Sau những cuộc không kích được cho là của Mỹ nhắm vào ba cơ sở hạt nhân chiến lược của Iran (Natanz, Fordow và Isfahan), một lời cảnh báo “rợn người” đã vang lên từ Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo (IRGC): Iran có thể “đóng cửa hoàn toàn Eo biển Hormuz trong vài giờ”. Nghe thật “đáng sợ” phải không? Nhưng liệu một hành động mang tính “tự sát kinh tế” như vậy có thực sự khả thi, hay chỉ là một “chiêu bài” chính trị đã quá quen thuộc? Theo tôi, việc phong tỏa Eo biển Hormuz “nói thì dễ làm thì khó” hơn nhiều!
1. “Họng Súng” Kề Cổ: Vị Trí Địa Lý và “Kẻ Gác Cổng” Thực Sự
Thoạt nghe, việc phong tỏa một eo biển chỉ rộng vỏn vẹn 30km ở điểm hẹp nhất có vẻ là một nhiệm vụ dễ dàng. Tuy nhiên, chúng ta cần nhìn rõ bản chất của Eo biển Hormuz. Đây là một tuyến hàng hải tự nhiên, không phải kênh đào nhân tạo như kênh Suez. Điều này có nghĩa là Iran không thể đơn phương “niêm phong” nó.
Một sự thật “phũ phàng” là Iran chỉ kiểm soát phần phía Bắc của eo biển. Còn phần phía Nam, một nửa quan trọng không kém, lại thuộc về Oman – một quốc gia từ lâu đã duy trì lập trường trung lập và luôn ủng hộ mạnh mẽ quyền tự do hàng hải. Bạn có thể hình dung không, Iran sẽ phải “gây chiến” với chính láng giềng hòa bình của mình và đồng thời đối đầu với hàng loạt cường quốc nếu muốn phong tỏa hoàn toàn? Đó là một cái giá quá đắt!
Hơn nữa, đừng quên “những người gác cổng” thầm lặng nhưng đầy uy lực. Hải quân Mỹ với Hạm đội 5 đóng tại Bahrain cùng sự hiện diện thường trực của nhiều nước phương Tây luôn duy trì một lực lượng răn đe đáng kể tại khu vực. Dù Iran sở hữu các công cụ “bất đối xứng” như tàu cao tốc tấn công, thủy lôi, tên lửa và máy bay không người lái (UAV) – những thứ có thể gây khó chịu nhưng khó lòng “khóa chặt” một tuyến đường huyết mạch toàn cầu.
Minh chứng lịch sử là một “lời nhắc nhở” hùng hồn nhất: Ngay cả trong chiến tranh Iran-Iraq vào những năm 1980, khi cả hai bên liên tục tấn công các tàu chở dầu của nhau, Eo biển Hormuz vẫn mở. Các cuộc xung đột lớn trong quá khứ đã chứng kiến sự leo thang, nhưng chưa bao giờ tuyến đường này bị đóng hoàn toàn. Điều đó nói lên điều gì? Đó là lợi ích toàn cầu và sức mạnh răn đe quốc tế là quá lớn để bất kỳ quốc gia nào dám hành động liều lĩnh.
2. “Tự Sát Kinh Tế”: Đòn Hồi Mã Thương Từ Chính Mình
Eo biển Hormuz không chỉ là tuyến đường của người khác, nó chính là “mạch máu” kinh tế của Iran. Đây là lối đi gần như duy nhất để dầu từ các nước vùng Vịnh – bao gồm cả dầu của Iran – đến với thị trường thế giới. Hãy thử hình dung nhé, tuyến đường này vận chuyển khoảng 20% lượng dầu mỏ toàn cầu!
Nếu Iran thực sự “khóa cửa” Eo biển, nước đầu tiên và chịu ảnh hưởng nặng nề nhất không ai khác chính là… Iran. Với nền kinh tế phụ thuộc rất lớn vào xuất khẩu dầu, đặc biệt là sang Trung Quốc (chiếm hơn 70% lượng dầu xuất khẩu của Iran) và Ấn Độ, bất kỳ sự gián đoạn nào cũng sẽ khiến nguồn thu của Tehran sụt giảm nghiêm trọng. Tôi có thể cảm nhận được nỗi lo lắng của các nhà lãnh đạo Iran khi nghĩ đến kịch bản này!
Bạn nghĩ Trung Quốc – “người đỡ đầu kinh tế” lớn nhất của Iran – sẽ phản ứng thế nào nếu nguồn cung dầu của họ bị đe dọa? Chắc chắn họ sẽ gây áp lực cực lớn buộc Iran phải suy nghĩ lại. Tương tự, Oman – một người bạn láng giềng hòa bình, sẽ kiên quyết phản đối nếu Iran gây bất ổn tại eo biển.
