó không.”
Câu nói tưởng chừng đơn giản đó, thật ra là chìa khóa để phân biệt nhà đầu tư sống sót và nhà đầu tư rơi rụng.
Vì sao nhiều người bỏ lỡ cơ hội lớn?
Không phải vì họ không nhận ra cổ phiếu tốt.
Không phải vì họ không học hành nghiêm túc.
Mà vì… họ đã cháy hết vốn hoặc mất niềm tin sau những lần thua lỗ quá sâu.
Khi cơ hội đến, họ chỉ còn 30% tài khoản.
Khi thị trường bắt đầu uptrend, họ đang chờ gỡ lỗ từ cổ phiếu cũ.
Khi cổ phiếu mạnh chuẩn bị break, họ không dám mua – vì vừa bị lỗ đậm.
Trong đầu tư, giữ vốn = giữ quyền lựa chọn
Giữ vốn thật sự là chủ đề không quá thu hút
Không khiến bạn nổi bật trong room chat hay diễn đàn.
Nhưng giữ vốn giúp bạn có vị thế tốt nhất khi thị trường cho cơ hội thật sự.
Giống như một tay đua marathon, không phải ai chạy nhanh đầu tiên sẽ về đích.
Mà là người chạy đúng sức – không bị chấn thương – giữ đều nhịp.
Trong đầu tư cũng vậy.
Bạn không cần thắng liên tục.
Bạn chỉ cần không tự loại mình khỏi cuộc chơi.
Thống kê: Lợi nhuận lớn thường đến từ vài cơ hội hiếm
Theo nghiên cứu của IBD và các nhà đầu tư như William O’Neil, Mark Minervini:
- 80% lợi nhuận của năm thường đến từ 10–20% giao dịch
- Nếu bạn bỏ lỡ hoặc không thể tham gia những cơ hội đó, phần còn lại sẽ chỉ đủ… “trả học phí”
Vậy làm sao để luôn có mặt khi cơ hội tới?
Câu trả lời:
Luôn giữ một hệ thống giúp bạn sống sót – dù thị trường có tệ đến đâu.
Một hệ thống tối thiểu nên có 3 lớp bảo vệ:
-
Điểm cắt lỗ rõ ràng ngay khi vào lệnh
→ Ví dụ: 5–7% nếu mua breakout, hoặc thấp hơn nếu đánh theo nền tảng. -
Quản trị vốn chặt – không dồn quá nhiều vào 1 cổ phiếu
→ Không có “tất tay” – chỉ có phân bổ hợp lý theo xác suất. -
Chỉ vào lệnh khi thị trường thuận lợi + cổ phiếu đúng mẫu hình
→ Không vì “chán tay” mà giao dịch. Giao dịch vì tín hiệu rõ ràng.
Bạn không cần đúng 100% để thành công trong đầu tư.
Không ai cần — và không ai có thể.
Điều bạn cần là hệ thống giúp bạn giữ được vốn khi sai,
và tự tin nhân đôi khi đúng.
Bạn không cần đoán đáy đỉnh.
Bạn không cần dự đoán vĩ mô.
Bạn không cần giỏi hơn người khác.
Bạn chỉ cần bình tĩnh hơn chính mình hôm qua.
Sai ít hơn một chút.
Giữ tiền lâu hơn một chút.
Và xuất hiện đúng lúc – khi cơ hội thật sự đến.
Trong đầu tư, đôi khi kiên nhẫn và kỷ luật đáng giá hơn mọi lời khuyên.
Vì cuối cùng, người thành công không phải người đi nhanh nhất.
Mà là người không tự làm mình rơi khỏi đường đua.