Chào cả nhà một buổi chiều cuối tuần. Đang dở tay viết Series về kinh tế học vĩ mô, vậy mà hôm nay mình xin bon chen, “đá banh” chút qua sân chơi của những sự kiện nóng bỏng tay. Hôm nay mình muốn bàn luận một chút về điều mà nhiều anh em hiểu lầm rằng sự đấu đá về thuế má giữa hai ông trùm trên thế giới có thực sự có tác động kinh khủng khiếp như anh em chúng ta vẫn hay nghĩ hay không. Hãy đoán xem…… và giờ cùng nhau nhìn qua bằng một vài số liệu và tư duy kinh tế vĩ mô
TRUNG QUỐC CÓ PHẢI MỘT NỀN KINH TẾ LỆ THUỘC VÀO XUẤT KHẨU
Theo Dữ liệu gần đây từ World Bank, tỷ trọng xuất khẩu (hàng hóa và dịch vụ) trong GDP của Trung Quốc năm 2023 đạt khoảng 19,7%. Con số này đã giảm nhẹ so với khoảng 20,8% năm 2022, nhưng vẫn giữ ở mức gần 20% qua nhiều năm trở lại đây. Cùng so sánh với tỉ trọng xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ của một số quốc gia khác:
Hình 1: Tỷ trọng xuất khẩu trong GDP (dành cho xuất khẩu hàng hóa & dịch vụ) của Trung Quốc, Việt Nam, Nhật Bản, Hàn Quốc trong năm 2023.
Anh em nhớ con số 20% xuất khẩu/GDP nhé và hãy để ý cả đến tỉ trọng Việt Nam nữa nhé (86% xuất khẩu/GDP) !!!
*Lưu ý: Tỉ trọng xuất khẩu/GDP cho thấy quốc gia đó bán được bao nhiêu ra nước ngoài so với quy mô nền kinh tế. Ở đây chúng ta quan tâm đến chỉ số này vì Trung Quốc xuất bán vào thị trường Mỹ còn ông Mỹ đang cố gắng áp thuế lên hàng hóa Trung Quốc.
MỸ Ở ĐÂU TRONG CÁC THỊ TRƯỜNG XUẤT KHẨU CỦA TRUNG QUỐC
Vậy Trung Quốc xuất khẩu qua các thị trường nào, chúng ta có thể theo dõi qua biểu đồ dưới đây:
Hình 2: biểu đồ tròn thể hiện tỷ trọng các thị trường xuất khẩu của Trung Quốc.
Theo thống kê:
- Mỹ chiếm khoảng 14,8% tổng kim ngạch xuất khẩu của Trung Quốc (~525 tỷ USD).
- Các thị trường lớn khác: EU (~20,7%), ASEAN (~16,4%), Hồng Kông (~8,1%), Nhật Bản (~4,7%), Hàn Quốc (~4,4%).
Vậy từ (1) và (2), chúng ta có thể thấy rằng:
Xuất khẩu sang Mỹ / GDP Trung Quốc = 20% x 14,8% ≈ 2.94%
Nhưng nếu Mỹ áp thuế 25–100%, không đồng nghĩa Trung Quốc mất toàn bộ giá trị xuất khẩu. Tùy theo khả năng thay thế thị trường, vòng đời hàng hóa, mức tổn thương có thể chỉ là một phần trong 2.94% GDP.
TÁC ĐỘNG VĨ MÔ THỰC CHẤT RA SAO
Mình chẳng thể nào nói 2,94% là “nhỏ như con muỗi” hay “to như bánh xe bò” nhưng:
| Tiêu chí | Đánh giá |
|---|---|
| Tác động ngắn hạn |
 Nhẹ (~3% GDP ảnh hưởng) |
| Khả năng thích ứng |
Cao: tiêu dùng nội địa + thị trường thay thế |
| Chi phí tái cấu trúc dài hạn |
 Trung bình: điều chỉnh chuỗi cung ứng, nâng cấp sản xuất |
Không phủ nhận rằng xung đột thương mại gây tổn thương, nhưng đánh giá tác động tiêu cực đến Trung Quốc cần dựa trên số liệu kinh tế, không phải những tiêu đề báo chí. Truyền thông có thể phóng đại, nhưng một quốc gia với nội lực gần 60% GDP đến từ tiêu dùng trong nước, cộng với mạng lưới xuất khẩu tới hơn 200 quốc gia, không dễ bị “hạ đo ván” chỉ bởi một cú đấm thuế quan.
Vậy nên sự nghi vấn và không ngừng đặt câu hỏi về các thông tin được tiếp nhận vẫn là điều quan trọng với bất kỳ ai đang theo dõi tin tức hàng ngày.
Con số này đối với anh em Việt Nam chúng ta có phần tổn thương hơn rất nhiều. Hãy nhớ lại dữ liệu ở hình 1 về tỉ trọng xuất khẩu/GDP của Việt Nam là 86%xuất khẩu/GDP và số liệu thứ hai là trong các thị trường xuất khẩu chính của Việt Nam thì Mỹ chiếm tới 30% => Với hai dữ liệu như trên, làm phép nhân đơn giản thì con số này của chúng ta ở mức 26% ( so với TQ là 2,94%). Nhưng riêng với Việt Nam, mình nghĩ mình nên viết riêng vài bài để mọi vấn đề được làm sáng tỏ nhất trong khả năng của mình.
Cuối cùng, cuộc chiến thương mại Mỹ – Trung không hề “nhẹ như lông”, nhưng cũng không “tàn khốc” như truyền thông hay mô tả. Tới năm 2025, trên bàn đàm phán, vị thế của Trung Quốc đã là rất khác so với lần đầu tiên cuộc chiến thương mại diễn ra vào năm 2019. Giờ đây, vị thế của Trung Quốc đã đổi chiều rõ rệt: Phong cách đàm phán cứng rắn bởi các lãnh đạo lớn và kết quả là giành được các nhượng bộ từ Mỹ (Opinion | U.S.-China trade talks offer the chance to reset ties - The Washington Post).
Bài viết này xin dừng ở đây thôi, bài thứ hai về sự kiện này mình muốn bàn luận đôi điều thú vị về những biểu hiện rằng vị thế đàm phán đã đổi chiều - thế trận ngoại giao đã thay đổi. Chúc cả nhà có một cuối tuần vui vẻ.