- Biểu đồ hình nến (Candlestick Chart), hay còn thường được gọi là biểu đồ nến Nhật, mô hình nến, là một loại biểu đồ tài chính dùng để mô tả chuyển động giá của chứng khoán dựa trên mô hình giá trong quá khứ.
- Mô hình nến được Munehisa Homma, một thương nhân người Nhật, phát minh vào thế kỷ 18. Mục đích sử dụng ban đầu là để ghi chép diễn biến của giá gạo.
- Steve Nison là người có công nghiên cứu các nguyên tắc hoạt động của mô hình nến và phổ biến rộng rãi phương pháp này qua cuốn sách của ông, “Japanese Candlestick Charting Techniques”.
Biểu đồ hình nến hiển thị giá mở cửa, giá cao nhất, giá thấp nhất và giá đóng cửa của chứng khoán trong một khoảng thời gian nhất định (thường là một ngày). - Một biểu đồ sẽ được cấu tạo bởi hàng nghìn cây nến khác nhau. Mỗi cây nến sẽ có 2 phần là thân nến và bóng nến:
- Thân nến là phần lớn nhất được tô màu cho biết mức giá đóng cửa và giá mở cửa.
- Bóng nến là 2 que nhỏ nằm ở trên và dưới thân nến, cho biết mức giá cao nhất và giá thấp nhất trong một khoảng thời gian nhất định.
Thông thường, biểu đồ hình nến sử dụng hai màu cơ bản là xanh và đỏ, hoặc trắng và đen. Cụ thể: - Nến giảm sẽ được tô màu đỏ hoặc màu đen, đặc điểm là giá đóng cửa thấp hơn giá mở cửa.
- Nến tăng sẽ được tô màu xanh hoặc màu trắng, đặc điểm là giá đóng cửa cao hơn giá mở cửa.
Mối quan hệ giữa giá mở cửa, cao nhất, thấp nhất và đóng cửa xác định cách nến hiển thị hàng ngày. Theo đó, thân nến có thể dài hoặc ngắn, màu xanh (trắng) hoặc đỏ (đen); bóng nến có thể dài hoặc ngắn để hiển thị diễn biến giá. - Thân nến dài màu xanh cho thấy lực mua đang mạnh, điều này thường cho thấy giá đang trong xu hướng tăng. Các nến đỏ dài cho thấy lực bán đang mạnh, giá có thể sẽ giảm. Tuy nhiên, nhà giao dịch cần xem xét các mô hình nến trong bối cảnh lớn của thị trường chứ không chỉ theo dõi từng nến riêng lẻ.
- Pin bar là cây nến Nhật có hình dáng đặc biệt, khi nó đứng cùng với những cây nến khác và thỏa mãn một số điều kiện nhất định sẽ tạo thành một mô hình nến đảo chiều mạnh mẽ. Đặc điểm nhận dạng ban đầu của Pin bar chính là bóng nến dài hẳn về một phía cùng với thân nến ngắn. Bóng nến dài thể hiện sự từ chối giá của thị trường, khi một trong 2 phe mua và bán đang cố gắng đẩy giá đi theo ý muốn thì lực của phe còn lại mạnh hơn, kéo giá về phía ngược lại, kết quả là giá sẽ đi rất xa theo hướng kỳ vọng của phe mạnh hơn.
- Phân loại nến Pin bar:
- Dựa vào đặc điểm của bóng nến mà mô hình nến Pin bar được chia thành 2 loại: nến Pin bar đảo chiều tăng (Bullish Reversal Pin bar) và nến Pin bar đảo chiều giảm (Bearish Reversal Pin bar).
- Trước tiên, cả 2 loại đều phải đảm bảo thỏa mãn các đặc điểm của một cây nến Pin bar như đã trình bày ở trên.
- Đối với Bullish Reversal Pin bar (pin bar đảo chiều tang): bóng nến dưới rất dài, bóng nến trên rất ngắn hoặc không có. Màu sắc của nến Pin bar đảo chiều tăng không quan trọng, có thể là xanh hoặc đỏ đều được. Bóng nến dưới dài chứng tỏ phe bán đã rất nỗ lực để đẩy giá xuống rất sâu nhưng lực mua mạnh hơn đã kéo giá lên lại gần với giá mở cửa thị trường từ chối giá xuống.
