Không có yếu tố vĩ mô nào thay đổi bằng phút hay Cơ bản của Doanh nghiệp thay đổi theo từng giờ. Chỉ có tâm lý đám đông trên thị trường liên tục thay đổi giữa hai trạng thái kỳ vọng và lo sợ.
Quản lý tiền là một trong ba mảnh ghép quan trọng đối với Livermore: Thời điểm, Quản lý tiền và Kiểm soát cảm xúc. Sau đây mình sẽ trình bày 5 quy tắc được đúc kết từ ông trong Cuốn sách “How to Trade in Stock".
Quy tắc 1: ĐỪNG ĐỂ MẤT TIỀN
Một nhà đầu tư không có vốn cũng giống như việc kinh doanh một cửa hàng mà không có loại hàng hóa nào. Tiền chính là hàng hóa của bạn, nếu không có tiền, bạn sẽ phá sản.
Việc all in vào một CP tại một mức giá duy nhất là rất nguy hiểm và sai trái. Thay vào đó, trước khi quyết định đặt lệnh mua – bán cổ phiếu nào, bạn nên quyết định số lượng Cổ phiếu mình muốn mua.
Ví dụ khi muốn mua 10.000 cổ phiếu HPG: Bắt đầu với 1 lệnh mua 2000 cổ tại điểm đảo chiều đầu tiên, Nếu giá tăng sẽ gia tăng thêm 2000 cổ khi giá vẫn bật không quá 3% so với điểm mua ban đầu. Nếu nó tiếp tục tăng, sẽ gom tiếp 2000 cổ. Quan sát cách nó phản ứng, nếu duy trì xu hướng và tăng sau các nhịp điều chỉnh, sẽ canh gom nốt 4000 cổ phiếu còn lại.
Theo logic của Jesse Livermore là mỗi vị thế khi được thiết lập trên việc mua đủ 10000 cổ phiếu, luôn phải thấy được lợi nhuận. Điều này cho thấy đánh giá của bạn là đúng khi thực hiện deal này, ngược lại, nếu bạn mất tiền, lúc đó đánh giá của bạn đã sai.
Không hy vọng, không tranh cãi với thị trường, thị trường luôn đúng. Không có chổ cho việc đầu tư dựa vào dự báo, hy vọng, sợ hãi, tham lam và cảm xúc. Hành động giá thể hiện thực tế, chỉ có lời nói dối nằm ở cách hiểu của mỗi người.
Bài học rút ra ở đây: Không để mất tiền và không bao giờ mua một lần toàn bộ vị thế, hãy để thị trường thể hiện cho bạn thấy, hành động giá xác nhận đánh giá của bạn, không dự báo.
Quy tắc 2: LUÔN LUÔN ĐẶT LỆNH DỪNG LỖ
Cũng giống như việc xác định Số lượng CP muốn mua và Target, bạn cần đặt ra mốc stoploss để đảm bảo bán ra nếu CP đi ngược với nhận định của bạn. Quan trọng hơn, bạn phải tuân theo quy tắc đó, không kỳ vọng hay chờ đợi.
Theo Livermore một nhà đầu cơ thực thụ luôn thiết lập mức dừng lỗ trước khi vào lệnh và không bao giờ chấp nhận mức lỗ quá 10% vốn. Nếu bạn mất 50% vốn, bạn phải kiếm được 100% để hoà vốn.
Khi bạn mua 1 cổ phiếu tại 50 và nó giảm xuống 45, đừng mua thêm để trung bình số lỗ đó. Cổ phiếu đó đã không thực hiện điều mà bạn kỳ vọng; như vậy là đủ để xác nhận rằng kỳ vọng của bạn là sai. Hãy chấp nhận lỗ nhanh chóng và thoát ra.
Ông tin rằng hành động giá lặp lại và xuất hiện nhiều lần, với sự khác biệt rất ít. Điều này là bởi vì con người điều khiển hành vi của cổ phiếu, và bản chất con người không bao giờ thay đổi. Với trải nghiệm của mình, ông đã thấy nhiều trường hợp người ta mua vào 1 cổ phiếu đang giảm, và họ từ chối việc bán ra và chấp nhận khoản lỗ. Họ thích bám lấy cổ phiếu đó hơn và hy vọng rằng nó sẽ tăng lại về mức hoà vốn ban đầu. Đây là lý do quy tắc 10% quan trọng. Đừng bao giờ biến mình thành 1 nhà đầu cơ bị ép buộc. Hãy cắt lỗ thật nhanh. Nói thì dễ, làm mới khó.
