I. Tại sao các ngân hàng chạy đua mở công ty chứng khoán?
-
Trong bối cảnh cạnh tranh dịch vụ tài chính ngày càng khốc liệt, nhiều ngân hàng Việt Nam xác định việc mở rộng sang các lĩnh vực liên quan như bảo hiểm, chứng khoán, quản lý quỹ để hoàn thiện hệ sinh thái tài chính – ngân hàng – bảo hiểm – chứng khoán. Việc sở hữu công ty chứng khoán (CTCK) và công ty quản lý quỹ giúp ngân hàng cung cấp thêm các dịch vụ đầu tư chuyên nghiệp cho khách hàng. Chẳng hạn, MSB cho biết kế hoạch mua CTCK và quỹ đầu tư nhằm “hoàn thiện hệ sinh thái” và phát triển khách hàng cá nhân. Với CTCK riêng, ngân hàng dễ tiếp cận kênh wealth management (quản lý tài sản cao cấp), phát triển sản phẩm quỹ mở, trái phiếu doanh nghiệp… tạo sự đa dạng đầu tư cho khách hàng. Tương tự, các ngân hàng khác như Sacombank, SeABank… cũng đều trình cổ đông phương án góp vốn mua CTCK để bổ sung dịch vụ tài chính, qua đó tăng doanh thu từ phí và khả năng cạnh tranh trên thị trường. Thực tế, xu hướng toàn cầu hóa ngành tài chính cũng đặt ra nhu cầu “tổng hợp” dịch vụ: nhiều ngân hàng lớn thế giới đang trở thành tổ hợp tài chính đa năng (universal bank) cung cấp từ cho vay, thẻ, bảo hiểm đến chứng khoán.
-
Bên cạnh hoàn thiện hệ sinh thái, mục tiêu quan trọng khác là đa dạng hóa nguồn thu ngoài lãi (Non-Interest Income – NII). Khi lãi suất huy động – cho vay biến động, ngân hàng phải gia tăng doanh thu từ phí dịch vụ, giao dịch và đầu tư. Báo cáo của Deloitte khuyến nghị các ngân hàng mở rộng mảng thu nhập ngoài lãi, tập trung vào ngân hàng bán lẻ, quản lý tài sản, ngân hàng đầu tư và thị trường vốn. Xu hướng này cũng phản ánh trong số liệu thực tế: VDSC cho biết trong quý IV/2024, nguồn thu ngoài lãi của các ngân hàng niêm yết tăng 32% so cùng kỳ, chủ yếu nhờ thu hồi nợ xấu và từ hoạt động mua bán chứng khoán (bond trading). Đáng chú ý, MBBank và BIDV là hai ngân hàng đóng góp chủ yếu vào tăng trưởng này nhờ kết quả kinh doanh chứng khoán đột biến. Điều đó chứng tỏ mảng chứng khoán (môi giới, tư vấn phát hành, tự doanh…) mang lại nguồn thu phí lớn cho các ngân hàng sở hữu CTCK. Cũng vì vậy, rất nhiều ngân hàng đã chủ động thâu tóm CTCK hoặc tăng vốn cho các công ty con này. Ví dụ, Sacombank đề xuất mua CTCK nhằm “gia tăng nguồn thu dịch vụ và năng lực cạnh tranh”; VPBank mua lại Chứng khoán ASC (đổi tên thành VPBankS); ACB sở hữu 100% ACBS và liên tục tăng vốn cho công ty chứng khoán của mình; TPBank hoàn tất mua Công ty Quản lý quỹ Việt Cát, nắm giữ cổ phần tại Công ty Chứng khoán Tiên Phong; Techcombank sở hữu 94% vốn TCBS; LPBank có LPBS; và MBBank sở hữu CTCP Chứng khoán MB (MBS) (79,4% vốn). Tóm lại, chiến lược sở hữu CTCK cho phép các ngân hàng tận dụng bộ khách hàng hiện có để bán chéo sản phẩm tài chính đa dạng, từ ngân hàng số, bảo hiểm đến chứng khoán – tạo nên lợi thế cạnh tranh trong xu thế toàn cầu hóa và số hóa ngành tài chính.
II. Case study: MBBank – hoàn thiện hệ sinh thái với CTCK MB (MBS)
-
Mô hình ngân hàng – công ty chứng khoán thành công của MBBank:** MBBank (Ngân hàng Quân đội) là một ví dụ tiêu biểu về “tập đoàn tài chính” tích hợp. Bên cạnh ngân hàng thương mại, MBGroup còn sở hữu nhiều công ty thành viên đa ngành: bao gồm CTCK MB (MBS, hiện MB nắm 79,4% vốn) cùng các công ty con về bảo hiểm (MB Ageas Life – MBAL sở hữu 61%, Tổng CTCP Bảo hiểm Quân đội MIC 75,2%), quỹ đầu tư (MB Capital 90,8%), công ty tài chính MCredit 50%, bất động sản (MB Land 65%)… Sự hội tụ này giúp MBBank khai thác tối đa lợi thế kênh phân phối và dữ liệu khách hàng. Theo báo cáo nội bộ, MBBank đạt hiệu quả bán chéo (cross-selling) sản phẩm tốt nhất hệ thống: Tỷ lệ pha loãng thương hiệu của MB chỉ 72% – thấp nhất toàn ngành – tương đương hiệu quả bán chéo cao nhất năm 2022. Nghĩa là khách hàng dùng MBBank làm ngân hàng chính thường được sử dụng thêm nhiều sản phẩm của MBGroup thay vì quay sang đối thủ.
