Bài viết từ tháng 1 năm 2022, ngay trên đỉnh của VNINDEX và làn sóng người người đầu tư.
NHỮNG ĐỊNH KIẾN SAI LẦM NHƯNG ĐƯỢC RAO GIẢNG CỦA ĐÁM ĐÔNG VÀ SỰ THẬT (PHẦN 1)
“EM LƯỚT 3 TUẦN ĐÃ CÓ 1 TỶ RỒI ĐẤY”, “CHỨNG KHOÁN CÓ ĂN LÀ BÁN, CÓ LÃI LÀ TỐT RỒI”, “EM CỨ LÃI 2-300 TRIỆU LÀ BÁN, 1 NĂM LÀM GÌ RA 300TR”, “EM LƯỚT CHỨNG KHOÁN 1 THÁNG BẰNG NGƯỜI TA LÀM 2 NĂM”, “EM LƯỚT MỖI THÁNG THU NHẬP GẤP 5 LÀM VĂN PHÒNG ĐẤY”, “CỨ LƯỚT MỖI THÁNG ĐƯỢC 10% LÀ 70TR THẾ NÀY CHẢ MẤY THÌ ĐẠI GIA A NHỈ”.
Những cách suy nghĩ rất “1 + 1 = 2” đầy màu sắc xôi thịt và ngây thơ bên chứng, bên đất và ở những khuôn mặt tay ngang đầy tự tin với cách hiểu về lợi suất và trading của mình.
“Con này mua 5 nghìn sẽ lên 15 nghìn hả anh, thế thì em full 3 tỷ là em có 9 tỷ, cả đời làm gì ra 6 tỷ”.
Cậu nói đúng trên góc nhìn bảng cửu chương và các cháu chuyên toán lớp 3, đúng, 3 nhân 3 bằng 9.
Điều cậu quên là việc nó lên 15 nghìn là tương lai, mà tương lai không bao giờ chắc chắn 100%, cậu đang tính chuyện sẽ đi đâu khi tàu đến Hà Nội khi không chắc còn mua được vé. Thứ hai, nó ngon hay không phải trên cơ sở so sánh khi lãi thì lãi 6 tỷ, trường hợp sai thì khả năng lỗ bao nhiêu. Thứ 3, dù cậu có ăn được 6 tỷ này tôi đảm bảo với kiểu ăn may ko tính toán đó, cậu mất nhiều hơn trong 1 lần kinh doanh hoặc quyết định nào đó trong đời, đó là rủi ro phía sau cậu không hề cho nó vào.
TỶ LỆ 2R (REWARD/RISK)
Trong tính toán mọi việc từ kinh doanh đến đầu tư/trading, MỨC ĐỘ HẤP DẪN của 1 quyết định, đến từ MỐI QUAN HỆ giữa tiềm năng lãi khi đúng (Reward: phần thưởng) SO VỚI tiềm năng lỗ khi sai (Risk: rủi ro), KHÔNG PHẢI là SỐ TIỀN LÃI. 
Ví dụ mua vào cổ phiếu HBC ở giá 12, trường hợp xấu nhất nếu thủng 10 thì cắt lỗ (risk = 2 nghìn), trường hợp đúng cậu thấy target nó khả thi sẽ ở 20 (reward = 8 nghìn), như vậy tỷ lệ 2R = 8 / 2 = 4 lần, cậu bỏ 1 đồng ra và chấp nhận nếu xấu nhất mất 1 đồng, nhưng được thì được 4. Sẽ không ai rủi ro 1 đồng kinh doanh mà nếu thuận lợi cũng chỉ thắng 1 đồng (2R = 1 lần), vì còn phải tính thời gian công sức để triển khai business đó.
Nếu chỉ dựa vào số lãi, Buôn ma túy, cướp nhà băng, cho vay nặng lãi sẽ là những nghề ngon nhất.