- Đối với Bearish Reversal Pin bar (pinbar đảo chiều giảm): bóng nến trên rất dài, bóng nến dưới rất ngắn hoặc không có. Tương tự, màu sắc của nến Pin bar đảo chiều giảm cũng không quan trọng. Bóng nến trên dài chứng tỏ phe mua đã dồn nhiều sức lực đẩy giá lên cao nhưng lúc này, phe bán phản công với lực bán mạnh mẽ hơn, kéo giá xuống lại gần với mức giá mở cửa thị trường từ chối giá lên.
- Nến Marubozu còn có một tên gọi khác là nến cường lực vì nó thể hiện được sức mạnh áp đảo, độc quyền của một phe (mua hoặc bán) trong phiên giao dịch hình thành nến. Marubozu trong tiếng Nhật có nghĩa là “trọc”, đơn giản vì cây nến này không có râu hay bóng nến, các mức giá cao nhất/thấp nhất trùng với các mức giá đóng hoặc mở cửa của phiên giao dịch. Nến Marubozu có thể xuất hiện ở bất kỳ thời điểm nào của một xu hướng tăng hoặc giảm mạnh, báo hiệu xu hướng đó được tiếp diễn hoặc có thể xuất hiện vào cuối một giai đoạn tích lũy/phân phối, báo hiệu thị trường bắt đầu chuyển sang một xu hướng mới.
- Marubozu là mẫu hình đơn nến, chỉ bao gồm 1 cây nến tín hiệu với các đặc điểm sau:
- Thân nến rất dài, thông thường, khi nến Marubozu xuất hiện, thân nến của nó sẽ dài hơn ít nhất là 5 cây nến trước đó.
- Không có bóng nến trên và bóng nến dưới hoặc nếu có thì sẽ rất ngắn.
- Nến Marubozu tăng có giá cao nhất bằng với giá đóng cửa, giá thấp nhất bằng với giá mở cửa. Ngược lại, nến Marubozu giảm có giá cao nhất bằng giá mở cửa và giá thấp nhất bằng giá đóng cửa.
- Ý nghĩa của mô hình nến Marubozu
Mô hình nến Marubozu cơ bản được chia thành 2 loại: Bullish Marubozu (marubozu tang giá) và Bearish Marubozu (marubozu giảm giá)
- Bullish Marubozu
Chính là nến Marubozu tăng cơ bản. Một cây nến tăng với thân rất dài và không có bóng nến chứng tỏ trong suốt phiên giao dịch, phe mua chiếm ưu thế hoàn toàn, không có sự lưỡng lự nào xảy ra giữa 2 phe. Mẫu nến Bullish Marubozu cho thấy sự bức phá độc lập của phe mua mà không hề có sự tồn tại của phe bán, lực mua đang rất mạnh, trong các phiên giao dịch tiếp theo, phe mua vẫn chiếm ưu thế, thị trường có xu hướng đi lên. - Bearish Marubozu
Là mẫu nến Marubozu giảm cơ bản. Bearish Marubozu có thân nến giảm dài và không có bóng nến chứng tỏ phe bán chiếm ưu thế hoàn toàn trong suốt phiên giao dịch, phe mua không tham gia vào thị trường hoặc tham gia với lực mua yếu ớt. Ở phiên giao dịch hình thành Bearish Marubozu, phe bán độc chiếm ưu thế, lực bán mạnh, trong các phiên giao dịch tiếp theo, phe bán tiếp tục giữ thế thượng phong, thị trường có xu hướng đi xuống.
- Khi mô hình này được tạo ra, nó cho thấy thị trường đang cân bằng và không có bên nào (phe mua và phe bán) có thể kiểm soát được tình hình. - -Tuy nhiên, tín hiệu giao dịch mà nó đưa ra là chưa rõ ràng và chưa thể dựa vào đó để ra quyết định được.
- Diễn biến tâm lý của mô hình Spinning Top thể hiện sự thiếu quyết đoán, thể hiện qua bóng trên và dưới dài. Bên mua đẩy giá mạnh lên cao, rồi bên bán lại đưa giá sâu xuống dưới, nhưng cuối cùng, giá đóng cửa gần vùng mở cửa.
- Sự do dự này có thể báo hiệu xu hướng đang yếu đi và thị trường có khả năng đi ngang. Nó cũng có thể báo hiệu một sự đảo ngược giá có thể xảy ra nếu nó xảy ra sau khi tăng hoặc giảm giá nếu xuất hiện ở những vùng hỗ trợ và kháng cự mạnh