Về cơ bản, khi đọc những phản biện không thiện trí, nó là hành vi (behaviors), tôi hiểu tâm lý (psychology) và bạn muốn gì. Bạn có thể tạo ra kích thích (stimuli) mạnh đến mấy, phản ứng (response) thế nào là việc của tôi (1). Điều này đặc biệt thú vị khi những bạn để lại bình luận thiếu thiện trí là nhóm đông người, tôi thì gần như có một. Một số bạn để lại bình luận gay gắt cũng có nói rằng họ không đánh theo anh bạn lái chứng. Nhưng tại sao họ không phản biện trực diện vào bài viết, mà “bỏ bài viết để đánh người” hoặc nguỵ biện vậy? Đó không phải là nguyên tắc trong thảo luận. Với những bình luận như vậy, tôi chỉ có thể đi đến kết luận hoặc họ thuộc nhóm của anh bạn lái chứng, hoặc họ đang ôm mấy quả bom theo anh bạn lái chứng đó. Họ có thể thay đổi, thêm nickname, dù thế nào thì vẫn là họ. Tôi cố gắng đọc tâm lý qua hành vi của một con người cụ thể.
Tất nhiên, tôi hiểu và cám ơn số đông các bạn vẫn đọc, đã lên tiếng ủng hộ, hoặc phần lớn là không lên tiếng nhưng vẫn ủng hộ, vì đơn giản, các bạn có thể không muốn tham gia thảo luận với những lời lẽ côn đồ. Tôi tin vào mục đích và kiến thức mà tôi đã, đang học và chia sẻ. Đó là lý do tôi vẫn viết.
Vậy tâm lý ôm bom theo lái là gì?
Đầu tiên, bạn nhìn vào biểu đồ của CEO:
Cú tăng ngoạn mục bắt đầu từ ngày 5/11/2021, từ giá 12.500. Vào ngày 7/1/2022, CEO đạt đỉnh với mức giá 92.500. Nói cách khác, chỉ trong vòng 2 tháng, CEO tăng 740%. Quả là ấn tượng!
Tiếp theo, anh bạn lái chứng, nhóm và nhà đầu tư theo lái hành động ra sao?
Vào cuối tháng 11/2021, khi CEO tăng lên 30.000 rồi 45.000, cả anh bạn lái chứng và những nhà đầu tư nắm giữ CEO, nếu đã mua từ đầu tháng 11/2022, đều có thể mường tượng về xe hơi sang và biệt phủ. Tôi đánh cược dự định của họ sẽ là Audi, Lexus, Maybach, BMW, Rager Rover, …, chứ chả thèm đi cái xe Camry - chỉ trên xe cỏ đôi chút. Đó cũng là “lời hiệu triệu” của anh bạn lái chứng trong nhóm và trên mạng xã hội, gồm cả website.
Khi những dấu hiệu tăng giá đột biến như vậy, cỏ vẻ tất nhiên, cả anh bạn lái chứng và nhóm, cũng như những nhà đầu tư khác rất có thể sẽ mua thêm. Rồi họ khích lệ gia đình, anh em, bạn bè cho vay hoặc khuyến khích họ đầu tư, thậm chí bản thân họ đi vay lãi ngày để đầu tư. Giá tăng vài trăm phần trăm, ai mà chả hưng phấn?
Thật tuyệt, CEO và DIG vẫn tiếp tục tăng phi mã. Nhưng anh bạn lái chứng kia đang hô giá của chúng là 500 nghìn đến 1 triệu cơ mà? Well, tất nhiên, không ít người trong số họ tiếp tục mua, và tiếp tục khích lệ người khác. Điều này khiến cho khối lượng giao dịch cổ phiếu CEO tăng vọt trong nhiều phiên của tháng 11 và tháng 12/2021.
Nhà đầu tư chỉ thực sự ngã ngửa khi CEO bắt đầu lao dốc thảm hại từ khoảng cuối tháng 3/2022. Có thể nhiều người trong số họ đã chạy được và thu khoản lãi lớn. Vì dù sao, họ có thể mua được ở mức giá rất thấp. Nhưng có lẽ cũng không ít người mắc kẹt theo lời phán của lái là giá sẽ vẫn tiếp tục trở lại mức … 500 nghìn đến 1 triệu. Thậm chí, những người đã bán thu lãi và có thêm những nhà đầu tư tiếp tục ôm vào khi giá xuống khoảng 70.000 hay 60.000, vì cho rằng nó quá rẻ, và tiếp tục mơ về biệt phủ, xe hơi.
Về anh bạn lái chứng?
Dường như không khó để nhận thấy anh bạn lái chứng đang kẹp lủng lẳng hai trái bom nổ chậm, hiểu theo mọi nghĩa.
Nếu nói về đầu tư riêng, anh bạn lái chứng có thể lãi đậm, có thể lỗ nặng. Nếu anh show tài khoản lãi đậm, anh sẽ có lỗi lừa nhà đầu tư khác, nếu anh show lỗ đậm thì anh chả biết dấu mặt đi đâu. Nói tóm lại là anh ở cái thế tiến thoái lưỡng nan (dilemma). Nhưng hai quả bom CEO và DIG nằm trong LFI và được thể hiện trên báo cáo tài chính của L14 thì anh không thể chạy, anh không thể cắt lỗ. Vì sao vậy? Vì “sự nghiệp lái chứng” của anh nó … tan thành mây khói. Nên L14 vẫn phải ôm qua LFI. Đó là chưa kể nếu các thành viên HĐQT, Ban tổng giám đốc đã từng nghe, ủng hộ và ôm một khối lượng lớn cổ phiếu theo anh, họ cũng không thể quyết định bán cổ phiếu đang nắm giữ trong LFI để cắt lỗ. Thậm chí, họ biết nói thế nào với người nhà, bạn bè đã mua theo lời “hiệu triệu” của họ?
