Một câu chuyện cũ cho những ngày thị trường “đỏ lửa” dưới lớp vỏ xanh.
Tôi viết những dòng này khi nhìn bảng điện phân hóa một cách kỳ lạ.
Chỉ số vẫn neo cao nhờ nhà Vin. Nhưng nhìn sang danh mục của đa số anh em (và cả tôi), màu đỏ vẫn chiếm chủ đạo.
Nhiều cổ phiếu Midcap, BĐS, Chứng khoán đã chiết khấu 30%, 40%, thậm chí 50% từ đỉnh tháng 10.
Và khi nhìn mức chiết khấu đó, một con quỷ nhỏ trong đầu chúng ta bắt đầu thì thầm:
“Rẻ quá rồi. Mua thôi. Nó không thể giảm thêm được nữa đâu.”
Đó là một suy nghĩ rất tự nhiên.
Nhưng cũng là suy nghĩ nguy hiểm nhất.
Tôi muốn kể cho anh em nghe về một chàng trai trẻ đã tin vào suy nghĩ đó gần 100 năm trước. Và cái giá anh ta phải trả.
Mùa Thu Năm 1929
Chàng trai đó là Philip Fisher. Năm ấy ông mới 21 tuổi.
Thông minh, nhạy bén, và đầy tự tin.
Khi thị trường chứng khoán Mỹ bắt đầu lao dốc vào tháng 9/1929, Fisher không hoảng loạn như đám đông.
Ngược lại, ông nhìn thấy cơ hội.
Ông lướt qua danh sách cổ phiếu và thấy những món hời không tưởng:
-
Những công ty đầu ngành giảm 50%.
-
Những cổ phiếu có P/E (giá trên thu nhập) chỉ còn 5-6 lần.
-
Cổ tức cao ngất ngưởng.
Logic của ông rất chắc chắn:
“Kinh tế có thể khó khăn, nhưng những công ty này vẫn làm ăn tốt. Giá này là quá rẻ so với giá trị thực. Nó đã giảm quá nhiều rồi, dư địa giảm không còn nữa.”
Ông dồn tiền vào bắt đáy.
Cổ phiếu đầu máy xe lửa. Cổ phiếu quảng cáo. Cổ phiếu taxi.
Ông tin rằng mình đang tham lam khi người khác sợ hãi.
Cái Đáy Của Cái Đáy
Nhưng thị trường không vận hành theo logic “giảm nhiều thì phải tăng”.
Sau khi giảm 50%, những cổ phiếu đó… giảm tiếp 50% nữa.
Rồi lại giảm tiếp.
Đến năm 1932, danh mục của chàng trai trẻ Philip Fisher gần như bốc hơi hoàn toàn.
Tại sao ông sai?
Ông sai vì ông đã nhìn vào “Mức Giảm Giá” (Price Drop) thay vì nhìn vào “Triển Vọng Kinh Doanh” (Business Prospect).
-
Công ty đầu máy xe lửa? Rẻ thật, nhưng ngành vận tải đường sắt đang bị ô tô thay thế.
-
Công ty quảng cáo? Rẻ thật, nhưng trong suy thoái, doanh nghiệp cắt chi phí quảng cáo đầu tiên.
-
Công ty taxi? Rẻ thật, nhưng người thất nghiệp không đi taxi.
Chúng rẻ vì tương lai của chúng tăm tối.
Thị trường đã đúng khi bán tháo chúng. Còn Fisher đã sai khi nghĩ chúng là món hời.
Quay Về Hiện Tại: Cạm Bẫy 2025
Câu chuyện này đập thẳng vào mặt tôi sáng nay khi nhìn danh mục của nhiều anh em.
Chúng ta thấy một cổ phiếu BĐS giảm từ 40k về 20k.
Chúng ta thốt lên: “Trời ơi, chia đôi rồi. Rẻ thế này không mua thì bao giờ mua?”
Nhưng hãy chậm lại một chút.
Hãy hỏi câu hỏi mà Fisher lẽ ra nên hỏi năm 1929:
"Tại sao nó giảm?"
-
Nếu nó giảm chỉ vì thị trường hoảng loạn, nhưng công ty vẫn bán hàng tốt, dòng tiền vẫn mạnh → Đó là CƠ HỘI.
-
Nhưng nếu nó giảm vì dòng tiền tắc nghẽn, pháp lý vướng mắc, hay lợi nhuận sắp “bốc hơi” → Đó là CÁI BẪY.
Một cổ phiếu giảm 50% hoàn toàn có thể giảm tiếp 50% từ giá hiện tại. (Từ 20 về 10 vẫn là chia đôi đấy anh em ạ).
Khi “Trụ” Nghỉ Ngơi, “Cỏ” Sẽ Ra Sao?
Sáng nay các mã Vin bắt đầu điều chỉnh nhẹ.
Nhiều người hy vọng dòng tiền sẽ chốt lời Vin để chảy sang Midcap đang “rẻ”.
Có thể.
Nhưng cũng có một kịch bản khác tàn khốc hơn:
Khi trụ gãy, tâm lý thị trường yếu đi, và những cổ phiếu yếu (đang ở xu hướng giảm) sẽ… rơi tự do.
Trong một thị trường con gấu (hoặc điều chỉnh mạnh), những thứ “rẻ” thường trở nên “rẻ hơn”.
Lời Kết
Tôi không khuyên anh em bán hết và chạy.
Tôi chỉ muốn anh em tắt chế độ “mặc định rẻ” trong đầu đi.
Đừng mua chỉ vì đồ thị nó cắm đầu xuống.
Đừng mua chỉ vì “nó từng có giá 50”. Giá quá khứ không nuôi sống anh em đâu.
Hãy mua vì anh em tin rằng năm sau công ty đó sẽ làm ra nhiều tiền hơn năm nay.
Hãy mua vì anh em thấy Ban lãnh đạo đang chèo lái tốt qua bão.
Đó là bài học 1 triệu đô mà Fisher phải trả giá bằng cả tuổi trẻ mới học được.
Hy vọng chúng ta không phải trả học phí đắt như thế.
Giữ cái đầu lạnh nhé anh em.
Tác giả: Một NĐT đang quan sát kỹ, chưa vội bắt dao.
P.S. Nếu câu chuyện này chạm đúng chỗ ngứa của bác, và bác muốn biết cụ thể Fisher đã dùng bộ lọc nào để tránh những cú sập như năm 1929 (và tìm ra siêu cổ phiếu sau đó), thì tôi có tổng hợp lại chi tiết tại đây.
Nó không giúp bác giàu nhanh sau một đêm, nhưng chắc chắn sẽ giúp bác ngủ ngon hơn giữa mùa downtrend (hoặc sideway) này.
Đọc trọn bộ phương pháp Philip Fisher tại đây
Chúc anh em chân cứng đá mềm.