Diễn biến chính: Chính phủ Mỹ vừa công bố áp mức thuế lên tới hơn 3.500% đối với các sản phẩm pin năng lượng mặt trời nhập khẩu từ Campuchia, Thái Lan, Việt Nam và Malaysia.
Lý do là Washington cáo buộc các công ty Trung Quốc đang tránh né thuế chống bán phá giá bằng cách chuyển dây chuyền sản xuất sang các nước này, sau đó xuất hàng qua Mỹ với giá thấp bất thường.
Quyết định này xuất phát từ một cuộc điều tra kéo dài 1 năm của Bộ Thương mại Mỹ, sau khi các nhà sản xuất nội địa than phiền rằng Trung Quốc đã trợ giá mạnh và gây sức ép cạnh tranh không lành mạnh, khiến ngành sản xuất năng lượng sạch của Mỹ gặp khó.
Mỹ hiện là một trong những thị trường hấp dẫn nhất thế giới cho các sản phẩm năng lượng tái tạo, đặc biệt sau các chính sách khuyến khích đầu tư từ Đạo luật Giảm lạm phát (IRA). Do đó, đòn áp thuế lần này không chỉ nhắm vào Trung Quốc mà còn ảnh hưởng đáng kể đến các nước “trung chuyển”, trong đó có Việt Nam.
Tác động đến thị trường Việt Nam
Các doanh nghiệp FDI trong ngành năng lượng mặt trời chịu ảnh hưởng trực tiếp
Tại Việt Nam, nhiều nhà máy sản xuất pin năng lượng mặt trời có vốn đầu tư Trung Quốc hoặc Đài Loan đã xuất khẩu phần lớn sản phẩm sang Mỹ. Với mức thuế cao ngất ngưởng, các doanh nghiệp này gần như mất toàn bộ khả năng cạnh tranh tại thị trường Mỹ.
Doanh nghiệp bị ảnh hưởng lớn có thể kể đến như:
JA Solar Vietnam (Trung Quốc đầu tư),
First Solar Vietnam (tuy là Mỹ nhưng có thể chịu tác động dây chuyền do thị trường biến động),
Một số doanh nghiệp nằm trong khu công nghiệp tại Bắc Giang, Bắc Ninh, Hải Phòng vốn tập trung nhà máy pin mặt trời FDI.
- Mã chứng khoán nào có thể bị ảnh hưởng gián tiếp?
Hiện tại, ngành năng lượng mặt trời chưa có nhiều doanh nghiệp thuần Việt niêm yết trực tiếp sản xuất pin mặt trời để xuất sang Mỹ. Tuy nhiên, các mã có thể chịu ảnh hưởng gián tiếp:
KBC, IDC, SZC: các doanh nghiệp bất động sản khu công nghiệp có tỷ lệ cho thuê lớn cho các nhà đầu tư năng lượng mặt trời. Nếu dòng vốn bị thu hẹp, tỷ lệ lấp đầy/giá thuê có thể bị ảnh hưởng.
PVI, BMI, MIG: các doanh nghiệp bảo hiểm có hợp đồng bảo hiểm cho các dự án năng lượng sạch có thể chịu biến động về định giá rủi ro.
Nhận định cá nhân
Đây là đòn đánh chiến lược kép của Mỹ: vừa trực tiếp “chặn cửa” hàng hóa Trung Quốc, vừa gây áp lực lên chuỗi cung ứng toàn cầu mà Trung Quốc đang dần kiểm soát thông qua mạng lưới nhà máy tại Đông Nam Á.
Với Việt Nam, thách thức ngắn hạn là rõ ràng khi các doanh nghiệp FDI hoạt động trong lĩnh vực này sẽ phải tìm thị trường thay thế hoặc tạm dừng sản xuất. Tuy nhiên, đây cũng là cơ hội để Việt Nam xây dựng chuỗi giá trị nội địa vững chắc hơn, không phụ thuộc hoàn toàn vào Trung Quốc.
Về thị trường chứng khoán, nhà đầu tư cần theo dõi sát phản ứng từ các công ty khu công nghiệp và FDI có liên quan, đặc biệt là khả năng chuyển hướng sản xuất hoặc đa dạng hóa thị trường xuất khẩu. Nếu chính sách này được duy trì lâu dài, đây có thể là yếu tố làm chậm dòng vốn FDI mới vào lĩnh vực năng lượng tái tạo trong ngắn hạn.