Trong thời gian qua, chuyện về giá vàng tiếp tục neo cao đang khiến nhiều người lo ngại. Vấn đề độc quyền vàng miếng khiến nguồn cung hạn chế trong khi cầu quá lớn dẫn đến giá vàng tăng chóng mặt. Dù có nhiều ý kiến khác nhau, nhưng có một điểm chung rất đáng chú ý, đó chính là tăng nguồn cung vàng.
Nhiều chuyên gia tài chính, bên cạnh xoá bỏ độc quyền vàng miếng, việc tăng nguồn cung vàng có thể giúp thị trường vàng hạ nhiệt Bỏ độc quyền vàng miếng, thay thế Nghị định 24
Việc đề xuất xóa bỏ quy định độc quyền vàng miếng SJC vẫn là bài toàn khó đối với các nhà điều hành chính sách. Trong bối cảnh giới đầu tư “đứng ngồi không yên” trước tình trạng biên độ giá vàng miếng trong nước và thế giới chênh lệch nhau quá lớn, lên đến 15 - 20 triệu đồng/lượng.
Ngày 20/3/2024, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái đã họp với Ngân hàng Nhà nước, các bộ, ngành về quản lý thị trường vàng. Tại cuộc họp, Ngân hàng Nhà nước đề xuất thay đổi phương án sản xuất vàng miếng, bỏ cơ chế Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng (SJC), cấp phép sản xuất vàng miếng cho một số doanh nghiệp đủ điều kiện. Đồng thời, Ngân hàng Nhà nước sẽ thực hiện cấp hạn mức sản xuất vàng miếng trong từng thời kỳ phù hợp với mục tiêu chính sách tiền tệ và sự ổn định của nền kinh tế vĩ mô.
Sau đề xuất này của Ngân hàng Nhà nước, đã có rất nhiều ý kiến đề xuất xóa bỏ độc quyền sản xuất vàng miếng SJC để thu hẹp chênh lệch giữa giá vàng SJC với các loại vàng khác, cũng như giữa giá vàng SJC so với giá quốc tế. Theo các chuyên gia tài chính, sự chênh lệch lớn về giá vàng miếng xuất phát từ quy định Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng mang thương hiệu quốc gia - SJC trong Nghị định 24/2012/NĐ-CP.
Khoảng 12 năm trước, thời điểm khi Nghị định 24 chưa ra đời, chênh lệch giá vàng trong nước và quốc tế tương đối cao mặc dù khi ấy thị trường vàng miếng Việt Nam tồn tại nhiều thương hiệu vàng miếng, cũng rất nhiều đơn vị được nhập khẩu vàng như các công ty kinh doanh vàng, các ngân hàng thương mại. Đáng chú ý, mỗi thương hiệu vàng miếng lại sở hữu mức giá khác nhau và chênh lệch giá vàng mua ra - bán vào cũng không đồng nhất.
Song cũng phải nhấn mạnh lại, sự chênh lệch giá vàng miếng thời điểm này nguyên nhân chính không phải là do tồn tại nhiều thương hiệu vàng mà là do chính sách hạn ngạch nhập khẩu vàng nguyên liệu đã hạn chế nguồn cung vàng cho thị trường, đặc biệt là khi tình trạng tỷ giá có sự biến động theo hướng đồng VND mất giá mạnh so với đồng USD dẫn đến Ngân hàng Nhà nước hạn chế nhập khẩu vàng để không gây áp lực lên đồng VND.
Những diễn biến thực tế của thị trường trước khi Nghị định 24 ra đời có thể khẳng định rằng, chênh lệch giá vàng không nằm ở nguyên nhân Nhà nước có độc quyền sản xuất vàng miếng hay không mà nằm ở nguồn cung vàng có được đảm bảo, mà nguồn cung này phụ thuộc vào chính sách hạn ngạch nhập khẩu vốn được quyết định bởi vấn đề tỷ giá và dự trữ ngoại tệ.
Quay trở lại với thời điểm hiện tại, cũng có rất nhiều giả thiết được đưa ra, rằng nếu trong thời gian tới quy định Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng được xóa bỏ thì thị trường vàng sẽ lại đối mặt với nhiều bài toán khó khác.
