Giờ là lúc phải tỉnh táo để nhìn nhận, không phải là lúc hoảng loạn để tự đánh mất mình. Tôi đánh giá cao thông điệp của Thủ tướng hôm nay sau khi họp Chính phủ vẫn giữ nguyên mục tiêu GDP 8%. Vậy thì cơ sở nào để Thủ tướng không điều chỉnh mục tiêu tăng trưởng, trước sự cạnh tranh giữa hai thái cực Mỹ và Trung Quốc.
Việt Nam là một trong 4 quốc gia nho giáo, bao gồm Hàn Quốc, Việt Nam, Nhật Bản và Trung Quốc. Tất nhiên Trung Quốc là cái nôi của nho giáo, và Việt Nam cùng các nước khác đóng góp cho nền văn minh đó. Người Mỹ muốn tách 3 quốc gia còn lại theo nho giáo ra khỏi Trung Quốc. Có như vậy người Mỹ mới đạt được mục tiêu kìm hãm sự phát triển của Trung Quốc trong thế kỷ 21.
Quyết định đánh thuế của tổng thống Mỹ, hay quyết định can thiệp vào cuộc chiến Ukraina đều với mục tiêu làm thế giới hỗn loạn hơn. Nước Mỹ chỉ kiếm tiền trong sự hỗn loạn của chiến tranh bằng việc xuất khẩu lạm phát qua việc dự trữ đồng đô la để mua dầu mỏ. Nợ công của nước Mỹ vượt 120% GDP và là mức cao nhất thế giới. Nguy cơ vỡ nợ quốc gia nhãn tiền vì vậy muốn kiếm tiền họ làm cho thế giới hỗn loạn nghèo hơn họ để họ vẫn giữ được sức mạnh thống trị thế giới.
Tôi nói vậy có phải xa xôi quá, nhưng nếu các bạn không hiểu về địa chính trị, kinh tế vĩ mô, các bạn sẽ có cái nhìn sai lầm về thị trường tài chính, đặc biệt là trong thời điểm quyết định này . Sự kiện hôm qua được đánh dấu là “Thiên Nga Đen” nó sẽ ảnh hưởng lâu dài tới nền kinh tế Việt Nam. thậm chí nó làm thay đổi cán cân quyền lực ở châu Á, chúng ta phải chọn phe việc tồn tại trong một thế giới bất ổn trong tương lai.
Sau thông điệp “giấu mình chờ thời” của Đăng Tiểu Bình. Nền kinh tế Trung Quốc đã có 30 năm phát triển và tích lũy tư bản đủ có thể cạnh tranh với nền kinh tế Mỹ. Sự chủ quan của người Mỹ giống như thả hồ về rừng khi không tôn trọng văn hóa của người Hoa. Người Hoa có một câu mà người Việt cũng biết. “Quân tử 3 năm trả thù chưa muộn”
Tầng lớp lãnh đạo Việt Nam thừa hiểu thế kỷ 21 là thế kỷ của Trung Quốc. Nền văn minh nho giáo dựa vào 2 triết lý. "Nối dõi tông đường(sinh con trai) và đề cao việc học. Khi xã hội đề cao việc học sẽ giúp cho bộ não phát triển theo học thuyết tiến hóa của Darwin . Và khi đề cao việc nối dõi, tức là bảo tồn được GEN thông minh cho thế hệ kế tiếp phát triển. vì vậy mặt bằng chung các quốc gia nho giáo có nền tảng để phát KHCN tương đối cao, phù hợp với nền kinh tế tri thức trong tương lai.
Tỷ lệ người biết chữ ở Việt Nam cao hơn Mỹ, thật tự hào khi các kỳ thi Olympic toán quốc tế các nước nho giáo luôn dẫn đầu thế giới . Trong các kỳ thi Olympic Toán quốc tế gần đây, người Trung Quốc đứng top 1 và người Mỹ đứng top 2, chúng ta đứng trong top 5 theo thống kê 20 năm qua. Nhưng nếu nhìn vào đội thi toán Olympic Mỹ, hơn 90% đều là học sinh gốc Hoa. Vậy thì thế kỷ 21 là thế kỷ của Trung Quốc nhờ có nền tảng tri thức và nghiên cứu khoa học cơ bản vượt trội .
Chúng ta đứng giữa hai thế lực mạnh nhất thế giới Trung Quốc và Mỹ . Người Mỹ áp thuế để buộc chúng ta chọn phe, Người Hoa ve vãn bằng quyền lợi kinh tế cũng buộc chúng ta chọn phe. Nếu không có gì thay đổi thì cuối tháng 4 Chủ tịch Trung Quốc sẽ tới thăm Việt Nam và các nước Đông Nam Á. Chính vì vậy đòn đánh thuế của Mỹ nhằm vào các quốc gia châu Á như một đòn phủ đầu tạo lợi thế cho Mỹ trong đàm phán và chia rẽ sự đoàn kết của các nước trong khu vực.
