Việc Tổng thống Donald Trump tuyên bố áp thuế 25% lên thép nhập khẩu vào Mỹ không chỉ đơn thuần là một chính sách bảo hộ kinh tế nhằm bảo vệ ngành thép nội địa Mỹ mà còn mang hàm ý sâu xa hơn về địa chính trị và chiến lược thương mại. Sau khi giành chiến thắng trong cuộc bầu cử 2024 và quay trở lại Nhà Trắng, Trump tiếp tục theo đuổi chủ trương “Nước Mỹ trên hết” với những chính sách thương mại cứng rắn. Việc áp thuế lên thép có thể được xem là một bước đi nhằm thực hiện cam kết bảo vệ ngành công nghiệp trong nước, đồng thời duy trì sự ủng hộ từ nhóm cử tri công nhân ngành thép ở các bang công nghiệp quan trọng như Pennsylvania, Ohio và Michigan. Ngoài ra, đây cũng có thể là một đòn răn đe đối với các đối tác thương mại lớn của Mỹ, đặc biệt là châu Âu, khi Trump từ lâu đã thể hiện quan điểm cứng rắn với EU trong các vấn đề thương mại. Chính sách này không chỉ tác động đến các nước xuất khẩu thép lớn như Canada, Brazil, Mexico mà còn có ảnh hưởng lan tỏa đến các nhà xuất khẩu thép khác, trong đó có Việt Nam.
Dù chính sách thuế này nhắm vào thép nhập khẩu nói chung, tác động của nó sẽ lan rộng đến nhiều quốc gia, và Việt Nam cũng không phải ngoại lệ. Theo dữ liệu, Việt Nam nằm trong top 10 nước xuất khẩu thép nhiều nhất vào Mỹ, mặc dù lượng xuất khẩu còn khá xa so với Canada, Brazil hay Mexico. Trong số các doanh nghiệp thép Việt Nam, những công ty có tỷ trọng xuất khẩu cao vào Mỹ như Hoa Sen (HSG) và Nam Kim (NKG) sẽ chịu ảnh hưởng trực tiếp. Cụ thể, HSG có 15% tổng giá trị xuất khẩu hướng đến thị trường Mỹ, còn NKG là 25%. Nếu thuế suất 25% được áp dụng, giá bán của họ tại Mỹ sẽ kém cạnh tranh hơn, buộc họ phải giảm sản lượng xuất khẩu, tìm kiếm thị trường thay thế hoặc chịu giảm biên lợi nhuận.
Trong khi đó, Hoà Phát (HPG) có tỷ trọng xuất khẩu sang Mỹ rất thấp (<5%), do đó sẽ không chịu ảnh hưởng trực tiếp từ chính sách thuế mới. Tuy nhiên, HPG lại là nhà cung cấp thép cuộn cán nóng (HRC) – nguyên liệu đầu vào quan trọng cho các doanh nghiệp như HSG và NKG. Nếu xuất khẩu sang Mỹ của HSG và NKG bị đình trệ, nhu cầu mua HRC từ HPG có thể suy giảm, kéo theo doanh thu bán hàng nội địa của HPG bị ảnh hưởng. Ngoài ra, khi HSG và NKG buộc phải chuyển hướng tiêu thụ về thị trường nội địa, áp lực cạnh tranh sẽ gia tăng, có thể khiến giá bán thép tại Việt Nam giảm, ảnh hưởng đến biên lợi nhuận của toàn ngành.
Trước tình hình này, HPG có thể đối phó bằng một số chiến lược quan trọng. Thứ nhất, công ty có thể đẩy mạnh xuất khẩu sang các thị trường khác như Đông Nam Á, Ấn Độ và Trung Đông, nơi nhu cầu thép vẫn ở mức cao và không bị ảnh hưởng bởi chính sách thuế Mỹ. Điều này sẽ giúp HPG giảm bớt sự phụ thuộc vào các đối tác trong nước như HSG và NKG. Thứ hai, HPG có thể tập trung vào thị trường nội địa, tận dụng xu hướng đẩy mạnh đầu tư công và các dự án hạ tầng lớn để thúc đẩy nhu cầu thép xây dựng. Ngoài ra, công ty cũng có thể tiếp tục tối ưu hóa sản xuất, kiểm soát chi phí nguyên liệu đầu vào để bảo vệ biên lợi nhuận trong bối cảnh thị trường biến động. Một hướng đi dài hạn khác của HPG là mở rộng sang các lĩnh vực ngoài thép như bất động sản khu công nghiệp và nông nghiệp, nhằm đa dạng hóa nguồn thu và giảm sự phụ thuộc vào ngành thép trong trường hợp có biến động lớn từ thị trường quốc tế.
Tóm lại, dù HPG không chịu ảnh hưởng trực tiếp từ mức thuế 25% của Mỹ, nhưng tác động gián tiếp từ việc các đối tác trong nước bị ảnh hưởng là điều không thể tránh khỏi. Tuy nhiên, với lợi thế sản xuất quy mô lớn, chiến lược đa dạng hóa thị trường và danh mục kinh doanh rộng, HPG vẫn có nhiều cách để ứng phó và duy trì đà tăng trưởng trong dài hạn.
