NHÌN LẠI THẾ GIỚI 2023 VÀ HƯỚNG VỀ 2024
Nhìn chung nền kinh tế thế giới bị chi phối bởi ba thế lực chính là Mỹ, Châu Âu và Trung Quốc, ba nền kinh tế hàng đầu với những thái cực khác nhau gần như đã chi phối nền kinh tế của toàn cầu năm 2023 vừa qua.
Kinh tế Mỹ tăng trưởng vượt kỳ vọng trong năm 2023:
- Bất chấp chính sách tiền tệ thắt chặt mạnh tay của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) từ đầu năm 2022, nền kinh tế Mỹ vẫn duy trì tăng trưởng nhờ nhu cầu tiêu dùng vững mạnh.
- FED đã dừng việc tăng lãi suất và phát đi những tín hiệu lạc quan hơn về tình hình lãi suất trong năm 2024. Nhiều kì vọng được đưa ra rằng FED sẽ bắt đầu giảm lãi suất ở H2.2024.
- Tuy nhiên vẫn còn nhiều khó khăn vây quanh nền kinh tế lớn nhất thế giới này, khi lạm phát vẫn chưa thể về mức mục tiêu 2%. Áp lực đến từ mức độ thâm hụt ngân sách của Mỹ ngày càng lớn khiến cho các tổ chức xếp hạng tín nhiệm hạ thấp xếp hạng cũng như triển vọng của Mỹ.
Kinh tế Trung Quốc đang dần hồi phục nhờ chính sách tiền tệ nới lỏng:
- Trái ngược với tình hình chung của kinh tế thế giới, Trung Quốc năm 2023 phải đối mặt với vấn đề giảm phát do đó nhiều gói hỗ trợ đã được chính phủ Trung Quốc tung ra nhằm kích cầu tiêu dùng trở lại
- Sự khó khăn của những gã khổng lồ bất động sản như Evergrande và CountryGarden cũng cho thấy khủng hoảng Bất Động Sản của Trung Quốc sẽ còn kéo dài, dân số già đi và tỷ lệ thất nghiệp ở thanh niên tăng vọt đã làm suy yếu thị trường lao động. Trung Quốc chính thức rơi vào tình trạng giảm phát trong năm 2023.
- Nhu cầu tiêu dùng toàn cầu suy giảm đã làm giảm nhập khẩu của Trung Quốc.
Châu Âu khi vấn đề năng lượng và tăng trưởng vẫn là bài toán khó:
- Năm 2023 là một năm hỗn loạn đối với khu vực đồng Euro. Ban đầu, nền kinh tế cho thấy khả năng phục hồi đáng ngạc nhiên trước cuộc khủng hoảng năng lượng, bất chấp những dự đoán về suy thoái kinhtế. Tuynhiên, tăngtrưởng đã suy yếu kể từ Q2/2023 khi số liệu GDP chỉ tăng 0,6% (YoY),mức tăng thấp này phản ánh những tác động tiêu cực đang diễn ra từ giá khí đốt cao, lực cản lớn từ việc thắt chặt tiền tệ của ECB và hoạt động công nghiệp toàn cầu yếu kém. Kết quả là, tốc độ tăng trưởng của khu vực đồng Euro kém hơn so với Mỹ, đặc biệt là trong năm nay.
1.Lạm phát chung đã được kiểm soát ở phần lớn các nền kinh tế
Nguồn: OECD, WiResearch
Diễn biến 2023
2023 là năm thế giới tiếp tục chật vật với cuộc chiến chống lạm phát. Điểm sáng là theo IMF, lạm phát cơ bản đang trên đà giảm từ mức 9,2% năm 2022 xuống 5,9% năm 2023. Lạm phát chung giảm ở nhiều quốc gia, nhờ giá năng lượng giảm, giải quyết các rắc rối về chuỗi cung ứng, và giảm áp lực lương lao động.
Thị trường hàng hóa thế giới năm 2023 có nhiều biến động và chịu ảnh hưởng bởi các yếu tố kinh tế, chính trị, xã hội. Xung đột quân sự Nga – Ucraina vẫn tiếp diễn cùng với bất ổn gia tăng tại Trung Đông. Nhiều quốc gia duy trì chính sách tiền tệ thắt chặt, tổng cầu suy yếu, kinh tế tăng trưởng chậm trong khi thị trường tài chính tiền tệ, bất động sản tại một số nước tiềm ẩn nhiều rủi ro. Tình trạng thời tiết cực đoan diễn ra ở nhiều nơi, hạn hán kéo dài trên phạm vi rộng, bão lũ, thiên tai ở các quốc gia làm cho sản xuất và tiêu dùng lương thực mất cân đối. Lạm phát toàn cầu từ đầu năm đến nay có xu hướng giảm dần sau thời gian các nước đồng loạt tăng lãi suất để kiềm chế lạm phát cùng với giá năng lượng giảm. Nhưng so với mục tiêu dài hạn, mức lạm phát hiện tại vẫn ở mức cao đối với nhiều quốc gia. Lạm phát của Mỹ tháng 11/2023 tăng 3,1% so với cùng kỳ năm trước, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) đã quyết định giữ nguyên lãi suất cơ bản ở mức 5,25%-5,5% trong nhiều tháng liên tiếp nhằm đưa lạm phát về mức mục tiêu. Trong tháng 11/2023, lạm phát của khu vực đồng Euro tăng 2,4% so với cùng kỳ năm trước; Pháp tăng 3,5%; Đức tăng 3,2%. Tại châu Á, lạm phát tháng 11/2023 của Lào tăng 25,24%; Ấn Độ tăng 5,55%; Phi-lip-pin tăng 4,1%; Hàn Quốc tăng 3,3%; In-đô-nê-xi-a tăng 2,86%.
