Nhiều Công Ty Chứng Khoán Lớn Gần Hết Room Cho Vay: Nhà Đầu Tư Cần Thận Trọng
Dư nợ margin đạt kỷ lục, thị trường chứng khoán nóng bỏng
Thị trường chứng khoán Việt Nam đang trải qua giai đoạn sôi động chưa từng có, với chỉ số VN-Index liên tục chinh phục những cột mốc mới, vượt mốc 1.500 điểm trong quý 2/2025. Song song với đà tăng trưởng mạnh mẽ của thị trường, dư nợ cho vay ký quỹ (margin) đã đạt con số kỷ lục 292.000 tỷ đồng, tăng 19.000 tỷ đồng so với quý trước, theo số liệu từ Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HOSE). Sự bùng nổ này phản ánh tâm lý hứng khởi của nhà đầu tư, nhưng đồng thời cũng đặt ra những cảnh báo về rủi ro khi nhiều công ty chứng khoán (CTCK) lớn đang tiến gần đến ngưỡng cạn room cho vay.
Margin – hình thức vay vốn từ các CTCK để đầu tư chứng khoán – đã trở thành động lực quan trọng thúc đẩy thanh khoản thị trường, đặc biệt trong bối cảnh dòng tiền từ nhà đầu tư cá nhân và tổ chức liên tục đổ vào. Tuy nhiên, khi các CTCK hàng đầu như SSI, VPBankS, hay TCBS báo cáo tỷ lệ sử dụng room margin chạm mức 90-95%, câu hỏi đặt ra là: Liệu thị trường có đang đi quá nhanh, và nhà đầu tư nên chuẩn bị gì trong bối cảnh này?
Áp lực room margin: Các CTCK lớn đối mặt thách thức
Theo báo cáo từ HOSE, tổng vốn chủ sở hữu (VCSH) của các CTCK niêm yết đạt khoảng 280.000 tỷ đồng vào cuối quý 2/2025. Tuy nhiên, với dư nợ margin hiện tại, nhiều CTCK lớn đã sử dụng gần hết room cho vay, với tỷ lệ margin/VCSH vượt 100% ở một số đơn vị. Điều này đồng nghĩa với việc các công ty này đang đẩy mạnh đòn bẩy tài chính để đáp ứng nhu cầu vay vốn của nhà đầu tư, nhưng cũng đối mặt với rủi ro nếu thị trường bất ngờ điều chỉnh mạnh.
Một số CTCK lớn như SSI (với dư nợ margin khoảng 25.000 tỷ đồng), VPBankS (22.000 tỷ đồng), và TCBS (18.000 tỷ đồng) vẫn còn một lượng room margin nhất định, nhưng con số này đang thu hẹp nhanh chóng. Trong khi đó, các CTCK nhỏ hơn, với quy mô vốn hạn chế, đã gần chạm ngưỡng tối đa theo quy định của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN), buộc phải tạm dừng hoặc hạn chế cho vay mới.
Việc các CTCK lớn gần cạn room margin không chỉ phản ánh nhu cầu vay vốn mạnh mẽ mà còn cho thấy sự phân hóa rõ rệt trong ngành. Những công ty có tiềm lực tài chính mạnh, vốn điều lệ lớn như SSI hay VPBankS vẫn duy trì được dư địa cho vay, trong khi các CTCK nhỏ hơn đang phải tìm cách tăng vốn hoặc tái cơ cấu để đáp ứng nhu cầu thị trường. Động thái này cũng đặt ra áp lực lên các CTCK trong việc huy động vốn mới thông qua phát hành cổ phiếu hoặc trái phiếu, một quá trình không hề đơn giản trong bối cảnh lãi suất trái phiếu doanh nghiệp đang ở mức cao.
Nhà đầu tư tổ chức nước ngoài và cơ chế non pre-funding: Tác động kép
Một yếu tố đáng chú ý khác là việc UBCKNN gần đây đã cho phép nhà đầu tư tổ chức nước ngoài được giao dịch theo cơ chế non pre-funding (mua chứng khoán mà không cần ký quỹ trước). Điều này giúp tăng tính hấp dẫn của thị trường Việt Nam đối với dòng vốn ngoại, nhưng đồng thời cũng gia tăng áp lực lên các CTCK trong việc quản lý room margin. Khi nhà đầu tư nước ngoài tham gia tích cực hơn, nhu cầu vay vốn có thể tiếp tục tăng, đẩy các CTCK vào tình trạng căng thẳng về nguồn vốn.