Quy tắc 3: PHẢI LUÔN CÓ TIỀN MẶT DỮ TRỮ
Cũng giống như một vị tướng giỏi luôn dự trữ một số lượng lính dự phòng nhất định, đến thời khắc quyết định, thả lính ra để khẳng định chiến thắng khi tất cả các yếu tố lợi thế nghiêng về họ.
Hãy nhớ rằng, luôn có cơ hội đầu tư trên thị trường chứng khoán, nếu bạn bỏ lỡ một cơ hội này, hãy kiên nhẫn chờ đợi thêm và rồi cơ hội khác sẽ đến. Chúng ta không phải tham gia thị trường mọi lúc, có những thời điểm, bạn nên giữ tiền và chờ đợi thời điểm tốt và kiếm ra lợi nhuận hấp dẫn.
Khi tham gia thị trường, sẽ có các thời điểm tiền của bạn nên được giữ và chờ đợi. Thời gian không phải là tiền bạc – thời gian là thời gian, và tiền bạc là tiền bạc. Thời gian là người bạn tốt nhất của nhà đầu cơ nếu được sử dụng đúng đắn.
Quy tắc 4: Hãy bám lấy các lệnh thắng. Giữ lấy chúng cho tới khi có lý do thật sự để bán.
Nếu bạn đang có vị thế tốt, đang đem lại lợi nhuận và hành động giá bình thường, chưa có gì xấu về cơ bản, Livermore cho hay đừng vội chốt lời. Có thể nó sẽ là một khoản lợi nhuận rất lớn, chỉ cần hành động của thị trường và cổ phiếu không làm bạn lo lắng, hãy giữ niềm tin vào nhận định của bạn.
Lợi nhuận tự chăm sóc nó, thua lỗ thì không.
Đừng bao giờ nhầm lẫn cách giữ vị thế cho hết con sóng với chiến lược mua và nắm giữ. Livermore nói rằng ông chưa, và sẽ không bao giờ, mù quáng mua vào 1 cổ phiếu và nắm giữ nó. Làm sao 1 người có thể dự đoán được tương lai xa như thế?
Mọi thứ thay đổi: cuộc sống thay đổi, mối quan hệ thay đổi, sức khoẻ thay đổi, mùa màng thay đổi, và con người thay đổi – tại sao lý do cơ bản khiến bạn mua 1 cổ phiếu không thay đổi chứ? Mua và nắm giữ dựa trên lý do rằng cổ phiếu đó của 1 công ty tuyệt vời hay 1 ngành công nghiệp mạnh mẽ, hay do nền kinh tế đang khoẻ mạnh, đối với tôi, đồng nghĩa với tự sát.
Quy tắc số 5: Chốt lời ra tiền mặt và giữ lấy nó
Giống như việc chiến thắng trong sòng bạc, luôn là 1 ý tưởng tốt khi đôi khi bạn chốt một phần lời ra tiền mặt. Không có thời điểm nào tốt hơn là sau 1 lệnh thắng lớn với 1 cổ phiếu. Tiền mặt là đạn dược, luôn luôn dự trữ đạn dược trong cuộc chiến.
Điều nuối tiếc lớn nhất và duy nhất trong toàn bộ cuộc đời tài chính của Jesse Livermore là không chú tâm đủ tới quy tắc này.
Jesse Livermore đồng tình với người bạn của anh, Bradley tay đánh bạc. Sau tính toán thời điểm (timing) và quản lý tiền thì thứ ba là quản lý cảm xúc. Biết được nên làm gì là 1 chuyện, còn có đủ can đảm để làm điều đó không là chuyện khác. Đó bản chất của thị trường chứng khoán. Đó là bản chất của cuộc sống. Còn ai có thể hiểu rõ hơn Jesse Livermore?
Và rồi anh giải thích cho các con trai của anh**: “Cha tin rằng có đủ kỷ luật để tuân theo các quy tắc của bản thân là rất quan trọng. Nếu không có các quy tắc đã được kiểm chứng, rõ ràng và chi tiết, các nhà đầu cơ hầu như không có cơ hội thành công**. Tại sao? Bởi vì nhà đầu cơ giao dịch không có kế hoạch cũng giống như 1 vị tướng đánh trận và không có chiến lược, không có 1 kế hoạch có thể thực hiện được. Nhà đầu cơ không có kế hoạch luôn luôn phải hành động và phản ứng, hành động và phản ứng, thuận theo các di chuyển lên xuống của thị trường khó chịu, cho tới khi họ bị đánh bại.
Đầu tư Cùng bạn - Thanh Huỳnh