Ngũ cung TINH : tinh tỉnh tình, tịnh tính …
Ngũ cung Hò xự xang xê cống là năm nốt chính trong âm nhạc cổ truyền Việt Nam. Áp vào chữ “thơ” TINH đây, chúng có năm âm, đi cùng các dấu của tiếng Việt :tinh tỉnh tình, tịnh tính …
TINH … sẽ thấy ĐU TREND tốt time này ( ngoài v/v “nuôi em” hi hí …) thì sách “Nỗi buồn chiến tranh”, tắt NBCT vừa được gọi tên trong 50 tác phẩm văn học nghệ thuật tiêu biểu sau ngày đất nước thống nhất, được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch vinh danh, công bố vào ngày 30/11/2025 tại Hà Nội (*). Nói nó nóng, sốt hay SÔI SÙNG SỤC … e là chưa đủ đô đủ độ đâu. NBCT thực sự là cuộc “đánh đố” văn chương, nghệ thuật với việc tiếp cận, hay đọc hiểu nó thế nào.
TỈNH … tại thực tình là không ổn, với CĐM hay TG số. Thuật toán không chỉ VANG mà VỌNG đến mắt tai anh từng phút giờ một. Ngồi máy tính, hay cầm cái di động … là nó đập thẳng mặt luôn. Bởi một khi đã quan tâm, click vào v/v thì hầu như MẠNG sẽ thu thập hết thảy gì người ta viết, người ta bàn người ta POST … ha há.
Song TỈNH AT tôi nói đây : tỉnh táo. Để tỉnh được thì tuần qua tôi cố quán chiếu và thiền … trước máy ( chết không ?). Một vài cái nick thôi … đã thấy một ngày có chục lượt post/chia sẻ “chọi” trúng mắt mình nên nói thiền hay tỉnh tâm Ok là cực khó (** xem ảnh cắt từ một FB. Và chỉ đến hôm qua AT tôi mới “có” reply đầu phản ứng lại ). Tôi “chọn” thiền định hay quán … chiếu bằng việc làm tư liệu tìm kiếm + thảo luận và “cậy” cả bọn AI viết Reply, bài phản hồi trên Facebook hay cho blog cá nhân.
TÌNH … cờ tình tang bỏ qua dùm ngha. Phải YÊU và cần có chút kỹ năng viết lách … cộng theo dõi v/v ( đây nói giải thưởng văn chương nước nhà) đủ time dài. Ví dụ AT tôi đã làm với AI : 14 tác phẩm văn học, chỉ ba là từng “ồn ả” : NBCT nói đây thì 2 cuốn kia “Mình và Họ” của Nguyễn Bình Phương và CĐBT ( tắt Cánh đồng bất tận ) của Nguyễn Ngọc Tư. Ko biết sách N.B. Phương phải đi đường vòng hay truyện CĐBT chị “Tư Cà Mau” bị địa phương bắt làm kiểm điểm … thì không có yêu cầu CHATGPT viết bài trên 1k chữ để đăng WEB … haha!
TỊNH … không nói gì v/v đọc hiểu, AT?. Bởi VN ta cái gọi là “tai nạn văn chương” (***) nó tự khắc đã cho thấy vấn nạn … lâu đời.
Còn như TỊNH TÂM để “lắng” lòng: chúng ta hiểu vì sao văn chương gần đây nhàn nhạt hay mất GIỌNG nói riêng, mạnh mẽ. Hậu “ tai nạn”, những nhà văn liên đới phải kiểm điểm … rồi sau đó cũng lặng lẽ biến mất khỏi văn đàn. Tác phẩm mới … không thấy xuất hiện trên mặt báo ( loại trừ tuổi tác và HỌ tuyên bố GÁT BÚT nghen). Sợ lắm là có thật chứ không đùa được.
TÍNH … toán kỹ sáng nay AT tôi mới làm Re anh bạn H.V Tâm ( ảnh dưới chú thích). Còn thì một tìm kiếm nhằm kiểm chứng xem nhà văn nhà báo nước UK họ nói gì về NBCT khi trao giải sách DỊCH Hay năm 1994.
“The Sorrow of War” mang đến một tiếng nói hiếm hoi, chân thực và phi tuyên truyền từ phía bên kia chiến tuyến: chiến tranh không có người thắng, chỉ có những con người với nỗi đau, sự mất mát và ám ảnh tinh thần triền miên. Đây chính xác là thứ “chất liệu” mà giới phê bình và độc giả phương Tây đang tìm kiếm – một góc nhìn nhân bản, phản tỉnh.
Gần như ngay sau đó hai nhà XB lớn khác đã chọn IN → bán tại Châu Âu, Mỹ.
Tính của dân buôn CK : sách in trong nước trên 150k bản. Con số bản in/bán lậu trong hơn 10 năm, từ sau 1991 → 2005 VN không cho tái bản thì ko có thống kê nào nói khác : nhiều … Người ta photo để bán cho Việt kiều hay người nước ngoài yêu văn chương Việt. Đang tái bản khấn cấp bởi nhu cầu đọc/mua.
