Chào các bác, thời gian vừa qua có lẽ là thời gian khó khăn với nhiều người, đặc biệt là những ai đầu tư vào cổ phiếu chu kỳ ngành phân, đạm, thép,… Do đó, em rất muốn chia sẻ chút hiểu biết của mình về cổ phiếu chu kỳ để cho anh em có thể nắm bắt được cách thức đầu tư và kiếm lời từ những dạng cổ phiếu như thế này. Mời các bác đọc bài viết nhé.
- Hiệu ứng roi da (Bullwhip Effect) là gì? Những doanh nghiệp như thế nào sẽ bị cuốn vào vòng xoáy của chu kỳ?
- Song hành với tính chu kỳ của thị trường là một hiệu ứng hết sức thú vị mang tên Hiệu ứng roi da (Bullwhip Effect), lý thuyết này sẽ giải thích cho nhà đầu tư biết những doanh nghiệp như thế nào là doanh nghiệp mang tính chu kỳ.
-
Hiểu một cách đơn giản, Hiệu ứng roi da mô phỏng vận động từ điểm đầu cho đến điểm cuối của một chiếc roi ra. Khi người sử dụng quất chiếc roi da, phần đầu gần chỗ tay cầm sẽ có giao động rất nhỏ nhưng càng về phần cuối độ dao động này ngày càng trở mạnh hơn, càng cách xa tay cầm thì cường độ dao động càng lớn.
-
Vậy chúng ta áp dụng hiệu ứng này như thế nào trong nền kinh tế? Ở điểm tay cầm chính là sự biến động trong nhu cầu của một mặt hàng nhất định, điều này có thể đến từ chính sách bơm tiền của chính phủ hoặc do nền kinh tế phát triển mạnh mà người dân cầm trong tay nhiều tiền hơn, từ đó gia tăng nhu cầu tiêu thụ hàng hóa sản phẩm, nhờ đó mà cách doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng của hàng hóa đó được hưởng lợi. Các doanh nghiệp bán lẻ mặt hàng ấy sẽ bị ảnh hưởng bởi sự biến động này đầu tiên. Tiếp sau đó là nhu cầu gia tăng đến từ nhà bán lẻ khiến các doanh nghiệp sản xuất gia tăng sản lượng và đơn đặt hàng với các doanh nghiệp cung ứng nguyên vật liệu thô. Nói tóm lại, quá trình này diễn ra giống như một chu kỳ, từ khởi đầu (gia tăng nhu cầu) cho đến cuối chu kỳ (bên cung ứng nguyên liệu gia tăng sản lượng) và càng là nhà cung cấp phía sau (hay doanh nghiệp thượng nguồn) thì tính chu kỳ càng lớn.
-
Để giúp nhà đầu tư hiểu rõ hơn, sau đây chúng tôi sẽ phân tích ngành thép dựa trên Hiệu ứng roi da. Sau một giai đoạn kinh tế tăng trưởng thần tốc, các cá nhân trong nền kinh tế tích lũy được một số tiền nhất định và nảy sinh nhu cầu sở hữu đất đai, nhà cửa. Nhằm đáp ứng được nhu cầu này, các doanh nghiệp xây dựng đẩy mạnh hoạt động của mình, họ sẽ tìm về các đại lý bán lẻ thép nhằm mua gom thép. Hệ quả là các đại lý này cũng ý thức được nhu cầu tăng nhanh chóng nên chủ động liên hệ với các nhà sản xuất (như HPG, HSG, NKG,…) để gia tăng đơn hàng. Sau đó, đến lược các nhà sản xuất cũng nhận thấy nhu cầu về sản phẩm của mình đang tăng trưởng và họ tìm về các nhà cung cấp nguyên vật liệu (than, HRC,…) nhằm gia tăng tích trữ hàng tồn kho. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là chúng ta nên đầu tư vào các công ty cung cấp vật liệu cơ bản khi nền kinh tế phát triển hoặc chính phủ bơm tiền. Chúng ta cần phải xét đến cơ bản của doanh nghiệp ấy trước khi ra quyết định đầu tư.
-
Ở chiều ngược lại, khi chính sách tiền tệ thắt chặt hoặc triển vọng nền kinh tế đi xuống, nhu cầu tiêu dùng suy giảm dẫn đến dư thừa nguồn cung. Điều này khiến cho các nhà bán lẻ, nhà sản xuất hay cung ứng nguyên liệu thô phải liên tục thanh lý hàng tồn kho, cắt giảm sản lượng sản xuất. Lượng hàng tồn kho và sản lượng sản xuất giảm về một mức nhất định sẽ xuất hiện tình trạng thiếu hụt nguồn cung, gây ra sự tăng giá và đây có thể là điểm bắt đầu của một chu kỳ mới. Đó là lý do tại sao khi đầu tư vào các cổ phiếu chu kỳ nhà đầu tư cũng cần phải quan tâm đến FED bởi chính sách của họ chi phối chu kỳ kinh tế của toàn thế giới.