Bây giờ mới là vấn đề chính:
Dưới đây là những mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu lớn nhất từ Việt Nam sang Mỹ:
-
Máy móc, thiết bị điện tử (~25-30 tỷ USD/năm)
• Gồm: điện thoại, linh kiện điện tử, máy tính, máy in, TV…
• Các công ty như Samsung, LG, Foxconn đều có nhà máy sản xuất tại Việt Nam. Với mức thuế mạnh như thế này thì các công ty này có thể rút về nước và đầu tư nước ngoài ở Việt Nam sẽ ảnh hưởng nặng nề. Hơn 1 tr người sẽ bị ảnh hưởng mất việc làm. Trong chuỗi cung ứng toàn cầu chúng ta chỉ kiếm được 3% lợi nhuận từ việc xuất khẩu hàng điện tử điện máy vào Mỹ. Trong khi người Hàn chiếm 97%. Thuế sẽ ảnh hưởng Hàn Quốc và Việt Nam nặng nề. -
Dệt may (~17-20 tỷ USD/năm)
• Việt Nam là nhà cung cấp hàng may mặc lớn thứ hai vào Mỹ, chỉ sau Trung Quốc.
• Gồm: áo thun, áo khoác, quần jean, giày dép, balo…
Dệt may chiếm kim ngạch đứng thứ hai. Nhưng nếu người Mỹ cấm tuyệt đối hàng Việt Nam thì người Mỹ sẽ không có quần mà mặc. bởi nền kinh tế Mỹ phụ thuộc 98% hàng may mặc do Việt Nam và các nước khác cung cấp. Người Mỹ chỉ sản xuất đáp ứng 2% nhu cầu của xã hội. Nếu hiểu vấn đề này thì người Mỹ sẽ thiệt hại nặng nếu đánh thuế hàng may mặc Việt Nam một cách quá đáng. Bởi xét cho cùng kim ngạch xuất khẩu của hàng may mặc vẫn là các công ty của Mỹ bán vào thị trường Mỹ, đó là hàng Mỹ Adidas và Nice. Chính vì điểm yếu này việc đàm phán thương mại với nhóm hàng dệt may sẽ không bị ảnh hưởng trong tương lai.
- Đồ gỗ nội thất (~10-12 tỷ USD/năm)
• Việt Nam là nước xuất khẩu đồ gỗ lớn thứ hai vào Mỹ, chỉ sau Trung Quốc.
• Gồm: bàn ghế, tủ, giường, sofa…
Ngành chế biến đồ gỗ nội thất sẽ ảnh hưởng nặng nề nhất, nhưng việc đó không ảnh hưởng đến thị trường chứng khoán Việt Nam vì công ty lớn nhất trong mã hàng này là gỗ Trường Thành. Công ty này đã đóng cửa một số nhà máy trước khi Trump đắc cử, và tỉ trọng đóng góp quá ít so với Vni.
-
Giày dép (~7-9 tỷ USD/năm)
• Các thương hiệu như Nike, Adidas, Puma sản xuất giày tại Việt Nam để xuất khẩu sang Mỹ. nhóm thiệt hại sẽ là các doanh nghiệp Mỹ và doanh nghiệp Việt Nam. Việc đàm phán nhóm này dễ nhất, và nhiều khả năng sẽ không bị áp thuế cao. -
Thủy sản (~2-3 tỷ USD/năm)
• Các mặt hàng chủ lực: tôm, cá tra, cá basa, cá ngừ đóng hộp…
Nhóm này khả năng thiệt hại nặng nề do ngành thủy sản của Mỹ cũng rất phát triển và là đối tượng cạnh tranh chính của nông dân Việt Nam. Cho nên khả năng đàm phán hạ thuế là khó hơn các ngành khác.
- Nông sản (~2-3 tỷ USD/năm)
• Chủ yếu là hạt điều, cà phê, hạt tiêu, trái cây (xoài, thanh long, chôm chôm, vải thiều).
Đây là những đặc sản của Việt Nam có lợi thế cạnh tranh tuyệt đối, việc đánh thuế cao chỉ làm cho hàng hóa Mỹ đắt hơn, và doanh số bán hàng sẽ giảm đi chứ không thể tiêu diệt được ngành xuất khẩu nông sản ở Việt Nam đang tăng mạnh vào Mỹ.
- Sắt thép, nhôm, kim loại khác (~1-2 tỷ USD/năm)
• Mỹ nhập khẩu nhôm và thép từ Việt Nam để phục vụ ngành xây dựng và công nghiệp.