Chẳng hạn, có nhiều doanh nghiệp sản xuất vàng miếng và tự độc quyền thương hiệu thì giá vàng mua - bán sẽ không quy về một mối, mỗi doanh nghiệp gia công và kinh doanh vàng miếng sẽ niêm yết một giá khác nhau. Từ đó dẫn đến sự hỗn loạn về giá trên thị trường vàng, lúc này người được hưởng lợi chỉ có duy nhất doanh nghiệp sản xuất, gia công và kinh doanh vàng miếng; còn người chịu thiệt không ai khác ngoài người dân và nhà đầu tư.
Có một vấn đề nữa, đó là nếu như Nhà nước vẫn độc quyền thương hiệu và giao quyền cho nhiều doanh nghiệp gia công vàng miếng khác nhau, rất có thể xuất hiện tình trạng xin - cho và có thể dẫn đến tiêu cực trong cấp phép kinh doanh.
Theo một số chuyên gia, ngoài việc xoá bỏ độc quyền nhập khẩu vàng, để “cởi trói” cho thị trường, cần thiết xóa bỏ độc quyền vàng miếng SJC và xóa bỏ độc quyền sản xuất vàng miếng.
Tuy nhiên, chia sẻ với báo chí mới đây, chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long nêu quan điểm, để bình ổn giá vàng trong nước, bỏ độc quyền chỉ là một yếu tố.
Dẫn ý kiến “phải tăng cường nhập khẩu vàng hay ủy thác cho một số đơn vị nhập khẩu... ông Long, cho rằng “như thế là nguy hiểm, bởi, nếu cứ như vậy sẽ tạo điều kiện cung ứng vàng vật chất, trong khi xu thế thế giới ngoài vàng vật chất còn phải vàng tài khoản nữa. Nếu nhập vàng, Nhà nước phải bỏ ngoại tệ ra; càng tăng cung vàng vật chất thì càng “vàng hóa” cao”.
Chuyên gia Ngô Trí Long kiến nghị “cùng một lúc phải đồng bộ các giải pháp. Sửa đổi nghị định thì không được thay quá 20%, vì thế phải thay thế Nghị định 24”.
Nhiều chuyên gia cũng cho rằng cần sớm điều chỉnh Nghị định 24 để nâng cao hiệu quả quản lý thị trường vàng. Thực tế, kể từ thời điểm Nghị định 24 về quản lý thị trường vàng ra đời, vàng SJC trở thành thương hiệu vàng miếng độc quyền được quản lý bởi Ngân hàng Nhà nước thì không có thêm lượng vàng SJC nào được dập mới đưa ra thị trường.
Sự mất cân đối cung cầu, trong bối cảnh giá vàng thế giới neo ở mức cao... khiến giá vàng miếng SJC, từ cuối năm 2023, đã liên tục duy trì khoảng cách từ 15 - 20 triệu đồng/lượng so với giá thế giới. Trong khi đó, trước khi Nghị định 24 ra đời, mức chênh lệch cao nhất, cũng chỉ khoảng 1 triệu đồng/lượng.
Tăng cung để ‘hạ nhiệt’ thị trường vàng
Nhiều chuyên gia tài chính, cho rằng nhu cầu vàng trong nước tăng cao trong khi nguồn cung trong nước không nhiều nên không nhập khẩu vàng thì cũng sẽ khó có nguồn để sản xuất vàng miếng, và các doanh nghiệp vàng vẫn sẽ ưu tiên sản xuất vàng trang sức có lợi nhuận cao hơn.
Nhà Kinh tế trưởng BIDV, Thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách Tài chính - tiền tệ Quốc gia, TS. Cấn Văn Lực, cho rằng cần cho phép tăng lượng cung của vàng, phù hợp với nhu cầu của người dân, bằng cách cho phép một số doanh nghiệp đủ tiêu chí đáp ứng điều kiện nhập khẩu vàng.
Theo ông Lực, khi tăng cung sẽ cân bằng hơn quan hệ giữa cung - cầu; giúp giá vàng giảm xuống, giá sẽ được điều tiết, sát hơn so với giá thế giới. Từ đó, hiện tượng nhập lậu vàng giảm bớt, góp phần thu hút lượng ngoại tệ trong dân, doanh nghiệp. Thậm chí, có thể tăng dự trữ ngoại hối thông qua cách làm đó.