Theo các chuyên gia, cơ chế non pre-funding là một bước tiến trong việc nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam từ cận biên lên mới nổi, nhưng nó cũng đặt ra thách thức lớn cho các CTCK trong việc cân đối giữa cung cấp dịch vụ cho nhà đầu tư nội và ngoại. Nếu không quản lý tốt, các CTCK có thể rơi vào tình trạng thiếu hụt thanh khoản, đặc biệt khi thị trường biến động mạnh.
Rủi ro và cơ hội cho nhà đầu tư
Sự bùng nổ của margin mang lại cơ hội lớn cho nhà đầu tư, đặc biệt là những người muốn tận dụng đòn bẩy để gia tăng lợi nhuận trong giai đoạn thị trường tăng trưởng. Tuy nhiên, các chuyên gia cũng cảnh báo rằng mức margin cao kỷ lục tiềm ẩn nhiều rủi ro, đặc biệt trong trường hợp thị trường điều chỉnh hoặc xuất hiện các sự kiện bất ngờ như thay đổi chính sách tiền tệ hoặc biến động kinh tế toàn cầu.
Khi các CTCK lớn gần hết room margin, nhà đầu tư có thể đối mặt với tình trạng bị hạn chế vay mới hoặc bị yêu cầu bổ sung tài sản đảm bảo (call margin) nếu giá cổ phiếu giảm mạnh. Điều này đặc biệt nguy hiểm đối với những nhà đầu tư cá nhân sử dụng đòn bẩy cao, khi một đợt điều chỉnh thị trường có thể dẫn đến thua lỗ lớn hoặc thậm chí mất toàn bộ vốn đầu tư.
Để giảm thiểu rủi ro, các chuyên gia khuyến nghị nhà đầu tư nên:
- Đa dạng hóa danh mục đầu tư: Tránh tập trung vào một vài cổ phiếu nóng, đặc biệt là những cổ phiếu có tính đầu cơ cao.
- Kiểm soát tỷ lệ đòn bẩy: Hạn chế sử dụng margin ở mức tối đa, duy trì tỷ lệ vay dưới 50% giá trị danh mục để giảm áp lực call margin.
- Theo dõi sát diễn biến thị trường: Đặc biệt là các thông báo từ CTCK về tình trạng room margin và các chính sách liên quan.
- Ưu tiên cổ phiếu cơ bản tốt: Tập trung vào các doanh nghiệp có nền tảng tài chính vững mạnh, ít chịu ảnh hưởng từ biến động thị trường.
Triển vọng thị trường và vai trò của các CTCK
Nhìn về phía trước, thị trường chứng khoán Việt Nam được dự báo sẽ tiếp tục duy trì đà tăng trưởng trong ngắn hạn, nhờ vào các yếu tố như tăng trưởng kinh tế tích cực, dòng vốn ngoại ổn định, và tâm lý lạc quan của nhà đầu tư. Tuy nhiên, việc các CTCK lớn gần cạn room margin là một tín hiệu cho thấy thị trường cần những giải pháp dài hạn để đảm bảo tính bền vững.
Các CTCK cần đẩy nhanh quá trình tăng vốn, cải thiện năng lực tài chính, và áp dụng công nghệ để quản lý rủi ro hiệu quả hơn. Đồng thời, UBCKNN có thể xem xét nới room margin cho một số CTCK đủ điều kiện, hoặc đưa ra các chính sách hỗ trợ nhằm giảm áp lực lên hệ thống tài chính của các công ty này.
Trong bối cảnh hiện tại, nhà đầu tư cần giữ vững tâm lý, tránh chạy theo đám đông, và xây dựng chiến lược đầu tư dựa trên phân tích kỹ lưỡng. Thị trường chứng khoán Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn, nhưng cũng không thiếu những thách thức. Việc các CTCK lớn gần hết room margin là một lời nhắc nhở rằng, trong cuộc chơi đầu tư, sự thận trọng và kỷ luật luôn là chìa khóa để thành công.