1. “Chiếc bánh” 350 tỷ USD
Theo Bộ Công Thương, ngành bán lẻ Việt Nam hiện có quy mô thị trường 142 tỷ USD, dự báo tăng lên 350 tỷ USD vào năm 2025, đóng góp 59% tổng ngân sách quốc nội GDP.
=> Nếu xem thị trường bán lẻ nước ta như một chiếc bánh thì đây là chiếc bánh hấp dẫn với quy mô dân số gần 100 triệu dân, cơ cấu trẻ, chịu chi và chịu thích nghi.
Tuy nhiên, ngành bán lẻ vẫn còn thiếu sự liên kết chặt chẽ giữa các bên trong chuỗi cung ứng hàng hóa (nhà sản xuất, nhà phân phối, nhà vận chuyển, người tiêu dùng), nhất là đối với hàng thực phẩm thiết yếu, nên thị trường dễ bị biến động do tác động của tâm lý người tiêu dùng.
Mặt khác, do tác động của đại dịch và vĩ mô biến động trong những năm gần đây còn góp phần làm thay đổi thói quen, cách thức mua sắm của người tiêu dùng cũng như cách các nhà bán lẻ vận hành hoạt động kinh doanh để bắt kịp xu thế mới. Cụ thể, theo số liệu từ báo cáo quý 2/2023 của Kantar Smart Shopper, do tình hình kinh tế trong nước chưa có dấu hiệu khởi sắc, người dân đang chuyển sang xu hướng tiêu dùng tại nhà nhiều hơn và thắt chặt chi tiêu, ưu tiên mua sắm các mặt hàng đem lại giá trị tương xứng, có giá thành hợp lý.
Vì vậy các doanh nghiệp bán lẻ cần có những bước thay đổi phù hợp với xu thế thị trường để dễ dàng tiếp cận và tạo giá trị cho người tiêu dùng. Trong đó, công tác chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ AI (Trí tuệ nhân tạo) và ML (Máy học) là 1 trong những yếu tố tiên quyết, để các doanh nghiệp tiêu dùng bán lẻ chiếm thị phần của “chiếc bánh” quy mô 350 tỷ USD này. Những biến đổi gần đây trong ngành bán lẻ, từ cách khách hàng mua sắm, công nghệ, mô hình cửa hàng, sự tích hợp giữa các kênh bán hàng online và offline đang tạo ra một diện mạo mới cho ngành bán lẻ với những trải nghiệm mua sắm mới mẻ trong tương lai.
Là doanh nghiệp đầu ngành tiêu dùng bán lẻ hiện đại với hệ thống quy mô bậc nhất, Masan đã đẩy mạnh chuyển đổi số đưa doanh nghiệp mình trở thành Tập đoàn tiêu dùng - công nghệ từ năm 2021, và tăng tốc bứt phá từ năm 2022 đến nay.
2. Nền tảng tiêu dùng công nghệ giải “bài toán” khó của thị trường
Theo báo cáo gần đây của J.P Morgan, Việt Nam là một trong những câu chuyện tăng trưởng tiêu dùng bán lẻ hấp dẫn nhất ở khu vực châu Á. Tuy nhiên, độ thâm nhập của lĩnh vực bán lẻ hàng hóa của Việt Nam vẫn chưa sâu, chỉ chiếm 12% vào năm 2022, thấp hơn nhiều so với tỷ lệ 20-45% của các nước ASEAN và chỉ sau Ấn Độ với 8% và có mức độ sử dụng kênh marketing để tạo lợi thế cạnh tranh vừa phải so với khu vực.
Với kinh nghiệm hơn 27 năm hoạt động trong lĩnh vực tiêu dùng, Masan hiểu rõ những thách thức của thị trường. Tại sự kiện “Ứng dụng công nghệ AI, ML và khoa học dữ liệu trong tiêu dùng – bán lẻ” , doanh nghiệp này điểm rõ các khó khăn xuyên suốt chuỗi giá trị tiêu dùng.
Các diễn giả trao đổi về chủ đề ứng dụng AI, ML và khoa học dữ liệu trong tiêu dùng - bán lẻ
Thứ nhất, đối với thương hiệu, sản phẩm, và dịch vụ :
- Sự thiếu hụt về dữ liệu để phục vụ các mục đích đổi mới sáng tạo, tăng giá trị cho người dùng của doanh nghiệp.