Ngành thép chắc chắn sẽ không còn cửa để vào thị trường Mỹ, tuy nhiên nó chiếm tỉ trọng rất nhỏ trong doanh số bán hàng của các doanh nghiệp sản xuất thép ở Việt Nam. Cho nên cũng không gây ảnh hưởng nhiều cho nền kinh tế.
Điểm qua các ngành xuất khẩu và thị trường mỹ chúng ta có thể yên tâm vì đây là những mặt hàng thiết yếu mà người Mỹ hầu như không sản xuất, chiến tranh thương mại chỉ làm cho kinh tế Mỹ thiệt hại nhiều hơn kinh tế Việt Nam. Cho nên nếu áp dụng mức thuế như Trump tuyên bố, thì người thiệt thòi chính là người Mỹ chứ không phải người Việt. Những mặt hàng Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ đều có thể bán sang các thị trường khác như Châu âu, Tây Á thậm chí các nước trong khu vực Đông Nam Á. vac Nam Mỹ.
Nếu như không thể đàm phán, nền kinh tế Việt Nam thiệt hại khoảng 1 đến 2% GDP. Để bù đắp vào sự thiếu hụt này, chúng ta buộc phải hợp tác với Trung Quốc trong việc gọi vốn xây dựng cơ sở hạ tầng theo sáng kiến “một vành đai hai con đường”. Rất có thể chuyến thăm tới đây của chủ tịch Tập cận Bình . Trung Quốc sẽ đồng ý cấp tín dụng cho Việt Nam Nam làm đường sắt cao tốc Lào cai - Quảng Ninh, và đường sắt cao tốc Hà Nội - Sài Gòn. Việc hợp tác kinh tế với Trung Quốc, luôn luôn làm cho người Mỹ điên đầu.
Khi thủ tướng Phạm Minh Chính đến thăm công ty Hòa Phát, đã đặt hàng công ty này sản xuất đường ray cho các dự án đường sắt cao tốc. Ngành xây dựng và vật liệu xây dựng sẽ phát triển cùng với ngành điện, dầu khí trong thời kỳ chiến tranh thương mại mà người Mỹ khơi mào. Kinh tế Việt Nam sẽ được bù đắp bằng việc hợp tác sâu rộng hơn với các đối tác trong khu vực và quốc tế, cho nên mục tiêu tăng trưởng 8% GDP chính phủ vẫn yêu cầu thực hiện, cho dù có thị trường Mỹ hay không.
Thị trường chứng khoán Việt Nam sẽ rung lắc mạnh quanh mốc 1200 và sớm hồi phục sau khi đàm phán thương mại với Mỹ có hiệu quả. Khả năng cao nhất là Mỹ sẽ hoãn thời gian áp thuế để hai bên tiếp tục đàm phán khi tin tức đó lan tỏa thì thị trường Việt Nam sẽ lấy lại mốc 1300 trong tương lai gần sau cú rũ lịch sử này.
Tôi tin rằng đây chỉ là đòn gió của ông Trump, nếu bỏ Việt Nam khỏi bàn cờ kinh tế- chính trị thế giới, đó là một sai lầm của người Mỹ như đã từng sai lầm can thiệp vào cuộc chiến Việt Nam cách đây 50 năm.
“Nếu chiến tranh là điều Mỹ muốn, Trung Quốc sẵn sàng nghênh chiến đến cùng” đại sứ Trung Quốc đã tuyên bố thẳng thừng với Mỹ như vậy. Vậy thì doạ dẫm Việt Nam là cách tiếp cận sai lầm của Trump khi nước Mỹ đang suy yếu trước một Trung Quốc ngày một lớn mạnh, vừa là quốc gia láng giềng lại là quốc gia đồng ý thức hệ .
Chúng ta không chọn phe, nhưng hoàn cảnh bắt buộc chúng ta có lựa chọn. Chúng ta sẽ chọn quyền lợi dân tộc. Tôi xin nhắc lại lời của tướng Vịnh “Việt Nam không trung lập, Việt Nam độc lập. Độc lập hoàn toàn khác với trung lập. Chúng ta độc lập trên cơ sở đạo lý, luật pháp quốc tế và lợi ích của Việt Nam. Hôm nay, anh làm đúng thì tôi làm bạn, đồng hành. Nhưng ngày mai anh làm sai thì chúng tôi sẽ không tham gia vào câu chuyện đó”
8 % GDP là không thay đổi và nền kinh tế Việt Nam hiện nay độc lập vững mạnh hơn bao giờ hết. Cho nên sau cú điều chỉnh này thì thị trường chứng khoán Việt Nam vẫn tăng trưởng trước một thế giới đầy biến động và hỗn loạn do người Mỹ khơi mào.
(Anh R.C)
