Sự bùng nổ ô tô điện tại Trung Quốc đã khiến nhiều nhà máy sản xuất ô tô chạy xăng rơi vào cảnh gần như không hoạt động, hoặc tệ hơn là đóng cửa vĩnh viễn.
Bất kỳ ai đến khu vực ngoại ô Trùng Khánh, Trung Quốc đều chú ý đến một khu phức hợp đìu hiu, hoang vắng với các tòa nhà xám xịt. Ít ai biết được rằng nơi đây từng là nhà máy sản xuất ô tô lớn nhất nhì khu vực Trùng Khánh.
Đây từng là nhà máy lắp ráp và sản xuất động cơ ô tô liên doanh giữa một công ty Trung Quốc và Huyndai. Khu phức hợp này đi vào hoạt động từ năm 2017 nhưng đã được Hyundai rao bán vào năm ngoái với giá 224 triệu USD - chỉ bằng một phần nhỏ trong tổng số vốn đầu tư 1,1 tỷ USD.
Anh Chu Zhehui, 24 tuổi, từng là nhân viên tại nhà máy này, cho biết “một nơi từng hoạt động không nghỉ cả ngày lẫn đêm với những trang thiết bị, robot hiện đại nay chỉ còn là đống hoang tàn”. Giờ đây, cỏ dại mọc cao tới đầu gối trong khi bãi xe rộng lớn giờ nằm lặng im.
Quang cảnh đìu hiu của nhà máy sản xuất ô tô xăng tại Trùng Khánh.
Theo tờ New York Times, ngành công nghiệp ô tô của Trung Quốc đang chuyển từ xe sử dụng động cơ đốt trong sang xe ô tô điện. Trung Quốc có hơn 100 nhà máy với công suất sản xuất gần 40 triệu ô tô động cơ đốt trong mỗi năm.
Con số này gần gấp đôi số người dân Trung Quốc muốn mua ô tô và doanh số bán những chiếc xe này đang giảm nhanh khi xe điện trở nên phổ biến hơn.
Tháng trước, doanh số bán ô tô thuần điện và xe hybrid tại 35 thành phố lớn nhất của Trung Quốc đã vượt qua doanh số bán ô tô chạy xăng. Doanh số bán ô tô chạy bằng xăng đã giảm mạnh xuống còn 17,7 triệu chiếc vào năm ngoái, từ mức 28,3 triệu chiếc vào năm 2017, năm mà Hyundai khai trương khu phức hợp tại Trùng Khánh.
Mức giảm này thậm chí còn tương đương với toàn bộ thị trường ô tô của Liên minh châu Âu vào năm ngoái hoặc toàn bộ sản lượng ô tô và xe tải nhẹ hàng năm của Mỹ.
Trong khi đó, hầu hết tất cả ô tô điện của Trung Quốc đều được lắp ráp tại các nhà máy mới xây, đủ điều kiện nhận trợ cấp từ chính quyền thành phố và các ngân hàng nhà nước. Các nhà sản xuất ô tô xây dựng nhà máy mới sẽ rẻ hơn so với việc chuyển đổi nhà máy hiện có. Kết quả là hàng chục nhà máy sản xuất ô tô chạy xăng gần như không hoạt động, hoặc tệ hơn là đóng cửa vĩnh viễn.
Theo Cục Thống kê Quốc gia, công suất sử dụng các nhà máy sản xuất ô tô chạy xăng đã giảm xuống còn 65% trong 3 tháng đầu năm 2024 từ mức 75% trong năm 2023 và hơn 80% trước đại dịch Covid-19. Với tiêu chuẩn lâu đời là các nhà máy ô tô phải hoạt động ở 80% công suất hoặc hơn để hoạt động hiệu quả và kiếm tiền thì rõ ràng những nhà máy sản xuất ô tô chạy xăng tại Trung Quốc đang hoạt động trong cảnh cầm cự.
Ba nhà máy của Ford Motor tại Trùng Khánh đang hoạt động với công suất rất nhỏ trong 5 năm qua. Huyndai đã ngừng sản xuất hoàn toàn tại một số địa điểm, mặc dù công ty vẫn còn ba nhà máy ở Trung Quốc.
Nhà máy sản xuất xe điện cần ít công nhân hơn.
Các thành phố đặc biệt phụ thuộc vào sản xuất ô tô chạy bằng xăng, chẳng hạn như Trùng Khánh, còn phải đối mặt với tình thế tiến thoái lưỡng nan về việc làm. Việc lắp ráp xe điện cần ít công nhân hơn rất nhiều so với sản xuất ô tô chạy bằng xăng, vì xe điện có ít bộ phận hơn.
Những công nhân có nền tảng kỹ thuật vững vàng, đặc biệt là trong lĩnh vực robot, có thể dễ dàng tìm được việc làm nếu họ bị sa thải. Nhưng những người lao động bán lành nghề, trong đó có những người lớn tuổi và chưa tham gia các khóa đào tạo để phát triển khả năng của mình, đang gặp vô vàn khó khăn khi mất việc làm và không thể tìm được công việc mới.
Việc thị trường trong nước chuộng xe điện hơn xe xăng cũng đã góp phần nhiều nhà sản xuất ô tô trên toàn cầu đến bờ vực khó khăn.
Ông Bill Russo, nhà tư vấn xe điện ở Thượng Hải, cho biết 3/4 số ô tô xuất khẩu của Trung Quốc là mẫu xe chạy bằng xăng mà thị trường trong nước không còn cần nữa. Điều này là nguy cơ đe dọa các nhà sản xuất ở những nơi khác bởi Trung Quốc hiện đang là nhà xuất khẩu ô tô lớn nhất thế giới.
Ông John Zeng, giám đốc dự báo châu Á tại GlobalData Automotive cho biết: “Ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc đang trải qua một cuộc cách mạng. Động cơ đốt trong cũ đang chết dần và điều này không chỉ ảnh hưởng đến thị trường nội địa mà còn trên cả phạm vi toàn cầu”.
Khánh Tú