Triển vọng 2024
Năm 2024, lạm phát bình quân toàn cầu được dự báo sẽ giảm xuống 5,8%, từ mức 6,8% của năm 2023. IMF nhận định áp lực giá cả trên thế giới sẽ giảm bớt khi các quốc gia duy trì chính sách tiền tệ thắt chặt, giá năng lượng giảm, cùng với thị trường lao động mạnh.
Tại Mỹ, tăng trưởng kinh tế chậm lại được nhận định sẽ là nguyên nhân giúp giảm lạm phát về mức 2,6% năm 2024. Con số này gần với mức mục tiêu lạm phát 2% của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) khi liên tục tăng lãi suất trong năm qua. Dù Fed đã phát tín hiệu rằng những điều tồi tệ nhất đã qua, nhưng nền kinh tế lớn nhất thế giới vẫn tiềm ẩn những nguy cơ có thể đẩy lạm phát tăng lên.
Tại châu Âu, lạm phát của các nền kinh tế phát triển được dự báo ở mức bình quân 3,3% trong năm nay. Giá khí đốt giảm và tăng trưởng GDP chậm lại có thể giúp kìm hãm lạm phát tại khu vực này.
Ở châu Á, Trung Quốc đang đối mặt tình trạng giảm phát do cuộc khủng hoảng bất động sản. Trong bối cảnh hoạt động kinh tế ảm đạm, ngành sản xuất suy giảm và niềm tin của người tiêu dùng xuống thấp, lạm phát tại nền kinh tế lớn thứ hai thế giới được dự báo là 1,7% năm 2024.
Việc lạm phát được kỳ vọng giảm ở các nền kinh tế lớn cũng là những nền kinh tế chiếm phần lớn kinh ngạch xuất khẩu ở nước ta. Thì có thể kỳ vọng rằng như cầu tiêu thụ sẽ phục hồi ở các thị trường lớn này, qua đó phục hồi cũng như tăng trưởng kinh ngạch xuất khẩu của nước ta trong năm nay. Thủy sản, dệt may có thể nói là những nhóm hàng hóa có mức sụt giảm về sản lượng xuất khẩu mạnh nhất năm qua. Với một mức nền thấp năm 2023 thì năm 2024 được kỳ vọng sẽ có một con số tăng trưởng tốt.
2.Lãi suất bất đầu ngừng tăng.
Diễn biến 2023:
Ngân hàng Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed), Ngân hàng Trung Ương châu Âu (ECB), và Ngân hàng Anh (BoE) đã hoàn thành chu kỳ tăng lãi suất của họ, sau khi nâng lãi suất cơ bản lên mức cao để đối phó với lạm phát. Các Ngân hàng Trung Ương sẽ duy trì lãi suất ở mức cao cho đến khi lạm phát giảm xuống mức ổn định, và không có thêm bước tăng lãi suất nào được dự kiến trong tương lai gần.
Triển vọng 2024:
Nguồn: World bank
Hiện tại hàng loạt các tổ chức quốc tế, các chuyên gia trong lĩnh vực tài chính, cũng như phần lớn các nhà đầu tư đều đưa ra triển vọng về việc FED sẽ bắt đầu giảm lãi suất trong năm 2024. Rất nhiều kịch bản về lộ trình giảm lãi suất của FED đã được đưa ra, trong đó kịch bản khả thi nhất là FED sẽ bắt đầu giảm lãi suất ở cuối Q2/2024. Còn kịch bản khả quan nhất là FED sẽ bắt đầu giảm lãi suất vào tháng 3/2024 theo kì vọng của thị trường. Với việc áp lực lạm phát đang dần hạ nhiệt, tốc độ tăng trưởng đang chậm lại ở các quốc gia lớn như Mỹ thì việc giảm lãi suất là một kịch bản tốt nhất ở thời điểm này. Thị trường kỳ vọng rằng FED sẽ giảm lãi suất về mức 4% trong năm nay.
