Hôm qua có một bạn hỏi thêm :
“Nếu HHS ghi nhận 3.500 tỷ đồng lợi nhuận ảo trên sổ sách, thì họ có phải đóng thuế thu nhập doanh nghiệp không?”
Câu hỏi rất thực tế và cũng là một nhầm lẫn giữa “con số kế toán” và “nghĩa vụ thuế thực tế”.
Hãy quay lại ví dụ mô tả mình đã dùng:
“Giả sử, hôm qua bạn mua một ly cà phê bình thường giá 30.000 đồng. Hôm sau, ly cà phê y hệt đó bị hét giá 1 triệu đồng. Đa số sẽ bảo quán cà phê “điên rồi” rồi bỏ đi. Nhưng bạn sáng tạo hơn, bạn nghĩ: à, nếu tôi đồng ý mua giá 1 triệu, thì ly hôm qua mua 30.000 đã “lãi” 970.000 trên sổ sách”.
Yep, đó chính là cách HHS ghi nhận lợi nhuận.
Trong ví dụ trên, “970.000 đồng tiền lãi” không xuất phát từ bất kỳ giao dịch bán thực nào nó chỉ là niềm tin mà người mua tự đặt ra. Và thuế không đánh vào niềm tin.
Vậy 3.500 tỷ lợi nhuận của HHS thì sao?
Khoản lợi nhuận này được ghi nhận theo nguyên tắc kế toán, nhưng không tạo ra dòng tiền thực tế. Nó là lợi nhuận “trên giấy” thuộc loại “thu nhập chưa thực hiện” và không nằm trong đối tượng phải nộp thuế thu nhập doanh nghiệp bởi:
- Không có giao dịch mua bán thực sự (chỉ là định giá lại nội bộ).
- Không phát sinh dòng tiền. (thì cũng đâu có tiền thật mà trả thuế)
Vì vậy, dù báo lãi tới 3.500 tỷ đồng, HHS thực tế chỉ phải nộp khoảng 7 tỷ đồng tiền thuế. Điều này hoàn toàn khác với một doanh nghiệp như Hòa Phát lợi nhuận đến từ hoạt động kinh doanh thực tế, lợi nhuận tăng và khoản chi phí thuế tăng theo tương ứng.
Bản chất nằm ở sự khác biệt giữa kế toán và thuế
- Nguyên tắc kế toán: Cho phép ghi nhận lợi nhuận ngay khi tài sản được định giá lại, dù chưa bán ra ngoài.
- Nguyên tắc thuế: Chỉ tính thuế khi có chuyển nhượng thực tế hoặc dòng tiền phát sinh.
Nói cách khác, doanh nghiệp có thể ghi nhận lãi mà không thu được tiền. Và nếu không có tiền, thì thuế cũng… không đến gõ cửa.
Vậy khi nào HHS phải nộp thuế trên khoản đó?
Câu trả lời là: khi khoản “lãi ảo” kia trở thành tiền thật, tức là có người thực sự bỏ tiền ra mua tài sản với mức giá họ nghĩ ra
Quay lại ví dụ ly cà phê 1 triệu đồng:
Bạn sẽ phải nộp thuế nếu một người khác thật sự bỏ tiền mua lại ly cà phê đó với giá trên 1 triệu đồng. Nhưng điều đó chắc bạn cũng đoán được gần như sẽ không bao giờ xảy ra.
Còn nếu bán lại ly cafe đó với bất cứ giá nào thấp hơn 1 triệu đồng thì đều là lỗ … @@
Cre: Trương Đắc Nguyên