Trong bối cảnh Mỹ áp dụng mức thuế nhập khẩu lên đến 46% đối với hàng hóa từ Việt Nam, nền kinh tế Việt Nam - vốn phụ thuộc lớn vào xuất khẩu, đặc biệt là thị trường Mỹ - đang phải đối mặt với những thách thức lớn. Chính sách thuế quan mới này có thể tác động sâu rộng đến nhiều lĩnh vực từ xuất khẩu, đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), đến việc làm và tỷ giá.
TÓM TẮT THÔNG BÁO VỀ THUẾ QUAN ĐÁP TRẢ CỦA TỔNG THỐNG TRUMP:
-
Thuế quan được áp dụng cho hơn 50 quốc gia trong thông báo.
-
Mức thuế bằng 50% mức thuế mà các quốc gia áp lên Mỹ.
-
Thuế quan cơ bản 10% áp dụng cho tất cả các quốc gia trên toàn thế giới.
-
Thuế quan 25% áp dụng cho tất cả các phương tiện sản xuất ở nước ngoài.
-
Trump nói rằng thuế quan sẽ “thúc đẩy tăng trưởng cho Mỹ”.
-
Trump dự kiến công bố “mức giảm thuế lớn nhất trong lịch sử Mỹ”.
-
Thuế quan cơ bản có hiệu lực từ ngày 5 tháng 4.
-
Thuế quan đáp trả có hiệu lực từ ngày 9 tháng 4.
Đây là thông báo về thuế quan lớn nhất trong lịch sử Hoa Kỳ. Và nó còn tệ hơn kịch bản xấu nhất của các Chuyên gia và các nước đã đưa ra trước đó.
1. TÁC ĐỘNG ĐẾN XUẤT KHẨU VÀ TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ
-
Giảm kim ngạch xuất khẩu:
- Mỹ hiện chiếm khoảng 28-30% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam. Với mức thuế 46%, giá hàng hóa Việt Nam tại thị trường Mỹ sẽ tăng mạnh, khiến sức cạnh tranh giảm so với các đối thủ như Trung Quốc, Ấn Độ và các nước ASEAN.
- Các ngành chịu ảnh hưởng nặng nề nhất bao gồm: dệt may, da giày, điện tử, đồ gỗ và thủy sản.
-
Suy giảm GDP:
- Xuất khẩu đóng góp khoảng 85% GDP của Việt Nam (năm 2024). Nếu xuất khẩu sang Mỹ giảm mạnh, tăng trưởng GDP có thể bị kéo xuống từ 0,5-1 điểm phần trăm.
- Dự báo tăng trưởng GDP năm 2025 có thể chỉ đạt 6-6,5%, thấp hơn mục tiêu 8% nếu mức thuế 46% được áp dụng toàn diện.
2. TÁC ĐỘNG ĐẾN DOANH NGHIỆP VÀ VIỆC LÀM
-
Doanh nghiệp xuất khẩu chịu áp lực:
- Các doanh nghiệp phụ thuộc lớn vào thị trường Mỹ như May Sông Hồng (MSH) với 80% doanh thu từ Mỹ, Savimex (SAV) với 50%, có thể giảm doanh thu, lợi nhuận bị thu hẹp hoặc thậm chí thua lỗ nếu không điều chỉnh được giá bán hoặc tìm thị trường thay thế.
-
Cắt giảm lao động:
- Theo khảo sát của AmCham, khoảng 46% doanh nghiệp Mỹ tại Việt Nam cho biết họ có thể sa thải nhân sự nếu thuế quan có hiệu lực.
- Gần 2/3 doanh nghiệp sản xuất dự đoán sẽ giảm lao động để bù đắp chi phí tăng.
- Điều này có thể ảnh hưởng đến hàng triệu việc làm trong các ngành xuất khẩu.
3. TÁC ĐỘNG ĐẾN CHUỖI CUNG ỨNG VÀ ĐẦU TƯ
-
Chuỗi cung ứng bị gián đoạn:
- Việt Nam là một mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt với các tập đoàn đa quốc gia như Samsung, Intel. Thuế quan cao có thể khiến các công ty này chuyển một phần sản xuất sang nước khác (như Ấn Độ, Thái Lan), làm giảm lợi thế cạnh tranh của Việt Nam.
-
FDI suy giảm:
- Việt Nam đã thu hút FDI mạnh mẽ nhờ vị trí chiến lược và chi phí thấp. Tuy nhiên, thuế quan cao có thể làm giảm dòng vốn đầu tư nước ngoài, đặc biệt từ các công ty Mỹ hoặc các công ty phụ thuộc vào xuất khẩu sang Mỹ.
- Nhu cầu thuê đất khu công nghiệp cũng có thể chững lại.
4. ÁP LỰC TỶ GIÁ VÀ LẠM PHÁT
-
Tỷ giá biến động:
- Thâm hụt thương mại giảm có thể gây áp lực lên đồng VND, buộc Ngân hàng Nhà nước phải can thiệp để ổn định tỷ giá.
- Nếu VND mất giá mạnh, chi phí nhập khẩu nguyên liệu (như từ Trung Quốc) sẽ tăng, đẩy giá hàng hóa trong nước lên.
-
Lạm phát gia tăng:
- Giá hàng hóa tăng do chi phí sản xuất cao hơn và nguồn thu xuất khẩu giảm có thể khiến lạm phát vượt mục tiêu 4,5% của Việt Nam trong năm 2025.
5. CƠ HỘI VÀ KHẢ NĂNG ỨNG PHÓ
-
Chuyển hướng thị trường:
- Việt Nam có thể tận dụng 17 hiệp định thương mại tự do (FTA) đã ký kết để đẩy mạnh xuất khẩu sang EU, Nhật Bản, Hàn Quốc, hoặc ASEAN.
-
Tái cơ cấu kinh tế:
- Thuế quan có thể là động lực để Việt Nam đa dạng hóa sản phẩm, nâng cao giá trị gia tăng và giảm phụ thuộc vào xuất khẩu thô.
-
Đàm phán với Mỹ:
- Việt Nam đã chủ động giảm thuế nhập khẩu một số mặt hàng từ Mỹ để giảm thặng dư thương mại, nhằm tránh mức thuế quá cao. Nếu đàm phán thành công, mức thuế 46% có thể được giảm xuống hoặc áp dụng hạn chế với một số ngành.
6. KỊCH BẢN TỔNG THỂ
-
Kịch bản xấu nhất:
- Nếu thuế 46% được áp dụng toàn diện, xuất khẩu sang Mỹ giảm 20-30%, GDP tăng trưởng chỉ đạt 5-6%, hàng loạt doanh nghiệp phá sản, và thất nghiệp tăng cao.
-
Kịch bản khả quan:
- Nếu Việt Nam đàm phán thành công để mức thuế giảm xuống (ví dụ 10-15%) và chuyển hướng xuất khẩu hiệu quả, tác động sẽ giới hạn ở mức giảm 0,3-0,5% GDP, kinh tế vẫn duy trì tăng trưởng trên 6%.
Kết luận
Chính sách thuế quan mới của Mỹ có thể gây ra những hệ lụy nghiêm trọng cho nền kinh tế Việt Nam, đặc biệt là các ngành xuất khẩu chủ lực. Việc tìm kiếm giải pháp đàm phán, đa dạng hóa thị trường và cải thiện chuỗi cung ứng sẽ là chìa khóa để giảm thiểu tác động tiêu cực.
