Đây là một đoạn văn tuyệt vời của Sử Mã nếu được mổ xẻ kỹ. em cá rằng nếu các bác chỉ đọc đôi ba lần Hạng Võ bản kỷ thì chắc chắn sẽ bỏ lỡ cái thú tột đỉnh này (hơi shock phải ko ạ?)
Nhưng thiệt tình thì đọc Sử ký ta ko thể bỏ qua vấn đề thể chế chính trị, thể hiện qua chế độ, quan chức, binh quyền… và thủ pháp đại tài của Tư Mã Tử Trường đã hiển lộ trong từng câu chữ cẩn trọng.
Nhắc lại về Hoài vương chi ước: ai vào Quan Trung trước thì đc làm vương!
Mạn phép điểm qua về tính chính danh của Lưu Quý và Hạng Võ tại thời điểm trước Hồng Môn yến.
Lưu Quý: tướng của Sở Hoài vương, Thái thú quận Đường, tước Vũ An hầu, tổng tư lệnh đạo quân tây chinh. là người đầu tiên tiến vào Quan Trung nên theo Hoài vương chi ước sẽ đc lập làm Quan Trung vương.
Hạng Võ: Thượng tướng quân nước Sở, tước Lỗ công, tổng tư lệnh đạo quân bắc phạt.
Như vậy, nếu theo Hoài vương thì Lưu Quý là vua sắp được lập, bên cạnh các vua Sở, Tề, Triệu, Ngụy, Yên Hàn đang tồn tại, còn Hạng Võ chưa có vị trí gì cả.
Chúng ta hãy lần lượt điểm qua câu chuyện xuyên suốt từ Hạng Bá, Trương Lương, Lưu Quý, Hạng Võ, Phàn Khoái…
- Trương Lương nói với Hạng Bá “Tôi vì vua Hàn mà theo Bái công…”
trước mặt Hạng Bá, Lương một mực xưng Quý là Bái công, là tước hiệu từ thời dựng cờ khởi nghĩa, có thể do họ Hạng ban cho chứ ko phải do Hoài vương phong: “Hạng Lương nghe tin Trần vương đã chết thật bèn gọi các biệt tướng họp ở đất Tiết để bàn bạc. Bấy giờ Bái Công đã khởi binh ở đất Bái, cũng đến họp.”
- Lương vào hỏi chuyện Lưu Quý: Kẻ nào bày kế cho đại vương?”
khi chỉ còn 2 người, Lương thừa nhận Lưu Quý là vua, biểu thị rõ quan điểm cá nhân của mình là về 1 phe với Quý.
- Lương lại hỏi “Đại vương thử liệu xem sĩ tốt có đủ để chống lại Hạng vương không?”
ko những thừa nhận Lưu Quý là vua, Lương còn nhắc nhở Quý rằng Hạng Võ tuy không có chính danh hiện tại là vua, nhưng với lực lượng trong tay chắc chắn sẽ xưng vương.
- Lương lại nói tiếp: “Thần xin đến nói với Hạng Bá rằng Bái công không dám phản Hạng vương.”
Lương cẩn trọng tới từng chi tiết, ở đây gợi ý việc Lưu Quý sẽ nhún mình, chỉ tự coi là 1 viên tướng do họ Hạng lập nên (Bái công) và sẽ ủng hộ Hạng Võ xưng vương.
- Lưu Quý nói với Hạng Bá: “ngày đêm mong tướng quân đến, chứ tôi đâu dám làm phản! Xin ông nói lại rằng tôi đâu dám bội đức!”
ở đây Quý tiếp nhận quan điểm của Lương là ko nhắc đến danh phận Quan Trung vương với người Sở, nhưng vẫn cứng nhắc cho rằng Hạng Võ cũng ko đáng nhận vương tước. do vậy, Quý vẫn gọi Hạng Võ là tướng quân.
- Hạng Bá liền nhắc nhở “Ngày mai thế nào ông cũng phải đến sớm mà xin lỗi Hạng vương!”
trong mắt quân Sở, Hạng Võ chính là vương, bất kể Hoài vương chi ước ra sao thì việc phong vương cho Võ là tất yếu, và Lưu Quý bất quá chỉ là 1 viên tướng nước Sở.
em đồ rằng Lưu Quý đã phải trằn trọc suy nghĩ việc này rất lâu, thậm chí tới tận hôm sau vẫn chưa quyết định mình nên làm thế nào. về chính danh, Lưu Quý biết mình đáng đc phong vương và Hạng Võ thì ko. về thực lực Hạng Võ hiển nhiên thừa đủ để tự lập làm vương. rốt lại Quý nên hành xử thế nào? hay đó đây còn chút tâm lý cầu may, cứ lờ đi mà vin vào Hoài vương chi ước, còn việc Hạng Võ xưng vương hay ko thì mặc kệ.
và Lưu Quý đã bắt đầu thử vận may.
