Trong giao dịch, đa số người mới thường bị cuốn vào các tín hiệu, chỉ báo, hệ thống “thần thánh”, mà không hiểu được một điều cốt lõi nhất: một trader kiếm tiền giống như một doanh nghiệp vận hành .
Công thức nằm ở mức độ… cơ bản đến mức nhiều người bỏ qua:
Lợi nhuận = Doanh thu – Chi phí
Nghe đơn giản, nhưng để biến công thức này thành tiền thật lại là câu chuyện hoàn toàn khác.
1. Doanh thu của Trader đến từ đâu?
Doanh thu của một trader không phải là số tiền bạn vào lệnh , mà là tiền bạn kiếm được từ các giao dịch thắng . Cả thị trường chỉ cho phép bạn tăng doanh thu theo 2 hướng:
(1) Tăng tỷ lệ thắng – Win Rate
Tức là bạn cố gắng đúng nhiều hơn sai. Một hệ thống tốt thường có Win Rate ổn định, giúp bạn có lợi nhuận đều đặn.
Nhưng vấn đề:
Tăng Win Rate thường làm giảm mức lợi nhuận trung bình trên mỗi lệnh thắng, vì để “được đúng nhiều”, bạn phải đặt chốt lời gần , hoặc đòi hỏi điều kiện vào lệnh dễ dãi hơn.
(2) Tăng lợi nhuận mỗi lệnh thắng – cải thiện Risk/Reward
Nói cách khác: gồng lãi , để một vài lệnh lớn bù cho nhiều lệnh nhỏ.
Ví dụ:
- Bạn risk 1% mỗi lệnh
- Nhưng kỳ vọng ăn được 3–5%
Chỉ cần đúng 30–40% là đã có thể lãi.
Vấn đề:
Đa số trader không chịu nổi việc “để lợi nhuận mở”, nên vừa có chút lãi đã chốt sớm.
Sự thật khó chấp nhận
Rất ít người vừa có Win Rate cao vừa R/R lớn.
Hai thứ này thường đánh đổi lẫn nhau.
2. Chi phí của Trader là gì?
Chi phí chính là số tiền bạn mất khi thua lệnh , bao gồm:
- Số lệnh thua
- Mức lỗ trên mỗi lệnh
Trader giỏi không phải người không bao giờ thua, mà là người kiểm soát mức thua cực kỳ chặt .
Hai cách giảm chi phí:
- Giảm số lượng lệnh xấu (lọc tín hiệu, không trade tùy hứng)
- Giảm mức lỗ mỗi lệnh (kỷ luật cắt lỗ)
Nói nghe dễ, nhưng đa số lại làm ngược:
- Gồng lỗ với hi vọng giá quay về
- Nhồi thêm lệnh ở vùng thua
- Dời stoploss xa hơn vì “chắc không xuống nữa đâu”
Kết quả: Chi phí nổ tung – tài khoản bốc hơi.
Một góc thống kê hiệu suất các khuyến nghị của mình
3. Vì sao đa số trader thất bại?
Vì họ giảm doanh thu – tăng chi phí , tức là làm ngược hoàn toàn với công thức lợi nhuận.
Cụ thể:
- Chốt lời quá nhanh → Doanh thu giảm
- Không chịu cắt lỗ → Chi phí tăng
Một doanh nghiệp nào vận hành kiểu này cũng sẽ phá sản. Và trader cũng vậy.
4. Lợi nhuận không đến từ vài lệnh, mà từ quy luật số lớn
Rất nhiều người coi từng lệnh như một “cuộc chiến sống còn”. Thắng một lệnh thì sung sướng tột cùng, thua một lệnh thì đau đớn như tận thế.
Nhưng giao dịch không hoạt động như vậy.
Lợi nhuận của bạn không được quyết định bởi 1, 2, 5 lệnh.
Mà là bởi 100 – 200 – 500 – thậm chí 1000 lệnh.
Mỗi lệnh chỉ là một mẫu trong cả chuỗi dài. Một lệnh thắng hay thua không có bất kỳ mối liên hệ nào với lệnh kế tiếp .
Nhiều người thua lỗ nặng vì tin rằng:
- “Lệnh này chắc chắn sẽ thắng để bù lệnh trước”
- “Thị trường không thể đi thêm nữa đâu”
- “Tôi phải gỡ bằng mọi giá”
Đây chính là bám chấp vào kết quả từng lệnh – nguồn gốc của mọi vấn đề tâm lý giao dịch.
5. Giải pháp: Xác suất + Lợi thế
Một khi hiểu rằng kết quả từng lệnh là ngẫu nhiên, bạn sẽ thấy:
Chỉ có xác suất mới giúp ta sống sót.
Và chỉ có lợi thế (Edge) mới giúp ta tạo ra tiền về dài hạn.
Lợi thế là gì?
Là khi hệ thống của bạn có kỳ vọng dương (Expectancy > 0). Tức là nếu bạn lặp lại hệ thống đó 100, 200, 500 lần, bạn sẽ kiếm được tiền theo xác suất .
Ví dụ minh họa:
- Bạn chơi trò tung đồng xu, nhưng nếu thắng bạn được +2 , thua thì chỉ bị -1.=> Win Rate chỉ cần 40% → vẫn lời.
Đó là lợi thế.
Trend Following – ví dụ điển hình
Hệ thống theo xu hướng (Trend Following) thường:
- Win Rate không cao
- Nhưng khi thị trường có xu hướng mạnh, nó ăn rất dày
Một xu hướng lớn có thể bù cho hàng loạt lệnh nhỏ bị dừng lỗ.
Đó là lý do hệ thống này:
- Thua nhiều lệnh nhỏ → nhiều người tưởng là “dở”
- Nhưng lợi nhuận cả năm vẫn dương vì vài cú trend lớn ăn đậm
Đó là bản chất của một Edge .
Như vậy:
Làm trader không phải là đoán đúng thị trường, không phải là tìm “tín hiệu VIP”, càng không phải là cố thắng mọi lệnh.
Trader kiếm tiền bằng cách vận hành như một doanh nghiệp:
- Tối ưu doanh thu
- Kiểm soát chi phí
- Áp dụng xác suất
- Dựa trên lợi thế
- Và lặp lại qua một chuỗi giao dịch dài
Khi hiểu điều này, bạn mới thực sự bước vào thế giới trading theo đúng nghĩa – không ảo tưởng, không thần chú, chỉ còn lại xác suất, kỷ luật và một hệ thống có kỳ vọng dương.
Cre: Lâm T. Kiệt SSI