Nếu tính thêm rủi ro (Risk phía dưới) vào, cậu sẽ nghĩ lại khi Risk của chúng toàn là Chung thân với Tử Hình, khả năng cậu không có thời gian tiêu số Reward có được.
Hãy xem lại những câu nói của đám đông trên đầu, cậu thấy chúng hợp lý không ? Thử nghĩ nhé.
Huyền thoại đầu tư Peter Lynch nói 1 câu đúng “trong nghề này nếu bạn giỏi, bạn chỉ đúng 6 trên 10 lần”, Winrate là 6/10. Ông ý nói chuẩn đấy, cậu đừng nghe mấy bố phét lác năm vừa rồi tôi đúng 9 trên 10 lần, đừng nghe các ông chuyên gia đa cấp khoe toàn lệnh lãi, đấy là vài tháng hay 1 năm rất tốt vừa rồi, đã trải qua những năm xấu sau đó đâu ?
Về dài hạn 5 năm, 10 năm, tỷ lệ đúng (winrate) 6/10 lần là thành tích xuất sắc. Đa số người thường chỉ đúng 3/10 lần, kha khá thì 4 hoặc 5/10 lần, có nghĩa là khá thì cũng 5 lệnh ăn 5 lệnh thua về lâu dài.
“Em tưởng phải toàn đúng không sai, hoặc chí ít đúng 7 sai 3 thì mới lãi được chứ ?” Vậy mới nói cậu và họ xem quá nhiều phim Sói già phố Wall, đó là thứ cậu tưởng.
Một thằng đa cấp khoe với cậu nó giúp khách đánh toàn win, 9 trên 10 lệnh là win, trong đó toàn win 70%, 80%, 300%, và 2 lệnh 500%, lệnh thua duy nhất chỉ lỗ 50%, cậu hồ hởi khen nó thánh và nạp tiền. Có 2 điều cậu không biết:
- Tỷ lệ đúng (winrate) – thứ mà đám đông đề cao quá mức, chẳng là cái đinh gì. Anh ấy toàn đúng, thánh quá.
- Mọi chuyện trong đầu tư nếu không nhắc đến “Khối Lượng Lệnh” thì là vô nghĩa.
9 lệnh nó ăn phần trăm dày, nhưng toàn vài ba trăm triệu mỗi lệnh, có đủ bù lệnh thua cuối trị giá 10 tỷ ko ? Đó là cái xảo trá của cái xã hội hở ra là ai cũng thịt nhau.
“con ROS này tôi sẵn sàng lỗ 90%, vẫn chơi được”, “Thế thì phá sản hả anh, lỗ to quá”, “Vốn em bao nhiêu ?” “Dạ 1 tỷ” “Thế chơi 10 triệu đi, lỗ 90% của 10 triệu là bao nhiêu” “À à, em hiểu rồi, em quên mất 2 chữ KHỐI LƯỢNG”.
Cậu hiểu vấn đề dần rồi đấy, tôi thấy ngoài kia đám đông suốt ngày ra rả về tỷ lệ đúng (winrate) và phần trăm lãi/lỗ, thiếu gì người còn đặt cắt lỗ bằng số phần trăm ví dụ lỗ 15, 20% thì cắt, tôi chẳng thấy ai nói về khối lượng và 2R, bản thân con số lỗ 20% chả có ý nghĩa gì nếu không nói KHỐI LƯỢNG lệnh là bao nhiêu, tỷ lệ 2R tức là đánh đổi lỗ 15% để lấy reward 70 hay 80% thì vẫn là xứng đáng. Không ai nói.
Vì về dài hạn, tỷ lệ đúng của mỗi người đa số nhiều là 5 trên 10 lần, nên vấn đề không phải là cố không thua, chỉ ăn như đám đông đang làm, thua là 1 phần tất yếu, nó chưa đến thì nó sẽ đến vào 1 lúc nào đó cậu không tránh được.