- vừa gặp Hạng Võ, Quý nói “Tôi và tướng quân đều hết sức đánh Tần”
Quý ko đả động gì đến vương vị cả, chỉ kể lể tình xưa nghĩa cũ.
đến đây thái độ của Hạng Võ ra sao? chưa xác quyết. Hạng Võ có cái khó của mình ở chỗ ko chính danh, ko thể đem Lưu Quý 1 đao chém chết. bản thân Lưu Quý ko phạm tội gì lớn, việc đóng quân ở Hàm Cốc quan để phòng trộm cướp đã đc giải trình xác đáng. Hạng Võ bản tâm cũng ko hề muốn tước vương vị của Quý, bởi Quý ko đc phong vương thì mình cũng khó tìm cớ phong vương cho bản thân cùng chư tướng. do vậy điều Hạng Võ cần bây giờ là Quý ngoan ngoãn ủng hộ Hạng Võ xưng vương, Quý lờ đi thì xin mời cứ ở lại ăn yến, xem kịch đã.
cũng vì thế mà Hạng Võ bỏ qua lời nhắc nhở “ngọc quyết” của Phạm Tăng, giết Lưu Quý kỳ thực ko đem lại cái lợi nào cho Võ cả, thậm chí ngược lại. bản thân Võ cũng chưa từng coi Quý là đối thủ mà lí lẽ để Phạm Tăng xui Võ giết Quý thì thật trời ơi “Tôi sai người xem khí mây của ông ta thì đều là khí long hổ thành năm sắc, chính là khí tượng thiên tử đấy.”
tiếp theo 2 diễn viễn được mời lên sân khấu: Hạng Trang và Hạng Bá. trước giờ các bác vẫn nghĩ Hạng Trang đc Phạm Tăng tự ý đưa lên nhằm ám sát Lưu Quý. đâu có dễ thế! Hạng Trang là ai? đường đệ của Hạng Võ, vai trò trong quân đội Sở cũng hết sức mờ nhạt, ở vai diễn này, Trang chỉ là một gia thần, một con cháu họ Hạng. vai diễn còn lại là Hạng Bá, chú họ của Hạng Võ, quan phong Tả doãn nước Sở, đại diện cho cả họ Hạng và nước Sở. khi 2 diễn viên múa mênh trên sân khấu, thái độ Hạng Võ ra sao? hoàn toàn bình thản! bởi đây ko hề là trò quỷ mà Phạm Tăng định qua mặt Hạng Võ, mà đích thựcc Hạng Võ đang gây sức ép cho Lưu Quý. nhìn đi, tánh mạng của ông nằm trong tay 1 gia thần của ta, và đồng thời họ Hạng ta cùng nước Sở cũng đang bảo toàn cho ông.
- Lưu Quý có hiểu ý ấy chăng? chúng ta ko biết. nhưng Trương Lương thì hiểu nên ông ra tìm Phàn Khoái. hãy xem Phàn Khoái nói gì với Hạng Võ: “Hoài vương có giao ước với các tướng: Ai phá được Tần, vào Hàm Dương thì phong vương (a). Ngày nay Bái công là người đầu tiên phá được Tần (b), vào Hàm Dương, tơ hào không dám phạm, niêm phong các cung thất, đem quân về đóng ở Bá Thượng để chờ đại vương đến. Bái Công sai tướng giữ cửa ải là chỉ để đề phòng bọn trộm cướp ra vào và những việc bất trắc mà thôi (c). Bái công khó nhọc mà công to như vậy, nhưng vẫn chưa được phong thưởng gì! (d) Nay nghe lời bọn tiểu nhân, muốn giết kẻ có công, tức là noi theo đường lối nhà Tần đã mất! Tôi trộm nghĩ đại vương không nên làm như vậy!” (e)
câu nói của Phàn Khoái đã bày tỏ đủ tâm ý của phe cánh Lưu Quý
a. việc Quan Trung vương là tự Hoài vương nêu ra, ko phải ý Lưu Quý
b. việc Lưu Quý vào Hàm Dương là sự đã rồi, ko ai phủ nhận đc
c. giải thích Lưu Quý ko hề có ý chống lại Sở hay Hạng Võ
d. Lưu Quý có công mà ko đc phong thì đừng ai mơ đc phong thưởng
e. chúng tôi thừa nhận Hạng Võ đáng đc phong vương (2 lần gọi Hạng Võ là đại vương)
quả nhiên nghe xong Hạng Võ khoan khoái ban cho ngồi mà kế tiếp Lưu Quý cũng được toàn mạng trở về.
câu truyện kết thúc khi chính miệng Trương Lương cũng xưng Hạng Võ là đại vương: “Bái Công quá chén, không thể vào từ biệt, có sai thần là Lương dâng một đôi ngọc bích để kính dâng đại vương, một đôi chén ngọc để kính dâng đại tướng quân.”, Hạng Võ ko còn nghĩ gì đến truyện truy sát Lưu Quý nữa.
màn Hồng Môn yến này, chính Hạng Võ mới là người thu được lợi ích cao nhất.
Trích Gockhuatsuky
