Nhìn anh bộ đội trong hình rất đẹp trai, cao to, lực lưỡng, quần áo quân y rất chỉnh tề, tớ đoán là nặng hơn 80kg. Một tay ôm một ngân hàng “xác sống” gầy gò, bốc mùi, đang hấp hối. Một tay kia cầm tấm gương soi, trong đó hiện rõ dòng chữ: “EPS đẹp - giá cổ phiếu ổn”. Ngực áo có mang dòng chữ “MBBank”.
Hình ảnh đó tượng trưng cho Ngân hàng Quân Đội MB. Kể từ năm 2020 đến nay, Tổng tài sản MBB tăng mạnh từ dưới 500.000 tỷ lên 1,1 triệu tỷ đồng (tăng 2,1 lần), LNST cũng tăng từ 8.260 tỷ lên 22.630 tỷ (x3,7 lần). Rất có khả năng … giai đoạn 2020, MBBank đã nhận Oceanbank để cơ cấu rồi nhưng thông tin nội bộ chưa được công khai chính thức, chờ chọn thời điểm tốt.
Hôm qua nghe tin: “MBBank dự kiến mua 100 triệu cổ phiếu quỹ (CPQ) (~2.300 tỷ) - tương đương 1,6% vốn điều lệ. Thời gian thực hiện dự kiến trong năm 2025 và 2026, được thực hiện theo phương thức khớp lệnh”.
Khi đọc qua thông tin này thì nhiều bạn nghĩ “đây là thông tin tốt”, chẳng có gì để nói, nhưng nếu tớ phân tích ra thì các bạn sẽ thấy một bức tranh hoàn toàn khác. Hãy xem đây!
Đầu tiên … Tại sao MBBank lại mua 100 triệu CPQ (~2.300 tỷ) trong giai đoạn NHTM đang rất cần vốn để hỗ trợ nền kinh tế đang suy thoái, cần giữ lại lợi nhuận tự có để tăng vốn dài hạn rồi đáp ứng tiêu chuẩn Basel III và có thể dùng tiền đó để làm nhiệm vụ chính trị - tái cơ cấu OceanBank mà NHNN giao phó. Vậy câu hỏi đặt ra là: “Nếu ngân hàng thực sự cần vốn để giữ lại, sao lại tiêu tiền vào mua cổ phiếu quỹ?”
Ở góc nhìn chiến lược, động cơ của thương vụ có thể là: (1) Hỗ trợ giá cổ phiếu trên thị trường nhất là khi đang nhận sự mệnh “gánh" thêm một ngân hàng yếu kém - trấn an cổ đông. (2) Mua CPQ có thể là bước đệm để sau này dùng phát hành ESOP giá thấp cho cán bộ chủ chốt hoặc làm CP hoán đổi trong hợp nhất ngân hàng yếu. (3) Đơn giản, làm giảm CPĐLH (tăng EPS).
Nhưng về mặt logic tài chính, nếu thực sự cần vốn và đang phải “cứu” ngân hàng yếu, thì việc mua CPQ là một lựa chọn khó hiểu - hoặc che giấu mục tiêu khác, bước đi chiến lược tiếp theo - hoặc sự thật là tiền trong hệ thống NHTM còn rất nhiều và nền kinh tế yếu ốm không hấp thụ hết?
Để tớ soi tiếp! Mặc dù, 100 triệu CPQ (~2.300 tỷ) là con số nhỏ so với lượng CPĐLH, LNTT và TTS của MBBank. Tuy nhiên, công ty đã Phát hành cho CBCNV tổng gần 95 triệu cổ phiếu, Phát hành riêng lẻ 528 triệu cổ phiếu + 62tr KH năm 2025. Ước tính lượng cổ phiếu mà nhóm “Cổ đông khác” (nội bộ, lãnh đạo, người nhà) đang nắm giữ có thể chiếm từ 30-40% cổ phần của ngân hàng này.
Thời gian từ năm 2020 – nay, MB ưu tiên chia cổ tức bằng cổ phiếu với tỷ lệ từ 15-35% -“càng chia càng lớn” trong khi chia tiền thì “èo ọt” chỉ từ 3-5%. Phía cổ đông nhỏ lẽ như bọn mình phải nhìn rõ được bản chất chia cổ phiếu như “cơm nguội chiên lại”. Trong khi mua lại cổ phiếu là cách giản tiếp để nâng giá trị, nhìn bề mặt là tích cực nhưng nếu sau này BLĐ dùng số cổ phiếu đó để phát hành ESOP giá thấp (10k) thì bọn mình sẽ bị pha loãng kép.
Chưa hết! Tại sao thương vụ được thực hiện bằng phương thức khớp lệnh? Tớ chắc rằng nhiều bạn tham gia thị trường đã lâu nhưng chưa bao giờ đặt những câu hỏi như thế này.
-
Khớp lệnh tức là giao dịch diễn ra trực tiếp trên bảng điện, ai cũng thấy, “show hàng” công khai. Điều này sẽ tạo tâm lý tích cực: “Ồ, MB đang mua vào, chắc giá sắp tăng?”- kéo giá cổ phiếu, kéo kỳ vọng của đám đông lên.
-
Khớp lệnh tức là ai cũng bán được, vì có hạn chế bên bán đâu, nếu có cổ đông lớn hay nội bộ muốn “ra hàng” lặng lẽ thì đây là dịp quá hợp lý, không ai hay biết. MB có thể mua từ từ, chia lệnh nhỏ, vừa không đẩy giá tăng quá nhanh, vừa không bị nghi ngờ là “mua để cứu ai đó”. Đồng thời, ngân hàng có thể linh hoạt theo giá thị trường, tránh cảm giác “mua hớ” như kiểu thỏa thuận giá cao.
-
Nếu đặt mua thỏa thuận thì phía mua và bán đã bắt tay từ trước, thường là với các cổ đông lớn, nhóm nội bộ hoặc các tổ chức thân hữu. Điều này có thể khiến người ta đặt dấu hỏi: MBB đang “bơm tiền” để giúp ai đó thoát hàng? Có phải cổ đông lớn cần rút vốn một cách “êm đẹp”? Ai bán?
Vì thế, khớp lệnh thường được chọn để “tạo hình ảnh đẹp” trước công chúng, còn thỏa thuận thì có thể phục vụ các mục tiêu kín đáo hơn, đôi khi gây tranh cãi hơn.
Tóm lại: Tin mua lại cổ phiếu của MB, xuất hiện vào thời điểm này, khi mà đòn thuế của chính quyền Trump đã giáng một ‘chưởng’ mạnh mẽ vào hệ thống tài chính toàn cầu, trong đó có TTCK Việt Nam. Đừng chỉ nhìn thấy ngân hàng mua CPQ mà vội cho là “tín hiệu tốt” tuyệt đối nha các bạn. Hãy sáng mắt, đặt góc nhìn: vì sao lúc này, khi không chia cổ tức tiền mặt, MB lại muốn mua 2.300 tỷ cổ phiếu chính mình? 