- Chi phí thu mua cao: Doanh nghiệp có thể kiểm soát chi phí này bằng cách lập danh sách mua hàng dựa trên dữ liệu về nhu cầu của thị trường đối với sản phẩm đang kinh doanh.
- Nguy cơ mất doanh số do thiếu hụt hàng hóa tại điểm bán: hệ quả của việc doanh nghiệp không có kế hoạch trữ hàng hợp lý tại các điểm tiêu thụ.
Thứ hai, đối với nhà bán lẻ :
- Việc dự trữ hàng hóa không hợp lý.
- Công tác theo dõi luồng hàng, tồn kho của các kênh bán khác nhau cũng là thách thức không nhỏ trong hoạt động vận hành của các nhà bán lẻ.
- Bên cạnh đó, để tăng doanh số, doanh nghiệp thường triển khai các chương trình marketing và hoạt động này có khả năng ảnh hưởng đến lợi nhuận nếu doanh nghiệp sử dụng chi phí marketing không hợp lý.
Thứ ba, đối với khách hàng :
- Khách hàng sẽ phải chi trả cho sản phẩm, dịch vụ ở mức giá cao hơn nếu doanh nghiệp không tối ưu được chi phí hoạt động kinh doanh.
- Ngoài ra, đối với ngành tiêu dùng bán lẻ, hàng hóa rất đa dạng và điều này gây nên thách thức cho khách hàng trong việc tiếp cận đầy đủ sản phẩm của doanh nghiệp.
- Trải nghiệm khách hàng: Để được người tiêu dùng tin cậy và tăng tỉ lệ chuyển đổi bán hàng, doanh nghiệp cần thấu hiểu họ bằng cách giới thiệu những sản phẩm thật sự phù hợp với cá nhân khách hàng nhờ vào dữ liệu như lịch sử mua hàng.
3. Chiến lược số hóa hạ tầng bán lẻ của Masan Group
Đưa ra lời giải cho các thách thức trên, ông Danny Le, Tổng Giám đốc Masan Group, đã điểm rõ chiến lược xây dựng mạng lưới Point of Life (POL) của Masan. Theo đó, hệ sinh thái tiêu dùng - công nghệ POL là một hệ sinh thái offline-to-online gồm 3 yếu tố chính: Sản phẩm và dịch vụ do Masan cung cấp; hạ tầng thương mại liên kết tất cả các đối tác trong hệ sinh thái và thứ ba là một nền tảng công nghệ, có khả năng phân tích dữ liệu thông qua AI và ML, cũng như sự kết hợp của con người và tổ chức Masan.
Hệ sinh thái POL của Masan sẽ giải quyết nhiều vấn đề quan trọng, tối ưu hóa hoạt động kinh doanh trên toàn bộ chuỗi giá trị tiêu dùng. Cụ thể, việc tích hợp hơn 3.600 cửa hàng và siêu thị thuộc chuỗi WinCommerce vào hệ thống logistics Supra sẽ tạo ra một nền tảng với phạm vi rộng trên toàn quốc, giúp giảm chi phí và tăng cường khả năng tiếp cận người tiêu dùng.
Trong năm 2023 và những năm tiếp theo, Masan sẽ tiếp tục đà tăng trưởng tốt khi mở rộng đầu tư vào công nghệ với trọng tâm áp dụng công nghệ AI và ML để cải thiện hiệu quả kinh doanh cũng như tái định hình trải nghiệm tiêu dùng để thực sự trở thành một hệ sinh thái tiêu dùng - công nghệ.
Chuyển đổi số 4.0 là cụm từ được rất nhiều doanh nghiệp, tổ chức nhắc đến trong một vài năm gần đây. Đặc biệt, hậu COVID-19, xu hướng chuyển đổi số lại càng mạnh mẽ hơn bao giờ hết. Đây cũng là cơ hội và thách thức đối với các doanh nghiệp tiêu dùng - bán lẻ Việt Nam.
Đối với doanh nghiệp, quá trình chuyển đổi số hiện nay vừa là một thước đo, vừa là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng mạnh mẽ đến cách tổ chức hoạt động. Hàng loạt doanh nghiệp tên tuổi của Việt Nam đã từng bước bắt tay vào thực hiện chuyển đổi số từ rất lâu; trong đó có Masan Group - doanh nghiệp tiêu dùng bán lẻ hàng đầu Việt Nam.
