FED GẶP BẤT ỔN
Sau gần 8 năm chèo lái Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed), Chủ tịch Jerome Powell đang đối mặt với một thử thách chưa từng có: sự chia rẽ ngày càng rõ rệt trong nội bộ Ủy ban Thị trường Mở Liên bang (FOMC) - cơ quan hoạch định chính sách tiền tệ chủ chốt.
Khủng hoảng đồng thuận trong nội bộ Fed
Nếu trước đây các quyết định lãi suất thường nhận được sự đồng thuận cao hoặc ít nhất cũng tìm được tiếng nói chung, thì nay, Fed đang rẽ thành hai luồng tư tưởng trái ngược, với lập trường cứng rắn ngày một rõ nét hơn từ phe “diều hâu” (lo ngại lạm phát) và sự dè dặt nhưng không lùi bước từ phe ôn hoà (muốn hỗ trợ thị trường lao động).
Căng thẳng bắt đầu rõ nét hơn từ cuối tháng 9 khi Fed cắt giảm lãi suất 0,25 điểm phần trăm xuống biên độ 3,75%-4%. Dù khi đó 10/19 quan chức ủng hộ thêm hai đợt cắt giảm nữa trong năm, phe diều hâu đã nhanh chóng phản ứng, cho rằng động thái đó là quá đà trong bối cảnh lạm phát vẫn chưa thực sự được kiểm soát.
Đến cuộc họp ngày 29/10, không khí tranh luận trong Fed trở nên gay gắt, buộc Powell phải có hành động “chưa từng có tiền lệ”. Trong cuộc họp báo ngay sau đó, ông chủ động tuyên bố việc cắt giảm thêm lãi suất trong tháng 12 là điều “rất xa vời”, một phát ngôn trực diện khác thường với phong cách điềm đạm của ông.
Việc chính phủ liên bang đóng cửa khiến nguồn dữ liệu kinh tế then chốt như lạm phát và việc làm bị gián đoạn, càng khiến hai phe có cớ giữ nguyên quan điểm. Phe ôn hoà, thiếu bằng chứng mới để củng cố lập luận thị trường lao động yếu đi, buộc phải dựa vào dữ liệu thay thế và cảm nhận thị trường. Trong khi đó, phe diều hâu tận dụng thời cơ, cảnh báo rằng tiêu dùng vẫn duy trì ổn định và các doanh nghiệp có thể sắp tăng giá mạnh để bù đắp tác động từ thuế quan của chính quyền Trump.
3 câu hỏi gây chia rẽ
Ở cốt lõi, bất đồng trong nội bộ Fed xoay quanh 3 câu hỏi then chốt, mỗi câu đều có tiềm năng quyết định hướng đi của chính sách tiền tệ trong những tháng tới.
Câu hỏi thứ nhất: Liệu lạm phát do thuế quan gây ra chỉ là tạm thời, hay sẽ kéo dài? Phe diều hâu lo ngại rằng doanh nghiệp sẽ dần chuyển phần chi phí từ thuế quan sang người tiêu dùng trong năm tới, khiến giá cả tiếp tục tăng. Trong khi đó, phe ôn hoà lập luận rằng nếu cầu tiêu dùng thực sự yếu, doanh nghiệp sẽ không dám tăng giá, và do đó, lạm phát không đáng lo.
Câu hỏi thứ hai: Việc thị trường lao động giảm tốc, với mức tăng trung bình hàng tháng chỉ còn 29.000 việc làm tính đến tháng 8, là do nhu cầu tuyển dụng sụt giảm, hay do nguồn cung lao động bị hạn chế bởi chính sách nhập cư? Nếu do nhu cầu yếu, giữ lãi suất cao dễ đẩy nền kinh tế vào suy thoái. Nhưng nếu do thiếu nguồn lao động, việc cắt giảm lãi suất lại có thể kích thích cầu quá mức và gây nóng nền kinh tế.
Câu hỏi cuối cùng: Lãi suất hiện tại có còn mang tính kiềm chế không? Phe diều hâu cho rằng với việc đã hạ 0,5 điểm phần trăm từ đầu năm đến nay, lãi suất hiện ở gần mức trung lập. Do đó, nếu tiếp tục hạ thêm, Fed có nguy cơ mất kiểm soát lạm phát. Phe ôn hoà thì tin rằng lãi suất vẫn còn đủ cao để gây áp lực lên thị trường lao động, và do đó cần cắt tiếp để hỗ trợ tăng trưởng.
Chủ tịch Powell thừa nhận rằng “mọi người có ngưỡng chấp nhận rủi ro khác nhau và điều đó dẫn đến các quan điểm khác nhau.” Tháng 8, ông từng nỗ lực xây dựng sự đồng thuận tại hội nghị Jackson Hole, khẳng định tác động từ thuế quan chỉ là tạm thời và thị trường lao động đang yếu do cầu thấp. Tuy nhiên, bài phát biểu bị nhiều đồng nghiệp cho là “vượt quá giới hạn,” khiến những tiếng nói phản đối càng mạnh mẽ hơn tại cuộc họp tháng 10.
Cân nhắc, chờ đợi và nguy cơ mắc sai lầm
Bất chấp dữ liệu lạm phát tháng 9 có phần hạ nhiệt nhờ chi phí nhà ở chững lại, một số chỉ số lõi lại cho thấy xu hướng đáng lo khi giá dịch vụ không bao gồm nhà ở, không chịu ảnh hưởng trực tiếp từ thuế quan, tiếp tục tăng ổn định. Đó là lý do khiến những người như Chủ tịch Fed Chicago Austan Goolsbee, từng ở “giữa lằn ranh,” giờ nghiêng hẳn sang phe diều hâu. Goolsbee cảnh báo rằng “những đợt tăng giá được gọi là tạm thời mà kéo dài 3 năm thì không còn là tạm thời nữa.”
Sự cứng rắn của phe diều hâu khiến phe ôn hoà rút lui khỏi truyền thông, nhưng họ chưa hề bỏ cuộc. 3 gương mặt nổi bật nhất - Michelle Bowman, Christopher Waller và Stephen Miran, đều là người được cựu Tổng thống Trump bổ nhiệm và có khả năng cao sẽ kế nhiệm Powell trong nhiệm kỳ tới. Họ tin rằng bối cảnh hiện nay rất khác giai đoạn 2021-2022 và việc Fed phản ứng quá muộn với đà suy yếu của thị trường lao động có thể gây thiệt hại lớn hơn.
Tham khoả WSJ