“Thế thì vấn đề là khi lãi tôi lãi bao nhiêu và khi lỗ tôi lỗ bao nhiêu hả a ? Là 1 lệnh lãi có thể bằng bao nhiêu lệnh lỗ ? Là liệu rằng mỗi lệnh có tiềm năng lãi nhiều hơn nhiều tiềm năng lỗ không ? Đấy là 2R đấy hả a ?”
“Cậu nhanh đấy, nếu cậu đảm bảo rằng mỗi lệnh cậu vào đều chất lượng, nghĩa là tiềm năng lãi luôn ít nhất bằng 2 lần hoặc 3 lần tiềm năng lỗ, thì qua 1 chuỗi lệnh dài hạn, dù chỉ đúng 4/10 lần vào lệnh, cậu vẫn có lãi. Hãy nhớ, kết quả từ đầu tư KHÔNG PHẢI số tiền của lệnh lãi, mà là SỐ TIỀN CÒN LẠI, sau rất nhiều lệnh cả lãi cả lỗ”
“Nghe giống như kết quả từ kinh doanh không phải DOANH THU thu vào từ khách, mà là phần còn lại sau khi trừ CHI PHÍ và các THẤT THOÁT anh nhỉ ?”
“Chuẩn, trading chính là kinh doanh, có thu và có chi, cậu là người CÂN ĐỐI THU LỚN HƠN CHI, KHÔNG PHẢI người THU CHO CỐ VÀO”
“Thế thì những người nói “Chứng khoán và đất có lãi là bán, 1 năm làm gì ra 400 triệu” không hẳn đúng anh nhỉ, vì họ không nhìn nhận lãi trên góc độ trò chơi xác suất, các chi phí và lỗ của các lệnh sau đó ?
“Đúng, họ quên rằng con số Việt Nam Đồng chẳng là cái đinh gì mà phải là 2R, được 400 triệu sau 1 tháng thì cũng dư sức mất 1 tỷ sau 2 tuần. Thứ hai, đầu tư tính bằng phần trăm chứ không bằng VND và đầu tư phải so với đầu tư, so với chính mình, không thể so với các thứ như lương văn phòng, lương công nhân. Họ quên rằng thu nhập từ đầu tư là xác suất, còn lương là thứ chắc chắn cuối tháng nhận được”. Nếu nói rằng 400 triệu là hài lòng, vậy nếu để cổ phiếu thêm vài tháng 400tr đó lên 2 tỷ, thì ông đó chọn 2 tỷ hay chọn 400 triệu? Với tôi 400 triệu là to, với cậu 400 triệu là nhỏ, con số chả có ý nghĩa gì”. Còn nói lương công nhân thì kiếp nào được 400 triệu, nhưng công nhân họ vẫn buôn đất.
“Vậy việc quan trọng mình cần làm là khi có cơ hội đúng, cần phải đúng CHO HẾT, phải khuyech đại nó lên, vì cái lãi đó còn phải bù trừ cho rất nhiều chi phí sau này phải không anh, từ nay em sẽ từ bỏ suy nghĩ năm trăm một tỷ a ạ, thảo nào từ trước đến giờ tính ra toàn lãi, mà khi ăn em toàn ăn non, khi lỗ toàn gồng, cố bao lần mà vẫn thế, giờ em hiểu mấu chốt ở đâu rồi”.
“Từ đó cậu sẽ hiểu vì sao những người đầu tư dài hạn sẵn sàng chấp nhận thất thoát tạm thời khi cổ giảm giá ngắn hạn, để đổi lại cái reward lớn về dài hạn, vì đó là TIỀN SẠCH, 1 lần mua, 1 lần bán, thất thoát ko có, chi phí đơn giản, còn những người lướt nhiều, họ cầm 1 tỷ trong tay tưởng là chắc, nhưng đó không phải tiền sạch vì họ chưa tính 1 chuỗi xác suất phía sau”.
