Công ty chứng khoán nào có hoạt động giống Ngân hàng nhất?
Nếu xem xét hoạt động cho vay ký quỹ (margin) là yếu tố chính, các công ty chứng khoán (CTCK) có tỷ lệ cho vay trên tổng tài sản cao nhất sẽ có mô hình tương đồng nhất với một ngân hàng.
Thực tế, một số công ty chứng khoán lớn tại Việt Nam đang tiệm cận mô hình “ngân hàng ngầm” (shadow banking), trong đó nổi bật là TCBS, Mirae Asset, SSI và một phần là VND.
TCBS là ví dụ rõ nhất với mô hình kinh doanh dựa trên mảng trái phiếu doanh nghiệp. Họ huy động vốn từ nhà đầu tư cá nhân thông qua sản phẩm trái phiếu cấu trúc – tương tự như hình thức ngân hàng phát hành chứng chỉ tiền gửi – và phân phối lại cho các doanh nghiệp, đặc biệt là nhóm liên quan TCB. Điều này giúp họ đóng vai trò trung gian tài chính đúng nghĩa, với nguồn vốn huy động và kênh cho vay riêng biệt.
Mirae Asset thì lại nổi bật về hoạt động margin lending quy mô lớn, với room margin trên 20.000 tỷ, tương đương nhiều ngân hàng TMCP cỡ vừa. Họ sử dụng nguồn vốn rẻ từ tập đoàn mẹ tại Hàn Quốc, cho vay margin dài hạn với lãi suất cạnh tranh, làm tăng vai trò tín dụng trong hoạt động của công ty – điều rất gần với chức năng ngân hàng.
SSI và VND cũng có yếu tố “ngân hàng hóa” ở mức độ nhất định, khi liên tục mở rộng dịch vụ margin, tự doanh như nghiệp vụ đầu tư vốn, và đặc biệt là hoạt động trái phiếu. Tuy nhiên, do chịu sự kiểm soát chặt của UBCKNN và không được phép huy động vốn đại trà, các hoạt động vẫn bị giới hạn so với ngân hàng thực thụ. Điểm chung là những CTCK này ngày càng đa dạng hóa hoạt động tài chính, thu hẹp khoảng cách với ngân hàng ở khía cạnh huy động – cho vay – đầu tư. Dù chưa thể “chuyển hóa” hoàn toàn, nhưng xét về mô hình hoạt động và tầm ảnh hưởng, đây chính là những cái tên gần nhất với mô hình ngân hàng trong thị trường vốn Việt Nam hiện nay.
Thị trường cần kiểu như SSI hay VND hơn – đa dạng hóa dịch vụ, có cả môi giới, cho vay, tự doanh, tư vấn M&A. Còn tập trung 1 mảng quá thì khó bền vững