-
Hệ quả là, nhu cầu về một hàng hóa nhất định càng biến động thì các doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng hàng hóa ấy càng mang tính chất chu kỳ cao. Đó là lý do tại sao các ngành có nguồn cầu khá ổn định như điện, nước,… lại mang tính phòng thủ bởi nhu cầu của người dùng là hết sức ổn định. Do đó, nhà đầu tư cần phân biệt rõ đâu là cổ phiếu thuộc dạng phòng thủ và đâu là cổ phiếu chu kỳ dựa trên sự biến động nhu cầu hàng hóa.
- Lựa chọn cổ phiếu chu kỳ như thế nào?
-
Sau khi đã nắm rõ được bản chất của Hiệu ứng roi da và cổ phiếu chu kỳ, nhà đầu tư cũng cần phải hết sức lưu ý trong quá trình định giá các cổ phiếu này để lựa chọn vị thế hợp lý. Đối với các cổ phiếu chu kỳ, bản chất của chúng là doanh thu và lợi nhuận biến động mạnh mẽ theo chu kỳ ngành, do vậy rất khó để có thể định giá chúng dựa trên chỉ số P/E. Đặc điểm của các cổ phiếu này là càng ở trong đỉnh cao của chu kỳ thì chỉ số P/E càng thấp và được rất nhiều chuyên gia lẫn các nhà đầu tư tổ chức đánh giá là “hấp dẫn”. Tuy nhiên, chỉ ngay sau đó, chu kỳ ngành kết thúc và giá các cổ phiếu bắt đầu quá trình downtrend mạnh. Điều này có thể thấy rõ ở các cổ phiếu ngành thép trong thời gian vừa qua, khi P/E về thấp kỷ lục ở mức 1 con số nhưng lại giảm giá một cách khốc liệt. Do vậy, đối với các cổ phiếu chu kỳ, nhà đầu tư cần hết sức lưu ý rằng chỉ số P/E thấp chưa chắc đã là tín hiệu để chúng ta giải ngân.
-
Như đã nói ở trên, ở giữa chu kỳ tăng giá thì hầu hết các doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng đều được hưởng lợi, tuy nhiên, tốc độ tăng giá cổ phiếu của các doanh nghiệp vừa và nhỏ lại có phần nhỉnh hơn so với các “ông lớn”. Lý do là khi bắt đầu chu kỳ, các doanh nghiệp vừa và nhỏ vừa trải qua một chu kỳ ngành với kết quả kinh doanh kém khởi sắc, trong khi các doanh nghiệp lớn có cơ cấu tài chính lành mạnh và lợi thế cạnh tranh tốt hơn, tốc độ tăng doanh thu và lợi nhuận so với cùng kỳ (tính theo %) của các doanh nghiệp nhỏ thường vượt trội hơn các doanh nghiệp lớn. Đó là lý do tại sao trong một chu kỳ, các doanh nghiệp vừa và nhỏ như NKG hay HSG lại có mức tăng giá mạnh hơn so với HPG. Số liệu dưới đây cho thấy giá cổ phiếu trong chu kỳ tăng giá phản ánh tốc độ tăng trưởng trong lợi nhuận, doanh thu, thay vì lợi thế cạnh tranh trong ngành. Tuy nhiên, trong chu kỳ suy thoái của ngành, các cổ phiếu hàng đầu lại giữ giá tốt hơn các cổ phiếu vừa và nhỏ bởi cơ cấu tài chính lành mạnh hơn. Do vậy, nhà đầu tư có thể cân nhắc lựa chọn các cổ phiếu vừa và nhỏ trong đà tăng của chu kỳ và lựa chọn các cổ phiếu đầu ngành nếu nhà đầu tư thật sự muốn nắm giữ dài hạn khi chu kỳ suy thoái nhằm tránh rủi ro doanh nghiệp phá sản.
Bài viết không thể diễn tả hết được những lời em muốn nói, do đó mọi người có thể xem bản video ở đây để có thêm góc nhìn về Hiệu ứng này:
Rất mong nhận được sự ủng hộ và góp ý của các bác về bài viết lần này, các bác có thể comment ở dưới bài viết để chúng ta cùng thảo luận thêm!