Hồi ký kiếm 1 triệu USD đầu tiên trên thị trường chứng khoán Việt Nam (bài 8)
NÂNG CAO KĨ NĂNG ĐẦU TƯ - PHÁI SINH CÓ PHẢI CỜ BẠC KHÔNG?
Phái sinh được dùng là 1 công cụ để phòng ngừa rủi ro (Hedging) khi bạn đầu tư chứng khoán cơ sở, với tư duy này, phái sinh không phải cờ bạc.
Trường hợp NĐT cá nhân dùng phái sinh để đầu cơ mua/ bán trong ngắn hạn với mục đích kiếm lời, thì chắc chắn là cờ bạc nặng. Khi tham gia hình thức này, NĐT cá nhân sẽ phải đối chọi lại với các Nhà cái, thường là các quỹ cầm nhiều cổ phiếu trong VN30 mà có thể trading theo phiên, qua đó dễ dàng tác động mức tăng – giảm điểm của chỉ số trong phiên.
Nội dung dưới đây với mục đích hướng dẫn cho các NĐT cá nhân- cách sử dụng phái sinh như một công cụ đầu tư thực sự- để kiếm tiền.
Kinh nghiệm Madam Ngô:
3.1. Lí do tham gia phái sinh:
Bắt đầu năm 2020 khi thị trường èo uột, được tư vấn của MG ruột là bắt đầu nghiên cứu phái sinh để chơi, lý do: dòng tiền của bà con đổ xô hết sang. Tại thời điểm đó VNI đang ở vùng dưới 800 điểm.
Dựa trên nền kinh nghiệm có sẵn từ thị trường cơ sở, tự tin áp dụng trường phái đầu cơ theo trend vào phái sinh, với suy nghĩ là nếu đoán đúng xu hướng thì sẽ có ăn. Ngoài lòng yêu chứng khoán thì không có công cụ gì. Kết quả: rút ra một loạt bài học bên dưới.
3.2. Sai lầm từ việc định kiến, tâm lý:
Khi đại dịch covid xảy ra, tình hình thị trường cực kì xấu, dưới góc nhìn của một nhà đầu tư giá trị thì tình hình kinh tế, chính trị gói gọn như sau: siêu thị thì đóng cửa, người lao động mất việc làm, kinh tế thì khốn đốn, chứng khoán thì sụt giảm mạnh, thị trường quá tệ và khó có điểm sáng. Do vậy, giữ quan điểm short theo trend giảm.
Vào thị trường từ tháng 3/2020, khi đó VNI tầm 900 điểm với xu hướng giảm mạnh, nhưng do mới vào nên mặc dù có NAV 2 tỷ vẫn phải loay hoay tìm cách học về đặt lệnh. Do chưa biết vào lệnh như nào, chiến lược để chơi phái sinh tại thời điểm đó là con số 0.
Tiến hành test với NAV 2 tỷ và giữ quan điểm short, nhưng cấu trúc theo hướng biến sản phẩm phái sinh thành sản phẩm cơ sở để không bị mua bán hàng ngày/ hành động khi thay đổi vị thế mấy điểm.
Tham gia phái sinh không nhờ Broker ruột được, vì Broker không dám nhận lời đặt lệnh hộ vì 2 thứ: (1) CTCK nơi bạn ấy phục vụ tôi không có phái sinh nên cả 2 đều phải sang CTCK có cung cấp dịch vụ phái sinh để mở tk trading; (2) khi giao dịch, thì hệ thống CTCK chỉ cho login 1 trong 2 tài khoản, mà cái môn phái sinh này biến động nhanh nên bạn ấy ko dám nhận lời giúp đỡ vì có khi vào tài khoản xong thì cháy rồi cũng nên.
Với nhận định là thị trường sẽ cắm đầu, nên xu hướng short là chủ đạo, khi đó chỉ canh điểm số VN30 lên mạnh là mở short dần ở vùng đỉnh để có giá trung bình tốt (một cách bắt đáy mà tôi biến từ đầu tư cơ sở thành phái sinh).
Mặc dù nhận định thị trường đúng, nhưng do còn chưa biết đặt lệnh nên chỉ dám chơi trong phạm vi 100 triệu trên tổng NAV 2 tỷ. Lệnh vào, lúc lãi, lúc lỗ mà trong thời gian giao dịch căng thẳng, kịch tính đến những lúc phải nhịn cả vệ sinh để tập trung quan sát bảng và các loại chart theo phút/ 5 phút/ 10 phút/30 phút….