Tâm lý nhà đầu tư ôm bom thế nào?
Nhìn chung, với những nhà đầu tư đang ôm khối lượng lớn CEO, DIG theo anh bạn lái chứng, hiện chúng ta đang trong tâm trạng khá lo lắng. Điều này đặc biệt đúng với những nhà đầu tư có sử dụng tiền vay đáng kể. Anh bạn lái chứng thì sao? Giờ này có lẽ anh nên chuẩn bị tâm lý, hoặc thậm chí đã bị nhiều người khinh bỉ.
Chẳng ai trên thế giới này dám đưa ra phán đoán chính xác CEO, DIG sẽ tăng hay giảm trong thời gian tới, cho dù đó có là huyền thoại chứng khoán. Nhưng dường như chắc chắn là khả năng rủi ro giảm, thậm chí giảm mạnh, cao hơn khả năng tăng. Nó đã thể hiện qua tốc độ lao dốc mạnh nhất khi thị trường giảm, và gần như đi ngang khi thị trường tăng trong những ngày gần đây, như đã phân tích trong bài viết trước. Đó chính là lý do vì sao dẫn đến tình trạng tâm lý của những người đang ôm khối lượng lớn cổ phiếu đã nêu trên mà tất cả mọi nhà đầu tư nên tránh.
Anh lái chứng có thể làm gì?
Anh sẽ dùng khả năng hùng biện như bạn đã thấy trên diễn đàn, các video. Với những người có hiểu biết, đúng là khả năng chém gió của anh thuộc hàng vô địch thiên hạ. Nhưng có vẻ, nó chỉ thuyết phục được những nhà đầu tư ngây thơ, được kích thích bởi xe hơi và biệt phủ nên sẵn sàng đặt giá cao, cho dù họ có thể là nhà đầu tư tưởng chừng như “chuyên nghiệp”. Tại sao nói anh chỉ thuyết phục được số ít? Vì nếu một tỷ lệ nhà đầu tư đáng kể nghe theo anh, khối lượng giao dịch đáng ra phải tiếp tục tăng vọt. Nhưng thực tế thì khối lượng giao dịch của nó giảm dần, phần lớn nhà đầu tư có những lựa chọn vào nhiều cổ phiếu khác.
Hành động tiếp theo, anh lái chứng có thể thuyết phục HĐQT, Ban tổng giám đốc của những công ty liên quan “xào” báo cáo tài chính. Nó thực sự đã xảy ra. Hoặc anh khích lệ họ thuê đăng bài trên truyền thông để cung cấp thông tin sai, thông tin lạc hậu, anh cũng lùa nhóm trên diễn đàn cung cấp thông tin giả, giống như được đề cập trong bài Tài chính L14 lãi khủng: Chỉ có thể là .... BỊP BỢM?.
Nhân tiện nhắc đến bài “Tài chính L14 lãi khủng: Chỉ có thể là …. BỊP BỢM?”, đã hơn 16 tiếng trôi qua, vẫn chưa thấy anh chàng lái chứng vào chửi bậy. Đó không phải phong cách của anh ta. Bởi vì gần như tất cả các bài viết mà tôi có động chạm đến anh chàng lái chứng đó, anh ta sẽ văng tục như lên đồng vậy!
Tôi hiểu tại sao các bạn ôm bom theo lái lại hành xử trong các bình luận ở các bài viết của tôi. Tôi cũng hiểu bạn sẽ làm tất cả để bảo vệ khoản đầu tư của mình. Nhưng tôi và nhiều người sẽ hiểu rằng các bạn đang làm mất hết nhân tính. Nó chỉ gây hại cho cuộc sống và công việc đầu tư của bạn. Trong cuốn sách kinh điển Tâm lý thị trường chứng khoán (The Psychology of the Stock Market) của G. C. Selden, tại trang 119, ông nói rằng:
“Mục tiêu chính của bạn là phải giữ cho đầu óc tỉnh táo và cân bằng. Vì vậy, đừng hành động vội vàng, hấp tấp trước các thông tin nhạy cảm, đừng mua quá nhiều khiến tâm lý trở nên lo lắng, và đừng bao giờ cho phép bản thân bị ảnh hưởng bởi vị thế của bạn trên thị trường”.
Hãy đảm bảo nguyên tắc phòng ngừa rủi ro, tránh thông tin giả. Đó là điều mà tôi đang cố gắng học, chủ yếu từ các tác giả đã thành công trên thị trường Mỹ, đang cố gắng rút kinh nghiệm và muốn chia sẻ với tất cả các bạn. Tôi chỉ có thể chia sẻ dần chứ không có khả năng diễn đạt hết trong một hoặc một số bài viết.
(1) Tôi học được từ cuốn sách kinh điển Man’s Search for Meaning (Đi tìm lẽ sống) của Victor Frankl, đã được dịch sang tiếng Việt.
