Khi một thị trường được nâng hạng (ví dụ từ cận biên → mới nổi hay mới nổi → phát triển), thoạt nhìn tưởng như sẽ có nhiều dòng vốn ngoại chảy vào. Nhưng thực tế thường thấy là nhà đầu tư nước ngoài lại bán ra. Nguyên nhân chính gồm:
- Tái cơ cấu chỉ số & quỹ thụ động
Nhiều quỹ toàn cầu bám theo các chỉ số như MSCI, FTSE.
Khi thị trường được nâng hạng, cổ phiếu sẽ rời khỏi chỉ số cũ (ví dụ MSCI Frontier) trước khi được đưa đầy đủ vào chỉ số mới (MSCI Emerging).
Quỹ theo dõi thị trường cận biên buộc phải bán ra, trong khi quỹ mới nổi chỉ bắt đầu mua dần khi tới ngày hiệu lực.
Điều này tạo ra mất cân đối cung – cầu tạm thời.
- Chốt lời sau giai đoạn tăng trước đó
Nhà đầu tư ngoại thường mua vào từ sớm, nhiều năm trước khi nâng hạng, khi định giá còn rẻ.
Đến lúc công bố nâng hạng, giá cổ phiếu đã tăng mạnh.
Đây là thời điểm hợp lý để họ hiện thực hóa lợi nhuận.
- Thay đổi tỷ trọng trong rổ chỉ số
Trong chỉ số cận biên, một quốc gia có thể chiếm tới 20–30%.
Nhưng sang nhóm mới nổi, chỉ chiếm 1–3% do quy mô lớn hơn.
Điều này khiến dòng vốn thụ động phân bổ ít đi, dẫn tới một số quỹ bán bớt.
- Định giá & yếu tố cơ bản
Kỳ vọng nâng hạng thường đẩy giá lên quá mức so với cơ bản.
Một số nhà đầu tư chọn bán ra khi giá cao, dự đoán thị trường sẽ biến động sau khi “hype” qua đi.
- Khác biệt về loại hình nhà đầu tư
Quỹ thị trường cận biên thường chấp nhận rủi ro cao, tìm lợi nhuận nhanh.
Quỹ thị trường mới nổi lại có quy mô lớn hơn, đầu tư theo chỉ số, chú trọng định giá.
Khi nhóm cũ thoái vốn mà nhóm mới chưa vào mạnh, thị trường sẽ có giai đoạn dòng vốn ngoại rút ròng.
Tóm lại: không phải do mất niềm tin, mà chủ yếu do yếu tố kỹ thuật (tái cơ cấu chỉ số), chốt lời, và sự chuyển giao giữa hai nhóm nhà đầu tư. Sau giai đoạn này, khi quỹ mới nổi/ phát triển giải ngân, dòng vốn thường sẽ quay lại.