Các vi phạm trong phát hành trái phiếu doanh nghiệp tại các tổ chức tín dụng: Nguyên nhân chủ yếu từ đặc thù hoạt động và ít ảnh hưởng đến kết quả kinh doanh
Ngày 17/10/2025, Thanh tra Chính phủ (TTCP) đã công bố Kết luận số 276/KL-TTCP (ban hành ngày 05/08/2025) về việc chấp hành pháp luật trong phát hành và sử dụng vốn trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) riêng lẻ của 67 tổ chức phát hành trong giai đoạn từ 01/01/2015 đến 30/06/2023. Trong đó, năm ngân hàng thương mại cổ phần được TTCP tiến hành thanh tra gồm: MBB, ACB, VPB, VIB và OCB.
Tổng quan hoạt động phát hành TPDN của các ngân hàng
Trong giai đoạn thanh tra, 5 ngân hàng TMCP này đã phát hành tổng cộng 386 lô trái phiếu doanh nghiệp, với tổng giá trị phát hành đạt 255 nghìn tỷ đồng.
Mục đích phát hành chủ yếu nhằm tăng quy mô vốn hoạt động, bổ sung vốn cấp 2, và phục vụ nhu cầu cấp tín dụng của ngân hàng.
Tính đến ngày 30/6/2025, còn 173 mã trái phiếu doanh nghiệp đang lưu hành, với tổng giá trị gần 98 nghìn tỷ đồng.
Các sai phạm được TTCP nêu ra
Kết luận của TTCP chỉ ra một số vi phạm phổ biến trong quá trình phát hành và sử dụng vốn TPDN tại các tổ chức tín dụng này, bao gồm:
- Vi phạm quy định về công bố thông tin
- Công bố sai thời hạn hoặc thông tin không chính xác so với mục đích phát hành đã được phê duyệt.
- Tình trạng này xảy ra tại cả 5 ngân hàng được thanh tra.
- Thiếu minh bạch về thời điểm giải ngân nguồn vốn
- Một số ngân hàng như OCB, VIB, VPB, MBB không nêu rõ thời điểm giải ngân vốn từ trái phiếu theo mẫu quy định.
- Không xây dựng kế hoạch nguồn vốn và sử dụng vốn cụ thể
- Ghi nhận tại OCB, khi ngân hàng phát hành trái phiếu không đúng phương án được HĐQT phê duyệt, bao gồm sai lệch về số đợt phát hành và tổng số tiền huy động.
- Sử dụng vốn trái phiếu sai mục đích
- Một số ngân hàng như VPB, ACB dùng vốn huy động cho vay ngắn hạn thay vì cho vay trung dài hạn như trong phương án phát hành.
- MBB ghi sai mục đích sử dụng vốn trong hồ sơ (ghi “cho vay khách hàng” thay vì “cấp tín dụng”).
- Không xác định cụ thể các khoản vay sử dụng nguồn vốn từ TPDN
- Cả 5 ngân hàng đều gặp tình trạng này, chủ yếu do khó phân tách dòng vốn trái phiếu riêng biệt trong hoạt động cho vay liên tục.
Đánh giá và nhận định
Theo phân tích, các sai phạm nêu trên chủ yếu mang tính kỹ thuật và phát sinh từ đặc thù hoạt động của ngân hàng, bao gồm:
- Tính luân chuyển liên tục của nguồn vốn, khiến việc theo dõi riêng biệt từng khoản giải ngân bằng nguồn TPDN gần như không khả thi.
- Chưa có hướng dẫn cụ thể từ Ngân hàng Nhà nước (NHNN) về việc hạch toán và giám sát riêng dòng vốn huy động từ trái phiếu.
- Ngân hàng linh hoạt điều phối vốn để tối ưu hiệu quả, chẳng hạn sử dụng tạm thời vốn trái phiếu cho vay ngắn hạn nhằm giảm rủi ro và nâng hiệu suất.
Vì vậy, các vi phạm trên không gây hậu quả nghiêm trọng và hoàn toàn có thể khắc phục trong thời gian ngắn.
Trên thực tế, ACB đã hoàn tất việc khắc phục toàn bộ các nội dung sai phạm và gửi báo cáo xác nhận đến cơ quan chức năng từ ngày 24/9/2025.
Mặc dù các ngân hàng còn lại chưa công bố tiến độ chi tiết, chúng tôi cho rằng các biện pháp khắc phục sẽ được hoàn tất sớm, đặc biệt khi NHNN đang được kiến nghị bổ sung quy định cụ thể về việc theo dõi và sử dụng vốn TPDN đúng mục đích phát hành.
Đáng chú ý, toàn bộ các lô trái phiếu đang lưu hành của 5 ngân hàng đều đã được thanh toán gốc và lãi đúng hạn, cho thấy không có rủi ro thanh khoản hay nợ xấu phát sinh.
Kết luận
Tổng hợp lại, các sai phạm trong phát hành TPDN của nhóm ngân hàng chủ yếu là về quy trình và quản trị vốn, không ảnh hưởng đáng kể đến hoạt động kinh doanh.
Với tiến độ khắc phục tích cực và sự vào cuộc của cơ quan quản lý, rủi ro pháp lý và tác động tài chính đối với các ngân hàng nói trên được đánh giá là thấp, trong khi niềm tin của thị trường đối với nhóm cổ phiếu ngân hàng nhiều khả năng sẽ không bị ảnh hưởng đáng kể trong ngắn hạn.
Anh/Chị cần hỗ trợ 1:1, đồng hành phân tích thị trường và nhận chiến lược đầu tư cập nhật hàng tuần? Truy cập trang tiểu sử của em để xem chi tiết và tham gia ngay nhóm hỗ trợ.