Năm 2012, TQ mới có bản dịch đầu tiên và sách có hai bản dịch khác nhau tại đại lục này, bán trên 100k cuốn …. Nhật, Đức Hàn quốc cũng có sách dịch và bán khá tốt.
------ chú thích của bài viết --------
(*) nằm trong cuộc vận động sáng tác giải " Sống mãi với thời gian" dài hạn 2026 ->2030.
(**)
(***)
… rút từ tập tài liệu “Đời sống văn nghệ thời đầu đổi mới” do hai nhà nghiên cứu Lại Nguyên Ân và Nguyễn Thị Bình cùng một số sinh viên, nghiên cứu sinh thực hiện cuối năm 2006. ( Tìm kiếm, có trên mạng …).
“ Khi thảo luận để xét trao giải, Ban chung khảo và Ban Chấp hành Hội đều có một số ý kiến thấy cuốn sách có những mặt mạnh cần biểu dương, khuyến khích; nhưng ngược lại, có những nhược điểm quan trọng.
Trong phiếu giám định cuốn sách của Bảo Ninh, có hai ủy viên Ban chung khảo thiên về khen ngợi.
Một số ủy viên chung khảo khác chấp nhận những mặt được, nhưng có sự đánh giá khác không giống hai ý kiến trên:
“… Chủ đề có chiều sâu. Nhưng cái nhìn hiện thực có nét chủ quan, không đúng hẳn với hiện thực lịch sử. Tác giả muốn đứng cao hơn cả hai phe trong cuộc chiến đó. Nhưng tác giả chưa đủ điều kiện để giữ được thăng bằng”.
“… Cách nhìn nhận lại quá khứ chiến tranh và cả cách nhìn hiện tại có những biểu hiện chủ quan thiên lệch đến nặng nề tối tăm mà độc giả thông thường kể cả những người đã trải qua cuộc chiến đấu khốc liệt như trong truyện khó có thể chấp nhận và coi đó là chân lý lịch sử”.
“… Có những điều khiến người đọc phân vân: Địch và ta vào cuộc chiến phải có cái khác nhau cơ bản chứ. Toàn truyện thiên về các mặt tiêu cực bi kịch. Có cái gì đó hơi quá khích, quá liều lượng. Có thể là do tâm trạng nặng nề ảnh hưởng vào cách nhìn”.
“… Nhưng không ai nghi ngờ tác giả muốn tạc tượng đài cả thế hệ bạn bè mình đã hy sinh, nhưng chỉ quá một tý nữa thì tác giả sẽ phản lại đồng đội mình, tả họ như là hy sinh vô ích”.
“Sau đó Ban Chấp hành có trao đổi bàn bạc, giao cho báo Văn nghệ tổ chức lấy ý kiến về cuốn sách. Đến nay, đa số trong Ban Chấp hành thấy việc tổ chức thảo luận khi ấy chưa thật kỹ, chưa qua thử thách của dư luận, việc trao giải cho Thân phận của tình yêu (Nỗi buồn chiến tranh) năm 1991 là thiếu chín chắn, nặng về khuyến khích một cây bút trẻ đã trải qua chiến đấu, mà coi nhẹ tính định hướng của giải thưởng”… ( hết trích tư liệu, dù còn dài …).
Ở một đoạn khác /link tài liệu trên 
"Nếu hỏi trách nhiệm của riêng tôi và suy nghĩ của cá nhân tôi đối với quyển sách Nỗi buồn chiến tranh, thì tôi (Nguyễn Q. Sáng) là người chịu trách nhiệm chung với Ban Chấp hành.
tôi có quyền bỏ một lá phiếu chấp nhận hoặc phủ nhận giải thưởng.
Tôi nhận ra mặt mạnh cũng như mặt yếu của tác phẩm, và bỏ phiếu thuận với ý nghĩ đây là một cây bút trẻ xuất thân từ một người lính cầm súng, học viên Trường viết văn Nguyễn Du, với tác phẩm đầu tay đã viết với tâm huyết của mình.
Lá phiếu của tôi là phiếu khuyến khích một cây bút trẻ trong bối cảnh xã hội lúc bấy giờ. Tôi nghĩ rằng, đối với người hiểu biết văn học không ai có thể coi đây là một tác phẩm tiêu biểu của nền văn học Việt Nam, lại càng không thể coi đây là một tác phẩm tiêu biểu về cuộc chiến tranh đánh Mỹ của nhân dân ta.
Thông tin chia sẻ thì nhà văn Nguyễn Khải và Vũ Tú Nam “mùa” ấy bỏ phiếu thuận trao giải 1991. Cũng biết, hai tác phẩm cùng vào giải “Mảnh đất lắm người nhiều ma” và “bến không chồng” toàn thể BCH Hội đồng ý. Riêng NBCT thì ko có k/q thống nhất cao.
thôi.
và mọi người có lãi, k phải lo cắt lỗ. Tự tin đón 1 mùa giáng sinh hạnh phúc, an lành, tiền bạc kêu/ngân leng keng như chuông nhà thờ nhé.
