1. Bối cảnh sự kiện và mức độ thiệt hại bước đầu
Bão Yagi đổ bộ vào miền Bắc và Bắc Trung Bộ là một trong những đợt thiên tai gây thiệt hại kinh tế lớn nhất trong nhiều năm. Ngay sau bão, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) và các ngân hàng thương mại tiến hành thống kê sơ bộ mức độ ảnh hưởng lên hoạt động tín dụng. Các số liệu công bố cho thấy quy mô dư nợ bị ảnh hưởng lên tới khoảng 100.000 – 165.000 tỷ đồng, tùy theo từng nguồn báo cáo:
- NHNN ước tính khoảng 100.000 tỷ đồng dư nợ chịu tác động trực tiếp.
- Nhiều báo cáo tổng hợp từ ngân hàng và VDB ghi nhận 116.000 – 165.000 tỷ đồng dư nợ của khách hàng bị thiệt hại.
- Tổng số khách hàng gặp khó khăn ước tính trên 83.000 khách hàng.
Quy mô tín dụng bị ảnh hưởng lớn khiến thị trường bắt đầu đặt câu hỏi về nguy cơ nợ xấu tăng mạnh trong quý kế tiếp, đặc biệt trong bối cảnh nền kinh tế vốn đã chịu áp lực từ chu kỳ suy giảm bất động sản và nợ doanh nghiệp gia tăng từ 2023.
2. Diễn biến nợ xấu trong quý sau bão Yagi
-
Dữ liệu được NHNN công bố ghi nhận nợ xấu nội bảng toàn hệ thống tăng lên khoảng 4,56% vào cuối quý II/2024, cao hơn nhẹ so với mức 4,55% cuối năm 2023. Như vậy, tỷ lệ tăng chỉ khoảng 0,01 điểm % – tưởng chừng rất nhỏ. Tuy nhiên, nếu nhìn sâu vào cấu trúc nợ thì diễn biến thực tế phức tạp hơn nhiều.
-
Thứ nhất, dù tỷ lệ phần trăm tăng không lớn, nhưng quy mô tuyệt đối của nợ xấu đã tăng mạnh ở nhiều ngân hàng. Nhiều ngân hàng thương mại ghi nhận mức tăng nợ xấu hai chữ số theo số dư, đặc biệt nhóm có tệp khách hàng tập trung tại các tỉnh chịu ảnh hưởng nặng nề. Sự tăng lên của nợ nhóm 4–5 tại các ngân hàng quy mô vừa và nhỏ thể hiện rõ trong báo cáo tài chính.
-
Thứ hai, phần lớn các khoản vay chịu ảnh hưởng từ Yagi bắt đầu chuyển nhóm nợ sau 1–2 kỳ hạn, đúng vào thời điểm thống kê quý. Dù các ngân hàng triển khai cơ cấu nợ theo Thông tư hỗ trợ của NHNN, vẫn có một tỷ lệ khách hàng bị thiệt hại nặng không thể khôi phục sản xuất–kinh doanh kịp thời, dẫn đến gia tăng nợ xấu thực chất, nhưng được che đỡ một phần bởi cơ chế cơ cấu nợ.
-
Như vậy, dù NPL bình quân toàn ngành tăng nhẹ, nhưng NPL theo từng ngân hàng/địa bàn có mức biến động lớn, phản ánh mức độ tập trung rủi ro tín dụng sau thiên tai.
3. Vì sao nợ xấu chỉ tăng nhẹ trên toàn ngành dù thiệt hại rất lớn?
Tác động của bão Yagi lên tỷ lệ nợ xấu toàn ngành có phần hạn chế khi xét theo phần trăm, do ba nguyên nhân then chốt:
1) Tổng dư nợ toàn hệ thống rất lớn, khoảng trên 12–13 triệu tỷ đồng, nên 100.000–165.000 tỷ dư nợ ảnh hưởng chỉ chiếm 0,8–1,3% tổng dư nợ. Với tỷ lệ này, ngay cả khi 10–20% dư nợ đó chuyển thành nợ xấu, tác động lên NPL toàn ngành chỉ khoảng +0,08 – +0,26 điểm %.