Khi bắt đầu ở đoạn VNI gần 900 điểm thì làm quen với việc đặt lệnh và chơi theo xu hướng chủ đạo là short với số tiền bỏ ra 100 triệu ban đầu, cứ thử đặt lệnh từng hợp đồng 1. Cho đến khi việc bùng phát dịch covid 19 lan mạnh, tin tức trên báo chí hầu hết ngoài tin covid thì chả ai quan tâm tới gì khác. VNI rơi 1 mạch từ 891 ( ngày 16/3/2020) về 659 (phiên ngày 23/3/2020), tôi ăn được gấp đôi số tiền dám bỏ ra làm quen ban đầu 100 triệu.
Tự tin tăng lên, khi đó đã hình thành 1 chiến thuật đầu tư theo xu hướng. Với suy nghĩ là chơi chứng khoán thì tâm hồn phải thoải mái, nếu nó có biến động tăng giảm thì mình cũng không quá quan tâm lắm, vì dài hạn thì khó mà thay đổi xu hướng kể cả tạo lập có cố kéo vào đợt đáo hạn. Xác định vẫn là xu hướng downtrend, chưa tăng được luôn do đại dịch covid 19 không lường được và càng kéo dài, tình hình kinh tế kiệt quệ, doanh nghiệp đình trệ như này thì 1 năm sau đó cái xấu lộ ra sẽ phản ánh vào giá. Mục tiêu của tôi là phải giữ được vị thế short cho đến ngày đó để hưởng thành quả.
Từ nhận định đó, hình thành nên chiến thuật: short là chính và cứ canh thị trường hồi mạnh thì mở short mạnh, không mở vị thế quá 50% số hợp đồng có thể mở. Số tiền còn lại để chống cự nếu tạo lập cố tình kéo lên/đạp xuống thì không bị cháy tài khoản trong phiên.
Thực hành thực tế: đánh vẫn chủ đạo là hold short nên cứ dình lên mạnh là mở short, gọi là cầm dài nhưng nếu quan sát trên bảng điện thì thành cờ bạc. Cứ lúc lãi, lúc lỗ do cắt lỗ, rồi chốt lời. Từ sau đợt thử với NAV 100 triệu đã ăn gấp đôi, lại đã quen đặt lệnh thành thạo với các lệnh điều kiện để cắt lỗ kịp nếu có không ngồi quan sát bảng điện nên quyết định là chơi tất tay.
Đớn đau từ đây, VNI từ đáy đi lên, từ 659 lên gần 900 điểm (trái ngược với vị thế short đang hold), số tiền 2,1 tỷ của tôi đã mất gần hết còn đâu đó 500 triệu. Máu cờ bạc ngấm vào, không kiểm soát được tâm lý khi giao dịch, dẫn đến hầu hết giai đoạn đó tỷ lệ thua là chính, thắng thì ít do VNI theo xu hướng đi lên. Hôm mất nặng nhất là hơn 1 tỷ vì tạo lập kéo lên trong phiên và tôi lại say đòn nên gồng lỗ bằng cách càng lên càng mở thêm short và không đặt lệnh stop. Ngày 21/5/2020 tôi chính thức dừng cuộc chơi để rút kinh nghiệm. Và để sau 1 thời gian để tâm lý trấn tĩnh lại, tôi quay lại cơ sở và bắt đầu lại từ đó.
Cho đến 2022, kinh nghiệm thua phái sinh của tôi đã được khắc phục, tôi kiếm lại nhiều hơn những gì đã mất nhiều theo cách đơn giản hơn. Và nhờ phái sinh tôi lại có thể có thêm công cụ để bắt đáy khi thị trường giảm. Tôi chia sẻ cho các bạn:
Phái sinh chỉ dùng để Hedging danh mục cơ sở trong trường hợp thị trường có rủi ro tiềm ẩn xuất hiện mà bạn vẫn muốn giữ cổ phiếu; hoặc trường hợp bạn vừa mua cổ phiếu kiểu bắt đáy nhưng hàng còn chưa về. Khi đó Hedging sẽ cho bạn vị thế tốt để nếu bắt đáy đúng thì bạn dỡ phái sinh để lại cổ phiếu; còn bắt đáy mà sai thì tỷ lệ thua lỗ rất ít nếu bạn hedging vị thế tốt, dựa trên số hợp đồng tính toán phù hợp.
