Hôm nay, tôi muốn ngồi lại và chia sẻ với các bác một câu chuyện mà có lẽ ai trong chúng ta cũng từng trải qua.
Chúng ta thường bước vào thị trường chứng khoán với tâm thế của một người đi thi. Chúng ta được dạy từ nhỏ rằng 9 điểm là giỏi, 4 điểm là kém. Chúng ta sợ sai. Chúng ta khao khát sự chính xác.
Mỗi khi mua một mã cổ phiếu, chúng ta dành hàng giờ soi chart, đọc báo cáo tài chính, nghe ngóng tin tức… chỉ để tìm kiếm sự an tâm rằng: “Lần này mình sẽ đúng.”
Và khi bảng điện xanh, chúng ta vui sướng. Khi bảng điện đỏ, chúng ta dằn vặt.
Nhưng có một nghịch lý tàn nhẫn mà tôi đã chứng kiến suốt nhiều năm qua: Những người cố gắng để “luôn đúng” thường là những người mất tiền nhiều nhất.
Tại sao lại có chuyện ngược đời như vậy?
1. Cái Bẫy Của Sự “Chính Xác” (The Accuracy Trap)
Hãy nhìn vào hai kịch bản thực tế mà tôi cá là các bác sẽ thấy rất quen thuộc:
Kịch bản A: Nhà đầu tư “Ăn Non” (Điển hình của F0)
Bác này có khả năng chọn cổ phiếu rất tốt.
- Mua HPG giá 28, lên 29.5 (lãi 5%) → Chốt lời ngay vì sợ nó quay đầu. “Tiền vào túi là tiền thật”.
- Mua SSI giá 32, lên 34 (lãi 6%) → Chốt vội.
- Mua DIG giá 25, lên 26 (lãi 4%) → Chốt.
Cảm giác rất phê. Bác cảm thấy mình là thiên tài, đánh đâu thắng đó. Winrate cực cao.
Nhưng rồi, bác mua NVL giá 16. Hàng về lỗ 4%. “Chắc chỉ chỉnh kỹ thuật thôi”. Bác không cắt.
Nó giảm tiếp 10%. “Thôi lỡ rồi, đợi hồi hòa vốn bán”.
Nó giảm 20%. “Thôi vứt đó làm cổ đông dài hạn”.
Cuối cùng, khoản lỗ 20-30% của một mã NVL này đã thổi bay toàn bộ lợi nhuận chắt chiu từ 5-7 mã trước đó. Thậm chí âm vào vốn gốc.
=> Logic sai lầm: Dùng lợi nhuận của “tiền lẻ” để gồng gánh rủi ro của “tiền chẵn”.
Kịch bản B: Nhà đầu tư “Săn Mồi” (Tư duy Pro)
Bác này chấp nhận mình không thể đoán đúng mọi lúc.
- Mua PDR. Hàng về lỗ 5% (vi phạm nguyên tắc) → Cắt không thương tiếc. Mất 1 đồng.
- Mua VIX. Hàng về lỗ 4% → Cắt. Mất thêm gần 1 đồng nữa.
- Bác sai liên tiếp 2-3 lần. Đám đông cười nhạo bác là “gà”, là “cắt đúng bẹn”.
Nhưng đến lần thứ 4, bác mua VIC (Vingroup) đúng chân sóng thần.
Khi tin tức VinFast báo lãi kỷ lục và dòng tiền khối ngoại đổ vào như thác, bác không chốt non ở 5-7%. Bác dùng kỹ thuật Trailing Stop để “gồng lãi”.
Cổ phiếu tăng từ nền giá tích lũy lên đỉnh mới, mang lại mức lãi 30%, 50%.
Chỉ cần một thương vụ VIC này (kiếm 5-10 đồng), bác không những bù đắp được hết các khoản lỗ nhỏ trước đó mà còn lãi lớn.
=> Logic đúng: Chấp nhận mất những “chi phí kinh doanh” nhỏ để đổi lấy cơ hội bắt được “Big Trend” (như con sóng thần của VIC vừa qua).
Câu chuyện này cho chúng ta thấy một sự thật: Trong đầu tư, việc dự đoán đúng thị trường không quan trọng bằng việc bạn ứng xử thế nào khi bạn đúng và khi bạn sai.
2. Tư Duy Của “Nhà Cái” (The Casino Mindset)
Các bác có bao giờ tự hỏi tại sao các sòng bài (Casino) luôn giàu không?
Họ không cần biết chính xác ván bài tiếp theo ra Tài hay Xỉu. Họ không cần dự đoán tương lai.