Masan Group hiện đang sở hữu Supra - công ty chuyên về logistics ra mắt đầu năm 2022 với mục tiêu phục vụ hệ sinh thái của doanh nghiệp, giúp người tiêu dùng và đối tác tiết kiệm chi phí nhất có thể. Hiện tại, Supra sở hữu hệ thống trung tâm phân phối gồm 10 cụm kho (bao gồm cả kho khô và kho lạnh) trên cả ba miền. Supra đang chịu trách nhiệm giao 60% tổng sản lượng hàng hóa của WinCommerce. Đơn vị này cũng đang áp dụng công nghệ AI (trí tuệ nhân tạo) trong các khâu lên đơn hàng, giao nhận, chia chọn hàng hóa tại kho, kiểm soát tập trung chất lượng sản phẩm tại kho và đảm bảo chất lượng hàng hóa vận chuyển tới hệ thống được đồng nhất và tối ưu chi phí.
Hệ thống logistic Supra của Masan ứng dụng trí tuệ nhân tạo để giải quyết tình trạng tồn kho hay thiếu đơn hàng tại các điểm bán
Số hóa hạ tầng bán lẻ
Xu hướng được dự báo trong năm 2023 là người tiêu dùng sẽ cẩn trọng hơn trong chi tiêu mua sắm do những lo ngại về triển vọng kinh tế. Nhận diện rõ thách thức cũng như cơ hội của xu hướng tiêu dùng, Masan Group triển khai mở rộng và cải tạo hàng trăm siêu thị mini ở khu vực nông thôn và thành thị. Việc này được Masan thực hiện dựa trên dữ liệu lớn (Big Data) về thị hiếu người tiêu dùng và bán lẻ để chọn lọc nhóm sản phẩm phù hợp với mỗi địa điểm cùng mô hình cửa hàng.
Cụ thể, Masan Group đã triển khai mô hình cửa hàng WinMart+ Premium, loại siêu thị cao cấp, sang trọng có trải nghiệm mua sắm mới lạ, nằm tại các vị trí đắc địa của đô thị lớn như Hà Nội và Tp. Hồ Chí Minh. Mô hình này nhắm vào đối tượng khách hàng có thu nhập, dân trí cao, bận rộn, nên đòi hỏi nhiều nhu cầu trong cùng một điểm bán.
Song song đó, hướng đến mục tiêu phục vụ đa dạng nhóm khách hàng, đơn vị này còn ra mắt mô hình WinMart Urban tại các khu vực thành thị tấp nập và WinMart+ Rural tại nông thôn, vùng ven. WinMart+ Rural chính là “át chủ bài” trong chiến lược chinh phục thị trường nông thôn với danh mục gồm hàng hóa nội địa giá tốt, hoa quả nhập khẩu phân khúc trung bình, tập trung mạnh vào các chương trình khuyến mãi.
Thành lập trung tâm thấu hiểu người dùng
Để bắt kịp xu hướng tiêu dùng, đưa ra các sản phẩm phù hợp, các doanh nghiệp bán lẻ có nhiều cách tiếp cận cũng như học hỏi thông qua lịch sử mua hàng của người tiêu dùng. Tuy nhiên để làm được việc này, đòi hỏi sự đầu tư nghiêm túc cho cơ sở hạ tầng thu thập nguồn dữ liệu, công nghệ giúp dự đoán xu hướng tiêu dùng… Masan Group với tiềm lực tài chính vững mạnh đã làm được điều này, đã có công thức cho “bài toán” thấu hiểu người dùng.
Theo chia sẻ từ ban lãnh đạo, trong năm 2023, Masan Group sẽ đưa vào hoạt động 1 trung tâm thấu hiểu người dùng tại đô thị lớn nhất là Tp. Hồ Chí Minh để nắm bắt sự thay đổi không ngừng về nhu cầu, hành vi và khẩu vị của người tiêu dùng thuộc vùng đô thị miền Nam.
