Chính phủ vừa trình Quốc hội khóa XV báo cáo công khai về dự toán ngân sách nhà nước năm 2026, đồng thời cập nhật tình hình thực hiện ngân sách năm 2025. Theo thông tin từ Bộ Tài chính, tổng thu ngân sách nhà nước năm 2025 ước đạt 2.388,8 nghìn tỷ đồng, tăng 16,9% so với năm 2024. Mặc dù chi ngân sách có xu hướng gia tăng, bội chi ngân sách năm 2025 được kiểm soát ở mức 462 nghìn tỷ đồng, thấp hơn 9,5 nghìn tỷ đồng so với dự toán ban đầu.
Tình hình thu ngân sách năm 2025
Dự toán thu ngân sách nhà nước năm 2025 đã được Quốc hội thông qua ở mức 1.966,8 nghìn tỷ đồng. Sau 9 tháng đầu năm, thu ngân sách ước đạt khoảng 1.926 nghìn tỷ đồng, tương đương 97,9% so với dự toán và tăng 30,5% so với cùng kỳ năm 2024. Dự báo tổng thu ngân sách cả năm 2025 sẽ đạt 2.388,8 nghìn tỷ đồng, vượt kế hoạch đề ra và tăng 16,9% so với năm 2024. Trong đó, thu ngân sách trung ương sẽ tăng từ 90 đến 100 nghìn tỷ đồng, còn ngân sách địa phương tăng từ 320 đến 330 nghìn tỷ đồng.
Cơ cấu thu ngân sách năm 2025 cho thấy một sự chuyển dịch quan trọng. Thu nội địa được kỳ vọng đạt 2.060,5 nghìn tỷ đồng, chiếm tỷ trọng lớn trong tổng thu ngân sách và tăng 20,3% so với năm 2024. Tuy nhiên, thu từ dầu thô dự kiến chỉ đạt 43 nghìn tỷ đồng, giảm 20% so với dự toán ban đầu, do giá dầu bình quân thấp hơn kỳ vọng. Mặt khác, thu từ hoạt động xuất nhập khẩu đạt 275 nghìn tỷ đồng, tăng 17% so với dự toán và tăng nhẹ so với năm 2024. Thu viện trợ được duy trì ở mức 10,3 nghìn tỷ đồng, đúng bằng 100% dự toán.
Tình hình chi ngân sách và bội chi
Về chi ngân sách, tổng chi ngân sách nhà nước năm 2025 dự toán ở mức 2.577,2 nghìn tỷ đồng. Sau 9 tháng, tổng chi đạt khoảng 1.634,8 nghìn tỷ đồng, tương đương 63,4% dự toán và tăng 31,4% so với cùng kỳ năm trước. Dự báo tổng chi cả năm sẽ đạt 3.059,1 nghìn tỷ đồng, vượt mức dự toán ban đầu khoảng 481,9 nghìn tỷ đồng, tương đương với mức tăng 18,7%.
Trong số các khoản chi ngân sách, chi đầu tư phát triển tiếp tục là ưu tiên hàng đầu của Chính phủ. Dự toán chi đầu tư phát triển cho năm 2025 là 790,7 nghìn tỷ đồng. Sau 9 tháng, giải ngân đạt 440,4 nghìn tỷ đồng, tương đương 55,7% kế hoạch. Cả năm, chi đầu tư phát triển ước đạt 1.025,7 nghìn tỷ đồng, tăng 29,7% so với dự toán. Để đảm bảo mục tiêu giải ngân toàn bộ vốn đầu tư công, Chính phủ yêu cầu các bộ, ngành và địa phương đẩy mạnh phân bổ vốn và khắc phục các khó khăn trong giải phóng mặt bằng và thanh toán vốn.
Chi trả nợ lãi trong năm 2025 được dự toán ở mức 110,5 nghìn tỷ đồng và đạt khoảng 75,6 nghìn tỷ đồng sau 9 tháng, giảm 3,3% so với cùng kỳ năm trước. Chi thường xuyên dự kiến đạt 1.713,2 nghìn tỷ đồng, tăng 7,2% so với dự toán. Nguyên nhân chủ yếu là do bổ sung các khoản chi trả chính sách và chi đột xuất theo các nghị định của Chính phủ.
Với mức thu và chi như vậy, bội chi ngân sách năm 2025 ước thực hiện là 462 nghìn tỷ đồng, tương đương 3,6% GDP, thấp hơn 9,5 nghìn tỷ đồng so với dự toán ban đầu. Bội chi ngân sách trung ương ước đạt đúng dự toán, trong khi bội chi ngân sách địa phương giảm khoảng 9,5 nghìn tỷ đồng do giảm chi đầu tư bằng vốn vay của các địa phương.
Dự toán ngân sách năm 2026
Với mục tiêu tăng trưởng bền vững trong năm 2026, Chính phủ đã trình Quốc hội dự toán ngân sách với tổng thu 2.529,4 nghìn tỷ đồng, tăng 28,6% so với dự toán năm 2025. Tỷ lệ huy động vào ngân sách dự kiến đạt khoảng 17,4% GDP, trong đó thu từ thuế và phí chiếm 13%.
Cơ cấu thu ngân sách năm 2026 sẽ có sự thay đổi đáng kể. Thu nội địa dự kiến đạt 2.199,9 nghìn tỷ đồng, chiếm 87% tổng thu ngân sách. Thu từ dầu thô vẫn giữ ở mức 43 nghìn tỷ đồng, chiếm tỷ trọng nhỏ trong tổng thu. Thu từ hoạt động xuất nhập khẩu ước đạt 278 nghìn tỷ đồng, tăng 43 nghìn tỷ đồng so với dự toán năm 2025.
Về chi ngân sách, Chính phủ dự kiến chi ngân sách nhà nước năm 2026 đạt 3.159,1 nghìn tỷ đồng, tăng 22,6% so với năm 2025. Trong đó, chi đầu tư phát triển sẽ tăng mạnh lên 1.120,2 nghìn tỷ đồng, chi trả nợ lãi dự kiến ở mức 121,1 nghìn tỷ đồng, và chi thường xuyên sẽ đạt 1.808,9 nghìn tỷ đồng, chiếm khoảng 57,2% tổng chi ngân sách.
Dự báo bội chi ngân sách năm 2026 sẽ đạt 605,8 nghìn tỷ đồng, tương đương 4,2% GDP, trong đó bội chi ngân sách trung ương ước đạt 583,7 nghìn tỷ đồng và bội chi ngân sách địa phương ước đạt 22,1 nghìn tỷ đồng.
Kết luận
Với kết quả thu ngân sách 2025 tăng trưởng mạnh mẽ gần 17% và bội chi được kiểm soát ở mức thấp hơn dự toán, Chính phủ đang tiếp tục thực hiện chính sách tài khóa thận trọng nhằm duy trì ổn định kinh tế vĩ mô và hỗ trợ tăng trưởng bền vững. Những nỗ lực này sẽ tiếp tục được đẩy mạnh trong năm 2026 để hoàn thành các mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội của đất nước.