Trong bối cảnh thị trường du lịch Việt Nam đang dần phục hồi mạnh mẽ sau đại dịch, việc Công ty Vietravel (mã cổ phiếu VTR) ghi nhận biên lợi nhuận ròng cực kỳ thấp là điều đáng chú ý và cần phân tích kỹ. Mặc dù doanh thu hợp nhất của Vietravel tăng gần gấp đôi từ 3.824 tỷ đồng năm 2022 lên 6.743 tỷ đồng năm 2024, lợi nhuận sau thuế lại giảm mạnh từ 105 tỷ xuống chỉ còn 47 tỷ đồng. Biên lợi nhuận ròng chỉ xoay quanh 0,5–0,8%, thấp hơn nhiều so với trung bình ngành dịch vụ. Quý I/2025, biên lợi nhuận thậm chí chỉ đạt 0,5% khi lợi nhuận sau thuế khoảng 6 tỷ đồng trên doanh thu 1.192 tỷ. Ban lãnh đạo thừa nhận đây là mức “mỏng như lá lúa” và đang tìm cách cải thiện ngay.
Nguyên nhân chính của biên lợi nhuận thấp
-
Mô hình kinh doanh đại lý với biên gộp thấp: Vietravel chủ yếu hoạt động như một công ty lữ hành bán tour trọn gói và vé máy bay, hai mảng có biên lợi nhuận gộp rất thấp. Phần lớn doanh thu là thu hộ dịch vụ từ bên thứ ba (vé máy bay, khách sạn, nhà hàng), nên lợi nhuận thực sự Vietravel nhận được chỉ là phần hoa hồng hoặc chênh lệch rất nhỏ. Ví dụ, quý 3/2022 công ty đạt doanh thu 1.479 tỷ nhưng lãi gộp chỉ khoảng 145 tỷ, tương đương biên gộp chỉ 9,8%. Trong khi bán tour trọn gói biên lãi cao hơn chút (10-15%) thì cũng chịu áp lực cạnh tranh về giá. Việc bán vé máy bay lẻ gần như không có lời vì hoa hồng thấp và cạnh tranh khốc liệt.
-
Chi phí cố định cao và gánh nặng từ hãng hàng không: Vietravel duy trì mạng lưới chi nhánh rộng lớn, nhân sự đông đảo vận hành tour truyền thống, dẫn tới chi phí cố định lớn như lương nhân viên và chi phí văn phòng. Hơn nữa, Vietravel Airlines – hãng hàng không lữ hành thành lập từ 2020 – là nguồn gánh nặng lớn. Ngành hàng không vốn có chi phí cố định rất cao, và Vietravel Airlines trải qua giai đoạn thua lỗ nặng trong 2020-2022. Mặc dù hãng đã có lãi trong quý I/2024, nhưng đóng góp doanh thu và lợi nhuận còn khiêm tốn, trong khi chi phí vận hành cao làm ăn mòn lợi nhuận tổng thể. Bên cạnh đó, chi phí tài chính tăng mạnh do vay nợ nhiều để nuôi hãng bay cũng “ăn mòn” lợi nhuận. Cuối 2024, Vietravel còn 911 tỷ nợ vay, gấp đôi vốn chủ sở hữu, với phần lớn là nợ ngắn hạn, tạo áp lực trả nợ và lãi vay cao.
-
Cạnh tranh gay gắt, khó tăng giá bán: Thị trường du lịch Việt Nam phân mảnh và cạnh tranh khốc liệt với nhiều doanh nghiệp lữ hành, đại lý vé và OTA lớn mạnh như Traveloka, Booking.com. Vietravel phải giữ giá cạnh tranh để giành khách, dẫn tới biên lợi nhuận càng bị co hẹp. Công ty cũng phải tăng chi phí quảng bá, tiếp thị để cạnh tranh khách hàng hậu dịch, khiến chi phí bán hàng tăng nhanh hơn doanh thu, kéo giảm biên lợi nhuận.
-
Hiệu suất vận hành và chuyển đổi số chậm: Mô hình kinh doanh của Vietravel vẫn chủ yếu truyền thống, dựa vào chi nhánh, tư vấn trực tiếp, chưa tận dụng hiệu quả kênh online và tự động hóa. Việc chuyển đổi số còn chậm khiến chi phí vận hành và quản lý vẫn cao, tỷ lệ chi phí trên doanh thu lớn, làm biên lợi nhuận mỏng. Mặc dù có ứng dụng TripU từ 2019, hiệu quả chưa rõ rệt.
Vị thế thị trường và sức cạnh tranh
Vietravel là một trong hai công ty lữ hành lớn nhất Việt Nam, cạnh tranh trực tiếp với Saigontourist. Công ty dẫn đầu trong mảng tour outbound cho khách Việt đi nước ngoài và giữ thị phần trên 20% trong tour trọn gói nội địa và outbound tư nhân. Tuy nhiên, trong mảng bán vé máy bay lẻ và OTA, Vietravel chưa phải là đối thủ hàng đầu khi các nền tảng quốc tế như Traveloka chiếm thị phần áp đảo. Vietravel Airlines mới có đội bay nhỏ và đóng góp doanh thu hạn chế, nhưng sở hữu hãng bay giúp công ty kiểm soát chuỗi dịch vụ trọn gói tốt hơn.
Tình hình tài chính và các bước tái cấu trúc
Sau giai đoạn thua lỗ nặng nề trong đại dịch (âm vốn chủ sở hữu năm 2021), Vietravel đã phục hồi lợi nhuận nhẹ năm 2022-2024, nhưng với biên lợi nhuận rất thấp. Nợ vay tài chính cao và áp lực thanh khoản lớn do phần lớn nợ là ngắn hạn, dòng tiền kinh doanh âm, khiến công ty phải vay mượn bổ sung vốn lưu động. Để cải thiện, Vietravel đã triển khai hoán đổi nợ thành vốn cổ phần với đối tác chiến lược, tăng vốn điều lệ, đồng thời thực hiện tái cấu trúc, tách bạch mảng hàng không vào công ty mẹ Vietravel Holdings nhằm minh bạch tài chính và chuẩn bị cho cổ phần hóa Vietravel Airlines. Công ty cũng đóng bớt văn phòng, tinh giản nhân sự, tập trung số hóa và tự động hóa vận hành để cắt giảm chi phí.