Chưa kể, tình hình kinh tế nội địa Iran vốn đã “oằn mình” với lạm phát cao và những cuộc biểu tình âm ỉ. Nếu chặn eo biển, giá cả hàng hóa sẽ leo thang phi mã, nguồn thu sụt giảm thảm hại. Đây có thể là “giọt nước tràn ly” khiến tình hình xã hội bùng nổ, đe dọa đến chính sự tồn tại của chính quyền ở Tehran. Thật là một canh bạc quá lớn, và tôi tin rằng các chính khách Iran đủ tỉnh táo để nhận ra điều đó!
3. “Thị Trường Hoảng Loạn” Hay “Bình Tĩnh Đáng Ngạc Nhiên”?
Ngay sau các cuộc tấn công được báo cáo của Mỹ, giá dầu đã có phản ứng. Giá dầu Brent đã tăng hơn 2% và vọt lên hơn 81 USD/thùng trước khi hạ nhiệt xuống khoảng 79 USD. Các nhà phân tích đã nhanh chóng đưa ra dự báo “kinh hoàng”: nếu eo biển thực sự bị chặn, giá dầu có thể “bay vọt” lên 120 USD/thùng, kéo theo lạm phát và giá xăng dầu tăng chóng mặt trên toàn cầu. Hãy tưởng tượng, giá cả mọi thứ đều sẽ “phi mã” theo giá dầu!
Ấn Độ sẽ là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất, bởi gần 70% lượng dầu và 40% khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) nhập khẩu của nước này đi qua Eo Hormuz. Các chuyên gia ước tính, nếu giá dầu tăng 10 USD/thùng, GDP của Ấn Độ có thể giảm 0,5%. Thật là một “cơn ác mộng” kinh tế!
Ngay cả Mỹ, dù đã giảm sự phụ thuộc vào dầu Trung Đông, cũng không thể “miễn nhiễm”. Giá nhiên liệu tăng sẽ kéo theo chi phí vận chuyển, giá hàng tiêu dùng, và cuối cùng là ảnh hưởng đến túi tiền của mỗi người dân trên toàn thế giới.
Tuy nhiên, điều đáng ngạc nhiên là thực tế thị trường vẫn giữ được sự bình tĩnh đáng kinh ngạc. Các nhà đầu tư và phân tích dường như đã quá quen với “ván bài Hormuz” của Iran. Việc Iran từng nhiều lần dọa đóng eo biển nhưng chưa bao giờ thực hiện đã khiến giới đầu tư nhận định đây chỉ là một “đòn tâm lý”, một cách gây sức ép chính trị mà thôi. Thậm chí, ngay cả Quốc hội Iran cũng không có quyền quyết định cuối cùng về việc này. Mọi quyết định tối thượng đều nằm trong tay Hội đồng An ninh Quốc gia tối cao và Lãnh tụ Tối cao-Đại giáo chủ Iran Ali Khamenei.
Luận điểm cá nhân: “Đòn Bẩy” Hay “Lưỡi Dao” Tự Hủy?
Theo tôi, Iran có thể sẽ tiếp tục “chơi ván bài Hormuz” như một “đòn bẩy” chính trị để gây sức ép với Mỹ và phương Tây, nhằm đàm phán thuận lợi hơn về vấn đề hạt nhân hay các lệnh trừng phạt. Đó là một cách để Tehran “thể hiện sức mạnh” và nhắc nhở thế giới về “đòn bẩy” mà họ đang nắm giữ.
Tuy nhiên, khả năng Iran thực sự đóng cửa Eo biển Hormuz là cực kỳ thấp. Trong tình hình hiện tại, Tehran thừa hiểu rằng bất kỳ hành động thiếu kiểm soát nào cũng có thể dẫn đến một cuộc “tự sát kinh tế” thảm khốc, phá vỡ mối quan hệ với những “người bạn” chiến lược như Trung Quốc và Oman, và đẩy toàn bộ khu vực vào một cuộc chiến tranh toàn diện với những hậu quả không lường trước. Đây là cái giá mà ngay cả những chính khách cứng rắn nhất ở Iran cũng chưa chắc dám đánh đổi.
Eo biển Hormuz, theo tôi, sẽ tiếp tục là một điểm nóng trên bản đồ địa chính trị, là nơi mà “lời đe dọa” có sức nặng hơn “hành động”. Chúng ta hãy cùng theo dõi sát sao những diễn biến tiếp theo, nhưng tôi tin rằng “con bài” này sẽ không bao giờ được “lật” một cách toàn diện!
Nếu Anh/Chị NĐT cần thêm thông tin chi tiết hoặc muốn trao đổi thêm về việc đầu tư chứng khoán, đừng ngần ngại liên hệ với tôi. Tôi rất vui được hỗ trợ Anh/Chị trong hành trình đầu tư!
Chúc Anh/Chị NĐT một ngày làm việc hiệu quả!