Jesse Livermore là một trong những cái tên nổi bật nhất trong lịch sử giao dịch tài chính, ông được nhớ đến với khả năng đọc vị thị trường sắc sảo bằng những vụ đầu cơ vang dội. Với biệt danh “Nhà giao dịch vĩ đại nhất” Livermore đã để lại dấu ấn sâu sắc và trở thành hình mẫu cho các nhà đầu tư sau này. Tuy nhiên, cuộc đời và sự nghiệp của ông cũng là một nhắc nhở về việc quản trị rủi ro và tham vọng trên thị trường. Qua bài viết này, chúng ta sẽ cùng khám phá những sai lầm đã khiến Livermore phải trả giá bằng cả sự nghiệp và bài học quan trọng dành cho các nhà đầu tư hiện đại.
NỘI DUNG BÀI VIẾT
Đỉnh cao và phong cách đầu cơ của Livermore
Sinh năm 1877 tại Massachusetts, Livermore bắt đầu giao dịch khi còn rất trẻ và nhanh chóng tạo nên danh tiếng. Ông đã kiếm được gia tài “khổng lồ” từ những đợt đầu cơ thành công tạo nên lịch sử.
Trong cuộc khủng hoảng tài chính năm 1907, nhờ chiến lược bán khống cổ phiếu ông thu về khối tài sản lớn. Vào năm 1929, trong khi thế giới tài chính đang chìm trong hoảng loạn của Đại suy thoái, Livermore lại một lần nữa đi ngược xu hướng và kiếm hàng triệu đô la từ các khoản đặt cược ngược vào thị trường, khiến ông trở thành huyền thoại trong giới đầu cơ.
Phong cách giao dịch của Livermore nổi bật với những quy tắc kiên định mà ông gọi là “triết lý đầu cơ”:
- Không bao giờ trung bình giá xuống: Livermore nhấn mạnh không nên bỏ thêm tiền vào các vị thế thua lỗ. Ông coi đây là cách để tự bảo vệ vốn và tránh “lún sâu” khi thị trường đi ngược dự đoán.
- Kiên nhẫn trong các giao dịch thắng lợi: Livermore nổi tiếng với triết lý “ngồi yên” trong các vị thế tốt để tối đa hóa lợi nhuận. Thay vì chốt lời quá sớm, ông tận dụng lợi thế của xu hướng thị trường dài hạn để gia tăng tài sản.
- Hiểu biết sâu sắc về kinh tế vĩ mô - làm chủ thị: Để đưa ra quyết định đầu cơ, Livermore tin tưởng vào việc đọc và hiểu các yếu tố kinh tế vĩ mô, đây là nền tảng để dự đoán các xu hướng lớn của thị trường.
- Hiểu thấu bản thân, giữ vững tâm lý trong đầu tư: Livermore thường nhấn mạnh rằng hiểu rõ bản thân là một yếu tố quan trọng trong đầu cơ. Ông tin rằng để đầu tư thành công, nhà đầu tư cần kiểm soát tốt cảm xúc của mình, bởi lòng tham và nỗi sợ hãi thường dễ dẫn đến sai lầm.
Bi kịch đổ vỡ và bài học khắc nghiệt
Dù từng đạt được nhiều chiến tích lớn, Livermore cũng là một biểu tượng của sự đổ vỡ bi thảm. Ngày 18 tháng 4 năm 1934, ông tuyên bố phá sản đánh dấu kết thúc của một sự nghiệp lừng lẫy với một cái kết đau đớn. Đây không phải là lần đầu tiên ông trắng tay, nhưng đây là thất bại đau đớn nhất cướp đi tất cả tài sản mà ông đã tích lũy.
Nguyên nhân sâu xa của thất bại không phải vì Livermore thiếu kỹ năng hay hiểu biết, mà vì Điểm yếu chí mạng: đặt cược quá lớn vào một chiến lược – ông thường đặt quá nhiều vốn vào một số ít vị thế. Dù có lợi thế rõ rệt, chỉ cần một lần thị trường đổi chiều là đủ để cuốn sạch tài sản của ông. Livermore đã tin tưởng vào kỹ năng và phán đoán của mình đến mức thiếu đi chiến lược bảo toàn vốn. Đặc biệt trong thời gian sau của sự nghiệp, mỗi khi đầu tư thua lỗ ông thường gấp đôi số tiền đầu tư để “gỡ lại,” dẫn đến việc mất tất cả khi thị trường không đi theo dự đoán.
Như một trò chơi may rủi với tỷ lệ thắng cao nhưng không chắc chắn, chiến lược “tất tay” này đã không cho Livermore cơ hội để tái cân bằng sau những lần thua lỗ.
Bài học Quản lý vốn từ Edward Thorp và tiêu chuẩn Kelly
Sau thời đại của Livermore, khái niệm Quản lý vốn bắt đầu được đưa vào chiến lược đầu tư bởi những nhà toán học như Edward Thorp, người đã phát triển tiêu chuẩn Kelly.
Công thức này giúp xác định tỷ lệ vốn tối ưu để đặt cược cho một giao dịch, nhằm tăng trưởng dài hạn mà vẫn giảm thiểu rủi ro thua lỗ toàn bộ vốn. Tuy nhiên, công thức Kelly phức tạp và khó áp dụng triệt để trong thực tế. Vì vậy, một số nhà đầu tư đã đơn giản hóa quy tắc quản lý vốn này: Chỉ nên sử dụng từ 10-30% tổng tài sản cho mỗi lần giao dịch. Điều này giúp giảm rủi ro thua lỗ lớn, đồng thời tạo điều kiện để nhà đầu tư có thể sống sót qua các giai đoạn khó khăn của thị trường - đặc biệt hữu ích trong những tình huống thị trường không chắc chắn.
=> Tôi lấy ví dụ đơn giản là trò chơi tung đồng xu
Ngay cả trong một trò chơi với tỷ lệ thắng 50/50, nếu phân bổ vốn hợp lý và kiên nhẫn, người chơi vẫn có thể kiếm lời. Trong đầu tư tài chính, khi có lợi thế về phân tích kỹ thuật, phân tích cơ bản và kinh tế vĩ mô,… tỷ lệ thắng của nhà đầu tư sẽ còn cao hơn.
Như vậy có thể kết luận ngắn gọn rằng: TỶ LỆ PHÂN BỔ VỐN HỢP LÝ LÀ 10-30% (TỔNG TÀI SẢN) CHO MỘT LẦN MUA
Sau đó việc của nhà đầu tư chỉ là ngồi chờ câu trả lời của thị trường. Càng đặt cược lớn thành công càng phụ thuộc vào may mắn hơn là kỹ năng. Thật ra thì ai cũng muốn tiền tài danh vọng, nếu như Livermore biết quản trị vốn thì đôi khi sau này không ai nhớ ông là ai.
Câu chuyện của Jesse Livermore nhắc nhở chúng ta rằng trong đầu tư, thành công không chỉ là việc kiếm tiền nhanh chóng mà còn là việc giữ được nó. Như câu nói: “Muốn sống lâu thì ăn ít thôi – ăn nhiều sẽ không sống lâu được.” Thực chất, kiểm soát lòng tham và quản lý vốn hợp lý có thể là bí quyết giúp nhà đầu tư duy trì lợi nhuận bền vững và tránh rơi vào bi kịch như Livermore.
Anh/Chị/Em NĐT có thể tìm đọc thêm cuốn sách về Nhà đầu cơ huyền thoại này
**Đăng ký mở tài khoản giao dịch chứng khoán tại SSI: ID 2837 - ĐINH THỊ NGỌC ANH**