Sáng ngày 3/4/2025, Việt Nam bị áp mức thuế quan 46% từ Mỹ, một trong những mức cao nhất dù cho những nỗ lực của Việt Nam trong việc thuyết phục Mỹ rằng họ nghiêm túc trong việc giảm thặng dư thương mại, bao gồm việc giảm thuế đối với nhiều mặt hàng nhập khẩu.
Trước hết, khẳng định lại, Thuế áp lên hàng hóa Mỹ của Việt Nam không phải là 90% mà đây là do cách tính của Nhà Trắng vừa công bố mà chúng ta sẽ đi vào nghiên cứu dưới đây. (Nhắc lại, tiêu chí hồi Việt Nam bị cáo buộc thao túng tiền tệ thời Trump 1.0 cũng như vậy).
Cách tính thuế và mức thuế suất nằm ngoài dự báo của các chuyên gia và nhà đầu tư tại Việt Nam. Điều này sẽ có tác động lên nhiều ngành nghề, lĩnh vực trong thời gian tới đây. Sự dịch chuyển chuỗi cung ứng ngay lập tức là chưa có nhưng sẽ ngăn chặn đà mở rộng hay mở mới của các đối tác tại Việt Nam trong thời gian tới. Vì là mức thuế áp dụng chung cho nhiều quốc gia cùng lúc, nên về cơ bản mọi doanh nghiệp ở mọi quốc gia đều sẽ bị ảnh hưởng ở các mức độ khác nhau. Đối với các doanh nghiệp Việt Nam, vì tác động lên hầu hết tất cả ngành nên về cơ bản yếu tố tác động là như nhau. Điều khác biệt là các doanh nghiệp lớn trong ngành sẽ có khả năng chống chọi với rủi ro cao hơn so với các doanh nghiệp nhỏ. Và chắc chắn rằng sản lượng bán có thể ảnh hưởng trong ngắn hạn dẫn tới sụt giảm về lợi nhuận trong thời gian tới. Và cần chú ý rằng, mức 46% là mức cao nhất áp đặt, mức thuế cụ thể với từng mặt hàng sẽ còn khác nhau cho tới ngày chính thức công bố tới đây.
Những mặt hàng xuất khẩu sang thị trường Mỹ chủ yếu lại đến từ khối FDI (Máy tính, điện tử, máy móc phụ tùng…), nên khối bị ảnh hưởng nhiều nhất là FDI, vốn hiện đang chiếm khoảng 70% tỷ trọng xuất khẩu của Việt Nam. Từ đó gián tiếp tác động đến Khu Công Nghiệp, Cảng Biển & Logistic, Điện Nước. Trong lần sau mình sẽ phân tích kỹ lưỡng về ảnh hưởng đối với các doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) khi Mỹ áp dụng mức thuế mới.
Không phải mọi quốc gia thặng dư thương mại lớn với Mỹ đều bị áp mức thuế cao tương tự như Việt Nam. Yếu tố quyết định mức thuế theo công thức trên chính là tỷ lệ thâm hụt so với kim ngạch nhập khẩu, chứ không chỉ quy mô tuyệt đối của thâm hụt.
Ví dụ, Mexico có thâm hụt thương mại hàng hóa tương đối lớn với Mỹ tính theo giá trị tuyệt đối (vài trăm tỷ USD mỗi năm), nhưng Mỹ cũng xuất khẩu sang Mexico một lượng đáng kể. Giả sử năm 2024 Mỹ nhập khẩu khoảng 400 tỷ USD từ Mexico và xuất khẩu ngược lại khoảng 300 tỷ USD, thâm hụt là 100 tỷ USD. Tỷ lệ thâm hụt so với nhập khẩu khi đó khoảng $100/400 = 25%$. Theo mô hình, mức thuế cân bằng cho Mexico sẽ chỉ cỡ 25%, thấp hơn nhiều so với trường hợp Việt Nam ~90%.
Nói chung, các nước đối tác càng mua nhiều hàng Mỹ thì mức thuế “có đi có lại” tính ra càng nhỏ. Ngược lại, những nước mà Mỹ hầu như không xuất khẩu được gì sẽ có mức thuế tính theo công thức rất cao, thậm chí tiệm cận 100%.
Tổng quan về thuế lần này, sẽ có những báo cáo chi tiết thêm hoặc cập nhật ngay phần bình luận. Mình rất mong chờ sau các cuộc điện đàm mới sẽ có những bước ổn định và hài hòa tốt đẹp cho cả 2 nước. Việt Nam mình sẽ mãi vững bước trên giai đoạn chuyển mình.