FED bước vào chu kỳ giảm lãi suất sẽ phần nào giảm áp lực tỷ giá cho phần lớn các nước trên thế giới, khi mà đồng USD luôn là ngoại tệ chính được dự trữ tại các nước. Áp lực tỷ giá giảm có thể giúp NHNN Việt Nam tiếp tục duy trì các chính sách tiền tệ nới lỏng nhằm tập chung phát triển nền kinh tế, và thậm chí có thể sẽ có thêm các đợt giảm lãi suất nếu FED phát đi một tín hiệu lạc quan về việc giảm lãi suất trong năm 2024 nay.
3.Tăng trưởng kinh tế toàn cầu chậm dần
Kinh tế thế giới năm 2023 tiếp tục gặp khó khăn , các điều kiện tăng trưởng kinh tế luôn khá nhạy cảm với những tác động từ những rủi ro kinh tế và địa chính trị. Bên cạnh đó, ảnh hưởng của quá trình thắt chặt tiền tệ và tổng cầu giảm, sự trì trệ của hoạt động sản xuất kinh doanh tại các nền kinh tế lớn đã khiến giai đoạn hồi phục hồi đầu năm chuyển sang trì trệ, thậm chí theo đà giảm về cuối năm. Bằng chứng là số vụ phá sản doanh nghiệp ở các nền kinh tế lớn, so với cùng kỳ năm trước đã tăng mạnh trong năm 2023 (ở Mỹ tăng 30%, ở EU 13%, thậm chí ở Bắc Âu vượt mức trước khủng hoảng 2008-2009…).
Triển vọng năm 2024 , tốc độ tăng trưởng kinh tế toàn cầu tiếp tục đà giảm khi các nền kinh tế lớn đều sẽ tăng trưởng chậm lại, trì trệ dưới mức tiềm năng, thậm chí có nền kinh tế suy thoái. Các nền kinh tế Mỹ, Trung Quốc và Nhật Bản chậm lại, dưới mức tiềm năng; kinh tế châu Âu nhiều khả năng sẽ rơi vào trì trệ. Nguyên nhân chủ yếu do khó khăn về tài chính tiếp tục tác động đến tăng trưởng và tổng cầu yếu.
4.Rủi ro địa chính trị bủa vây kinh tế toàn cầu 2024
Trong khi cuộc chiến tranh giữa Nga và Ukraine bước sang năm thứ ba, một cuộc chiến tranh khác bất ngờ bùng lên vào tháng 10/2023 ở dải Gaza giữa Israel và lực lượng Hamas của Palestine. Không chỉ gây thiệt hại lớn về người và tài sản, các cuộc chiến này còn gây biến động thị trường tài chính và giá hàng hóa toàn cầu như năng lượng và lương thực. Điều này đặt ra rủi ro đối với tăng trưởng và lạm phát, bổ sung một biến số khó lường vào bài toán khó giải đối với các nhà hoạch định chính sách.
Ngoài ra, mối quan hệ giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới là Mỹ và Trung Quốc tiếp tục giảm sút dù hai bên đã có những nỗ lực cải thiện tình hình. Một vấn đề gai góc trong quan hệ Mỹ - Trung năm vừa qua là cuộc chiến công nghệ căng thẳng, khi hai bên chạy đua quyết liệt để giành vị trí thống trị ở những công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo, ô tô điện và năng lượng sạch. Nhiều biện pháp hạn chế thương mại đã được mỗi bên đưa ra nhằm cản bước tiến của đối phương trong các lĩnh vực này.
Năm 2024, hàng loạt cuộc bầu cử trên thế giới sẽ diễn ra và có khả năng sẽ gây thêm những ảnh hưởng sâu sắc và kéo dài. Hàng tỉ người tại hơn 50 quốc gia, trong đó có các nền kinh tế lớn như Ấn Độ, Indonesia, Mexico, Nam Phi, Mỹ cũng như hơn 27 quốc gia thuộc Liên minh châu Âu (EU) sẽ tham gia các cuộc bầu cử. Các nền kinh tế này có quy mô khoảng 60% tổng sản lượng kinh tế toàn cầu.
Việc đảng nào thắng trong các cuộc bầu cử sẽ quyết định những chính sách kinh tế quan trọng, từ trợ cấp cho các nhà máy, giãn thuế, chuyển giao công nghệ, sự phát triển của trí tuệ nhân tạo, rào cản thương mại, đầu tư, giãn nợ và chuyển dịch năng lượng.
Những rủi ro địa chính trị luôn mang lại những tác động lớn cho nền kinh tế toàn cầu, với việc hàng loạt cuộc bầu cử diễn ra trong năm 2024 này với đáng chú ý nhất là cuộc bầu cử của hai đại cường quốc Mỹ, Nga. Diễn biến và kết quả của 2 cuộc bầu cử này hoàn toàn có thể làm xoay trục thế giới.
Nguồn: AFA Capital