Họ giàu vì họ nắm trong tay Lợi thế thống kê (Statistical Edge).
Họ thiết lập luật chơi sao cho: Trong dài hạn, xác suất chiến thắng luôn nghiêng về phía họ một chút.
Là nhà đầu tư cá nhân, chúng ta hoàn toàn có thể áp dụng tư duy này bằng công thức Risk:Reward (Rủi ro : Lợi nhuận).
Quy Luật 1:3 (Hoặc 1:5)
Thay vì cố gắng đoán đúng mọi con sóng (điều bất khả thi), hãy tập trung vào các cơ hội có tỷ lệ R:R hấp dẫn.
- Rủi ro (Risk): Số tiền bác chấp nhận mất nếu sai (Cắt lỗ).
- Lợi nhuận (Reward): Số tiền bác kỳ vọng kiếm được nếu đúng (Chốt lời).
Nếu bác duy trì tỷ lệ R:R là 1:3 (Mất 1 đồng để đổi lấy cơ hội kiếm 3 đồng), bác chỉ cần đúng 30% số lần giao dịch là đã hòa vốn. Nếu đúng 40%, bác đã là một nhà đầu tư xuất sắc.
Điều này giải phóng chúng ta khỏi áp lực phải trở thành “thánh chứng”. Bác không cần phải biết ngày mai VNI tăng hay giảm. Bác chỉ cần biết rằng: Nếu sai tôi mất 5%, nhưng nếu đúng tôi sẽ kiếm 15-20%.
3. Tại Sao Chúng Ta Khó Thực Hiện Được Điều Này?
Lý thuyết thì đơn giản, nhưng thực hành lại vô cùng khó khăn. Tại sao?
Vì bộ não của chúng ta được lập trình để chống lại nó.
-
Nỗi đau mất mát (Loss Aversion):
Khoa học đã chứng minh: Nỗi đau khi mất 10 triệu lớn gấp đôi niềm vui khi kiếm được 10 triệu. Vì thế, chúng ta có xu hướng gồng lỗ để né tránh nỗi đau, và chốt lãi sớm để tìm kiếm sự an toàn giả tạo. -
Cám dỗ của sự an toàn:
Khi cổ phiếu vừa tăng trần 1 phiên, tâm trí chúng ta bắt đầu dao động. “Nhỡ mai nó chỉnh thì sao?”, “Thôi chốt đi cho chắc ăn”.
Chính suy nghĩ này đã giết chết cơ hội để chúng ta có được những khoản lợi nhuận lớn (Big Wins) – thứ duy nhất có thể bù đắp cho những khoản lỗ nhỏ tất yếu.
4. Lời Khuyên Cho Nhà Đầu Tư
Để tồn tại và chiến thắng trên thị trường khốc liệt này, tôi xin mạn phép chia sẻ vài góc nhìn:
- Hãy học cách thua: Đừng coi cắt lỗ là thất bại. Hãy coi đó là chi phí kinh doanh. Giống như mở quán cafe phải trả tiền điện nước vậy.
- Kiên nhẫn với những khoản lãi: Nếu bác đã mua đúng điểm, cổ phiếu đang vào trend, hãy ngồi yên. Đừng để những rung lắc nhỏ (noise) đánh bật bác khỏi con tàu lớn.
- Tư duy dài hạn: Đừng nhìn vào kết quả của 1-2 lệnh. Hãy nhìn vào kết quả của cả một chu kỳ, một năm.
Tôi đã dành nhiều tâm huyết để viết một bài phân tích chuyên sâu về Chiến Thuật Risk:Reward 1:5. Trong đó, tôi đi sâu vào các mô hình toán học và cách thiết lập tư duy để biến việc đầu tư từ một trò chơi may rủi thành một công việc kinh doanh bài bản.
Nếu bác thực sự muốn thay đổi kết quả giao dịch của mình, tôi tin rằng đây là tài liệu bác cần đọc:
Đọc chi tiết: Chiến Thuật R:R 1:5 - Bí Mật Toán Học Giúp Top 1% Nhà Đầu Tư Chiến Thắng
Lời Kết
Thị trường chứng khoán không phải là nơi dành cho những người muốn làm giàu nhanh. Nó là nơi chuyển tiền từ người thiếu kiên nhẫn sang người kiên nhẫn.
Chúc các bác luôn giữ được cái đầu lạnh và một trái tim nóng để vững vàng trước mọi con sóng.
Người quan sát.
Tags: #QuanTriRuiRo #TuDuyDauTu #ChungKhoan #RiskReward #KienThucTaiChinh