Trung tâm hoạt động dựa trên nguyên tắc mô phỏng cuộc sống sinh hoạt thực tại hộ gia đình để người tiêu dùng đóng góp ý kiến phát triển sản phẩm, xây dựng thương hiệu và hình thành mô hình kinh doanh thành công. Mô hình mô phỏng sẽ được tổ chức với sự trợ giúp của các chuyên gia đến từ Tây Ban Nha trong thời gian đầu.
Dữ liệu từ các cuộc mô phỏng sẽ giúp Masan Group tăng tốc các chiến lược, liên tục đưa các sản phẩm mới ra thị trường. Masan Group dự kiến mở 5 trung tâm tại các tỉnh thành phố lớn gồm: Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng, Tp. Hồ Chí Minh và Cần Thơ.
Cá nhân hóa dịch vụ, trải nghiệm người dùng
Một nghiên cứu của Price Waterhouse Cooper chỉ ra rằng, có tới 73% người mua sắm cho biết trải nghiệm tích cực ảnh hưởng tốt hơn với những quảng cáo tràn lan, thậm chí có phần quan trọng hơn giá cả hay chất lượng.
Đối với lời giải cho bài toán gia tăng trải nghiệm cá nhân hóa cho người dùng, Masan nhận thấy nhiều người không thích các chương trình khuyến mãi đại trà. Điều này thúc đẩy hệ thống bán lẻ của Masan nỗ lực hướng đến việc tìm cách mang đến cho mỗi người tiêu dùng một ưu đãi riêng, được cá nhân hóa dựa trên lịch sử mua hàng của họ.
Thay vì chỉ tập trung vào “deal hời”, người tiêu dùng đang ngày càng kỳ vọng cao hơn vào những trải nghiệm mua sắm, không còn chỉ là khâu chăm sóc khách hàng mà còn là cả quá trình khách hàng tiếp cận doanh nghiệp và sử dụng, trải nghiệm dịch vụ.
Nắm bắt được hành vi và tâm lý mua sắm ngày càng tinh tế của các "thượng đế’’, quý 4/2022, chương trình Hội viên WIN đã được Masan Group triển khai. Sau 10 tháng ra mắt, chương trình Hội viên WIN đã cán mốc 7,2 triệu, đóng vai trò rất quan trọng trong chiến lược số hóa của Masan Group, là nền tảng giúp kết nối doanh nghiệp và người tiêu dùng.
Chương trình Hội viên WIN được định vị là sáng kiến “đôi bên cùng có lợi”, khi mà người tiêu dùng nhận được nhiều giá trị hơn cho các nhu cầu cơ bản hàng ngày còn doanh nghiệp cũng nhận được thông tin đầu vào có giá trị để xây dựng, tối ưu hóa sản phẩm, dịch vụ, nhằm đáp ứng mong muốn của mỗi khách hàng.
Hệ thống ghi nhận trọng lượng đơn hàng tự động của Công ty WinCommerce.
Bên cạnh đó, Masan Group còn phát triển ứng dụng WIN AI thông qua hệ thống “Smart POS” tại cửa hàng. Hệ thống này giúp nhân viên thu ngân trở thành “Người phụng sự khách hàng”, đưa ra lời khuyên phù hợp và riêng biệt cho từng khách hàng để nâng cao trải nghiệm mua sắm của họ.
Theo chia sẻ từ ban lãnh đạo doanh nghiệp, WIN AI sẽ góp phần thay đổi mô hình hoạt động của doanh nghiệp, từ kinh doanh theo định hướng cung sang định hướng cầu, giúp giảm ít nhất 10% các chi phí ẩn.
Thông qua những chiến lược số hóa đặt người tiêu dùng làm trọng tâm cũng như những kết quả kinh doanh tích cực, vị thế của Masan Group trong “thời điểm vàng” của thị trường tiêu dùng Việt Nam đã rõ ràng. Kết quả này không những thể hiện sự chung sức của doanh nghiệp vào chương trình Chuyển đổi số quốc gia, mà còn góp phần vào mục tiêu tăng trưởng kinh tế mà Chính phủ đề ra trong năm 2023 và thời gian tới đây.
Để biết thêm thông tin về thị trường cũng như điểm mua bán cổ phiếu, nhà đầu tư tham khảo liên hệ:
Nguyễn Hồng Minh - Chuyên viên tư vấn đầu tư chứng khoán tại công ty CP chứng khoán SSI
SDT: 0916876872 (Za.lo)
Email: nghongmih@gmail.com