2) NHNN triển khai nhanh các chính sách cơ cấu nợ, cho phép ngân hàng giữ nguyên nhóm nợ đối với khoản vay bị thiệt hại do thiên tai, giúp “kéo giãn” quá trình chuyển nhóm nợ.
3) Các ngân hàng lớn có khẩu vị rủi ro thận trọng (VCB, BIDV, VietinBank) có dư nợ trải rộng trên cả nước, nên mức độ ảnh hưởng phân tán, hạn chế tác động lên số liệu NPL của toàn ngành.
Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là rủi ro chất lượng tài sản không tăng, mà nó chỉ chưa phản ánh đầy đủ vào chỉ số NPL ngay trong quý đó.
4. Tác động thực chất: nợ xấu tăng mạnh theo nhóm ngân hàng và theo khu vực
Trong khi NPL toàn ngành chỉ tăng 0,01 điểm %, thì từng ngân hàng có mức tăng nợ xấu vượt xa con số bình quân, đặc biệt các ngân hàng có danh mục tín dụng lớn tại khu vực nông nghiệp, thủy sản, công nghiệp ven biển.
- Một số ngân hàng báo cáo nợ xấu tăng từ 15–30% theo số dư.
- Các khoản vay nông nghiệp và hộ gia đình bị ảnh hưởng nặng nhất do mất mùa, hư hại tài sản, gián đoạn sản xuất.
- Nhóm vay doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEs) thiệt hại hạ tầng, tồn kho và dòng tiền, dẫn đến gia tăng nhanh nhóm nợ 3–5.
Điều đáng lưu ý là nhiều khoản nợ không trở thành nợ xấu ngay trong quý sau bão, mà chuyển nhóm sau 1–2 kỳ hạn, nên đỉnh nợ xấu thường xuất hiện trễ 1–2 quý.
5. Đánh giá chung về tác động của bão Yagi đối với nợ xấu ngành ngân hàng
Bão Yagi là một ví dụ điển hình để thấy rằng:
- Thiên tai quy mô lớn có thể gây sốc cục bộ lên nợ xấu, đặc biệt với các ngân hàng có danh mục tín dụng tập trung theo vùng.
- Tác động lên tỷ lệ NPL toàn ngành có thể nhỏ, nhưng tác động lên nợ xấu tuyệt đối và chất lượng tài sản là rất đáng kể.
- Rủi ro tăng nhưng bị làm phẳng trên số liệu công bố nhờ cơ chế cơ cấu nợ, nên NPL không phản ánh toàn bộ sức ép.
- Nguy cơ dồn nén nợ xấu hoàn toàn có thể xuất hiện trong các quý tiếp theo khi các khoản cơ cấu hết thời gian hỗ trợ.
Đối với nhà đầu tư, câu chuyện Yagi cho thấy cần theo dõi chất lượng tài sản theo từng ngân hàng, thay vì nhìn vào số liệu bình quân toàn ngành vốn có khả năng “làm mờ rủi ro”.
6. Kết luận
-
Bão Yagi không làm NPL toàn ngành bùng nổ trong quý bị ảnh hưởng, nhưng lại gây gia tăng mạnh nợ xấu tuyệt đối tại nhiều ngân hàng, tạo sức ép tiềm ẩn lên hệ thống trong các quý sau đó. Trường hợp Yagi trở thành một “tiêu chuẩn tham chiếu” quan trọng để đánh giá mức độ tổn thương của ngành ngân hàng trước các đợt thiên tai – đặc biệt khi Việt Nam bước vào chu kỳ thời tiết cực đoan khó lường từ 2024–2025.
-
Vậy cổ phiếu ngân hàng của anh chị đang nắm giữ sẽ bị ảnh hưởng bởi loạt bão cuối năm đã đổ bộ vào Việt Nam như thế nào? Cả nhà liên hệ ngay qua Zal.o 096.996.5276 (Linh) để em gửi báo cáo dự phóng về tác động của bão ảnh hưởng như thế nào đến cổ phiếu cả nhà đang nắm giữ trong danh mục từ đó có thể yên tâm nắm giữ trước tin tỷ lệ nợ xấu tăng.