Đồng quan điểm nêu trên, GS.TS Hoàng Văn Cường, Đại biểu Quốc hội, Ủy viên Ủy ban Tài chính ngân sách của Quốc hội lý giải, rằng người Việt thường có tâm lý phòng ngừa rủi ro, phòng cho tương lai nên có tâm lý tích trữ cao. Do vậy, việc người dân có nhu cầu sở hữu, mua, bán vàng miếng, không chỉ để “trang sức” mà thực sự là tích trữ, có tài sản phòng thân. Đó là yêu cầu chính đáng.
GS.TS Cường lưu ý, rằng “nếu chúng ta không cho phát triển thị trường vàng miếng, giữ độc quyền chỉ có vàng miếng SJC, cung ít, cầu nhiều, đương nhiên giá tăng, dẫn đến tâm lý người dân có lúc lo sợ, lại lao đi mua vàng và giá vàng lại bị đẩy giá lên”.
Do đó, “chúng ta phải mở cửa, phải làm sao tạo điều kiện cho nhiều doanh nghiệp kinh doanh, không nên độc quyền một sản phẩm để tạo ra nguồn cung lớn hơn, rộng rãi, bình đẳng, cạnh tranh. Càng có cạnh tranh về cung, càng có lợi cho người mua, giá sẽ ngang bằng, không còn chuyện giá tăng phi lý. Nếu chúng ta chỉ duy trì thị trường vàng vật chất, người dân mua về cất tủ, két ở nhà, chỉ an toàn cho người có tiền, nhưng có sinh lợi hay không và đồng tiền đó có được đưa vào lưu thông không là vấn đề”, GS.TS Hoàng Văn Cường nêu ý kiến.
Cũng theo các chuyên gia, nên ứng xử với vàng như một loại hàng hóa đặc biệt, để có các giải pháp quản lý phù hợp. Khi giải quyết được bài toán cung cầu, giá vàng trong nước có thể biến động theo đà tăng giảm trên thị trường thế giới, nhưng sẽ giải được bài toán chênh lệch giá hiện nay.
Thống nhất với đề xuất bỏ độc quyền sản xuất vàng miếng SJC cũng như tăng nguồn cung vàng cho thị trường, mới đây, Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam đã có văn bản xin cấp giấy phép nhập khẩu vàng nguyên liệu cho 03 doanh nghiệp, bao gồm DOJI, SJC và PNJ.
Cụ thể, Hiệp hội kiến nghị trước mắt cho phép 03 doanh nghiệp này được nhập khẩu vàng với số lượng 1,5 tấn/năm, tương đương 500kg/năm đối với mỗi doanh nghiệp. Các doanh nghiệp sẽ không nhập cùng lúc tất cả 1,5 tấn vàng mà sẽ chia làm nhiều lần nhập, tùy theo quyết định của Ngân hàng Nhà nước.
Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam, cho rằng việc đưa ra con số 1,5 tấn là không lớn, phù hợp với thị trường bởi nhu cầu vàng nữ trang trong nước lên tới 20 tấn.
Theo Hiệp hội này, nhập khẩu vàng sẽ giúp thị trường phong phú hơn. Khi đó, giá vàng trong nước sẽ giảm, chênh lệch giá vàng trong nước - quốc tế được rút ngắn lại. Như vậy, người dân được hưởng lợi và thị trường vàng sẽ bình ổn.
Đề xuất đưa ra cho thị trường nhằm giúp hạ nhiệt giá vàng được bàn nhiều trong thời gian qua, tuy nhiên, cho đến hiện tại chúng ta vẫn chưa có một phương án nào được “chốt”. Dù vậy, thị trường và các cơ quan chức năng đã nhiều năm nỗ lực để tăng cường sự minh bạch, giúp gia tăng khả năng tiếp cận dữ liệu để làm sáng tỏ hơn về xu hướng tăng giá mạnh mẽ đang diễn ra của loại tài sản được xem là một trong những kênh lưu trữ giá trị cổ xưa nhất này.
https://thuongtruong.com.vn/news/tang-nguon-cung-vang-thi-truong-co-ha-nhiet-119537.html