-
Một trong các sản phẩm nổi bật được bán chéo là bảo hiểm nhân thọ: MBBank vận hành MB Ageas Life (tỷ lệ sở hữu 61%) và dẫn đầu thị phần doanh thu phí bảo hiểm qua kênh ngân hàng (bancassurance). Ngoài ra, MBBank liên tục cải tiến ngân hàng số, thêm tính năng mới trên ứng dụng di động để giới thiệu sản phẩm qua thông báo tự động, thúc đẩy khách hàng trải nghiệm dịch vụ và mua chéo nhiều tiện ích. Kết hợp với dịch vụ chứng khoán của MBS, khách hàng MB có thể mở tài khoản trên app MBS Mobile liên kết, giao dịch chứng khoán ngay trong hệ sinh thái MB, từ cổ phiếu cơ sở, chứng quyền, đến tự doanh. Việc sở hữu MBS giúp MBBank tối ưu hoá dòng tiền nội bộ: ví dụ, MB có thể hỗ trợ tài chính cho giao dịch ký quỹ (margin) của khách hàng qua MCredit, đồng thời thu lợi nhuận từ lãi margin.
-
Kết quả kinh doanh cho thấy mô hình tích hợp của MB rất hiệu quả. Năm 2024, MBS đạt doanh thu 3.131 tỷ đồng (tăng 71% so với 2023) và lợi nhuận trước thuế gần 931 tỷ (tăng 30%), hoàn thành 100% kế hoạch và là mức cao nhất trong lịch sử hoạt động của công ty. Đặc biệt, MBS đặt mục tiêu năm 2025 doanh thu 3.370 tỷ, lợi nhuận 1.300 tỷ (tăng 40% so với năm trước), trong đó kỳ vọng doanh số tư vấn đầu tư ngân hàng (IB) cho khách hàng MB đạt ít nhất 20.000 tỷ đồng. Điều này cho thấy MBS tận dụng rất tốt tập khách hàng và mạng lưới của MBBank trong dịch vụ ngân hàng đầu tư – một ví dụ điển hình của hiệu quả cross-selling. Nhìn chung, MBBank tận dụng được nguồn vốn và khách hàng nội bộ để thúc đẩy lẫn nhau giữa ngân hàng và công ty chứng khoán: tiền gửi ngân hàng cung cấp vốn margin cho MBS, và ngược lại lợi nhuận của MBS đóng góp vào lợi nhuận hợp nhất của nhóm. Nhờ đó, giá trị vòng đời khách hàng (Customer Lifetime Value – CLV) được gia tăng rõ rệt khi khách hàng gắn bó lâu dài với nhiều sản phẩm, từ tiết kiệm, vay vốn đến đầu tư chứng khoán và bảo hiểm trong cùng hệ sinh thái MB.
III. Kết luận
-
Từ các phân tích trên, rõ ràng việc ngân hàng sở hữu CTCK không phải xu hướng nhất thời mà là bước đi chiến lược mang tính tất yếu. Trong bối cảnh cuộc chơi số hóa tài chính ngày càng khốc liệt – từ dịch vụ ngân hàng số, trí tuệ nhân tạo (GenAI) đến thanh toán không tiền mặt – khách hàng đòi hỏi một giải pháp tài chính toàn diện, nhanh chóng và liền mạch. Tạp chí Ngân hàng khẳng định: “Chuyển đổi số đã trở thành xu hướng tất yếu… hướng tới phát triển nhanh và bền vững” của ngành ngân hàng. Việc mở rộng dịch vụ – từ bán lẻ truyền thống sang bancassurance, chứng khoán, quản lý tài sản – chính là xu thế phù hợp với chuyển đổi số và hướng đi toàn cầu. Báo cáo Deloitte cũng khuyến nghị các ngân hàng nên tái định hướng chiến lược gia tăng thu nhập ngoài lãi, đặc biệt tập trung vào mảng quản lý tài sản, ngân hàng bán lẻ và thị trường vốn.
-
Kết quả là, sở hữu CTCK đang và sẽ tiếp tục là bước đi bắt buộc cho các ngân hàng muốn tăng cường năng lực cạnh tranh và gia tăng lợi nhuận bền vững. Như MBBank – ngân hàng có hiệu quả bán chéo cao nhất – đã chứng minh, việc tích hợp dịch vụ chứng khoán (MBS) vào cấu trúc ngân hàng giúp hoàn thiện hệ sinh thái, tối ưu vốn và tăng CLV rất rõ nét. Do đó, trong bối cảnh hội nhập sâu rộng và áp lực giảm biên lãi (NIM), các ngân hàng Việt Nam đua nhau mở CTCK là điều hoàn toàn có cơ sở logic, nhằm đa dạng hóa nguồn thu ngoài lãi và bắt kịp xu thế phát triển toàn cầu.
-
Qua case điển hình như MBB, cả nhà có thể thấy việc hoàn thiện hệ sinh thái sẽ giúp cho bank vững mạnh khi giữ được dòng tiền chạy tốt trong hệ sinh thái. Vậy đâu là ngân hàng nào sẽ bùng nổ khi hoàn thiện hệ sinh thái trong nào gian tới? Cả nhà liên hệ ngay qua Zal.o của em Linh 096.996.5276 để nhận được kế hoạch nắm giữ một trong những ngân hàng tiếp theo sẽ bùng nổ khi hoàn thiện hệ sinh thái tài chính.
Tại Sao Các Ngân Hàng Chạy Đua Mở Công Ty Chứng Khoán?