Khi đó, nếu thị trường giảm bạn cũng không mất tiền. Công cụ này được dùng để phòng ngừa rủi ro cho trường phái bắt đáy tôi đã nêu ở bài 2.
Ví dụ thực tiễn mô tả: vùng đáy 2022 ở tháng 11, khi mọi yếu tố xấu lộ ra, hình thành đáy, nếu bạn đủ bản lĩnh để bắt đáy thì vào mua cổ phiếu, đồng thời mở vị thế short tương tự.
Việc đưa ra tỷ lệ hợp đồng để mở short nó phụ thuộc vào thị trường và độ chấp nhận rủi ro của bạn, như bắt đáy cổ phiếu mạnh trong xu hướng giảm, đồng thời short một nửa theo tỷ lệ cổ phiếu đẵ bắt đáy. Khi đó, bạn đã đặt cược ăn cơ sở là chính và nếu thị trường xấu thì bạn có thể lỗ nhưng lỗ 5% thôi. Bạn loại trừ được yếu tố bắt đáy và dính 3 cây sàn. Nhưng nếu bật lên ngay thì có thể bạn lại có 21% T3 nếu dỡ phái sinh kịp thời hoặc ít nhất bạn bắt được cổ phiếu ở vùng đáy.
Nếu đánh phái sinh, điều duy nhất bạn có thể thắng thị trường là đầu tư theo trend. Xu hướng dự báo là cả 100 -200 điểm trong thời gian dài. Khi đã hình thành xu hướng thì tạo lập không thể nào làm khác được, họ chỉ có thể dồn lệnh vào phiên đáo hạn hoặc lên xuống ngắn hạn trong 1, 2 phiên nào đó, chứ không thể chống lại cả thị trường được.
Ví dụ: đầu tư phái sinh theo trend tức là tháng 11/2022 là đáy, bạn nhận định được rồi thì bạn mở Long ở vùng giá an toàn, chia tỷ lệ ra và nghĩ là mình đầu tư cả rổ VN30. Tỷ lệ an toàn như tôi đưa ra là chỉ Long 50% số hợp đồng có thể mở, còn lại để phòng thủ cho tình huống xấu mà không bị cháy tài khoản. Mở vị thế 1 nửa tức là bạn đã margin toàn bộ nhóm VN30 với tỷ lệ hơn 1:1 rồi. Cách này có lợi nhuận nhiều và nhanh hơn khi đã hình thành xu hướng theo trend, và có thể dỡ luôn trong 1 vài phiên nếu đạt mục tiêu.
Nếu bạn là nhà đầu cơ phái sinh hàng ngày theo thú vui, tâm lí cờ bạc thích đòn bẩy cao, tôi dám chắc là bạn nằm trong số 90% số nhà đầu tư có khả năng thua lỗ. Vì cơ chế thị trường phái sinh của TTCKVN giúp cho các tay to có thể cho VNI, VN30 về bao nhiêu điểm theo ý muốn. Vì bạn biết đấy, VN30 hầu hết các quỹ cầm, có những cổ phiếu trọng số lớn thì thanh khoản ít, họ chỉ cần đẩy vài lệnh là thị trường tăng/giảm 10 cho đến vài chục điểm ngay và hình thành xu hướng ngắn hạn. Bạn càng cố chịu gồng lỗ, họ lại càng cố đẩy cho đến khi hệ thống CTCK bán giải chấp tài khoản của bạn thì cuộc đấu mới dừng lại.
P.S:
(1) Tài khoản phái sinh CTCK chỉ cho xem lịch sử có 10 ngày, nên tôi viết chay mà không có show được tài khoản làm ví dụ trực quan. Nhưng bạn biết đấy, tất cả các sai lầm đều cần được rút kinh nghiệm, tìm ra cách cải tiến để có năng lực đầu tư và thành thạo kĩ năng thì trong tương lai sẽ kiếm lại khi có cơ hội là thông điệp muốn truyền tải đến người đọc;
(2) Người nào mới đầu tư thì nên bỏ qua, coi như đó là 1 kĩ năng ở mức level rất cao trong ngành đầu tư chứng khoán mới dùng được. Nên lưu lại để tham khảo sau khi đã đầu tư giỏi ở cơ sở.
Bạn đang tìm kiếm bí quyết lựa chọn những cổ phiếu chất lượng nhất? Hãy xem ngay buổi livestream của chúng tôi và điều hướng đến những mốc thời gian sau:
