Trước tiên, ta sẽ nói một chút về các đối thủ cạnh tranh. Cá tra thuộc nhóm cá thịt trắng nên sẽ bị cạnh tranh chủ yếu bởi:
-
Cá minh thái (pollock)
-
Cá tuyết (cod)
-
Cá rô phi (tilapia)
Sự thay đổi về nguồn cung hay nhu cầu của các loại cá trên sẽ ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh của cá tra Việt Nam.
Nhìn lại năm 2022, đối thủ cạnh tranh lớn của cá tra Việt Nam là cá minh thái bị cắt giảm mạnh hạn ngạch khai thác (TAC) tại biển Bering xuống 1.1 triệu tấn (giảm 20% so với 2021).
Ngoài ra, với tình hình chiến sự tại Ukraine khiến Mỹ ra lệnh cấm nhập khẩu lượng cá minh thái từ Nga, cộng với nhu cầu tiêu thụ tăng cao sau khi Mỹ mở cửa lại nền kinh tế sau đại dịch đã khiến các nhà nhập khẩu phải tìm một nguồn cá thịt trắng thay thế. Tận dụng cơ hội trên, cá tra Việt Nam đã trở thành một lựa chọn tốt với giá thành rẻ, nguồn cung ổn định và dễ chế biến.
Hơn nữa, cá tuyết (pacific cod) đã liên tục bị cắt giảm đánh bắt từ 2016 lại càng đẩy mạnh nhu cầu về các nguồn cá thịt trắng thay thế. Lượng đánh bắt đã giảm từ 250,000 tấn năm 2016 xuống còn 120,000 tấn năm 2021.
Tuy nhiên việc cắt giảm khai thác đã hỗ trợ đẩy mạnh trữ lượng cá minh thái tự nhiên tại biển Bering. Theo số liệu từ NOAA Fisheries, đến hết năm 2023, trữ lượng cá pollock đã tăng lên 3.7 triệu tấn (cao nhất kể từ năm 1985). Điều này sẽ thúc đẩy Mỹ khai thác sản lượng cá trên.
Cụ thể, Mỹ đã tăng hạn ngạch đánh bắt lên 1.3 triệu tấn năm 2023 (tăng 18% so với 2022), giữ nguyên năm 2024 và 1.375 triệu tấn (2025). Nga cũng đã tăng hạn ngạch thêm 7% cho năm 2025.
Với nguồn cung các đối thủ cá thịt trắng khả năng sẽ gia tăng, ngành cá tra Việt Nam sẽ gặp áp lực tương đối lớn sang năm 2025. Tuy nhiên, điểm sáng nằm ở việc cá rô phi của Trung Quốc sẽ khó cạnh tranh hơn ở Mỹ khi mà ông Trump thực hiện các chính sách thuế quan mạnh mẽ lên hàng Trung Quốc.