Để không bị bỏ lại phía sau!
Tôi từng nghĩ đầu tư là cuộc chơi của những kẻ nhanh nhạy, giỏi tính toán và chịu được áp lực bảng giá đỏ lửa mỗi sáng. Nhưng càng đi lâu trên con đường này, tôi càng thấy một điều trái ngược: người sống sót không phải là người giỏi bắt đáy, mà là người hiểu rõ thứ mình đang nắm giữ.
Chúng ta đang sống trong một thời đại kỳ lạ. Thị trường ngày càng dễ tiếp cận hơn bao giờ hết. Một chiếc điện thoại kết nối mạng, vài thao tác trên ứng dụng là bạn có thể trở thành “cổ đông” của một công ty nào đó. Nhưng cũng chính vì quá dễ dàng mà mọi thứ trở nên mong manh. Giá trị thật bị thay thế bởi kỳ vọng. Doanh nghiệp tốt bị bỏ quên, còn những cái tên “thổi phồng” lại liên tục được săn đón. Và người ta đầu tư không còn vì tin vào giá trị, mà vì sợ bị bỏ lỡ.
Tôi không nghĩ bạn cần trở thành chuyên gia để bắt đầu. Cũng không cần chờ ai đó bật đèn xanh. Bạn không cần xin phép thị trường để được thành công. Bạn chỉ cần thay đổi một điều: cách nhìn nhận về đầu tư.
Thay vì chạy theo bảng giá, hãy quan sát cách một doanh nghiệp tồn tại trong đời sống thật. Họ tạo ra sản phẩm gì? Người tiêu dùng có sẵn lòng trả tiền không? Doanh nghiệp có nuôi sống được nhân viên, có mở rộng được nhà máy, có trả cổ tức đều đặn không? Đó là những câu hỏi quan trọng hơn rất nhiều so với biểu đồ kỹ thuật hay lời phán đoán của một ai đó trên diễn đàn.
Tôi bắt đầu thấy đầu tư không khác gì sáng tạo. Khi bạn quyết định đồng hành cùng một doanh nghiệp, đó là một hành động có chủ đích, một sự kiến tạo tương lai. Bạn không chỉ bỏ tiền để mong tiền sinh sôi. Bạn đang đưa ra một tuyên bố: “Tôi tin vào điều này, và tôi đặt niềm tin bằng chính tài sản của mình.” Cũng giống như một người nghệ sĩ đặt trái tim mình vào tác phẩm, một nhà đầu tư đích thực đặt niềm tin vào doanh nghiệp – và thông qua đó, góp phần xây nên nền kinh tế.
Một điều quan trọng tôi học được là lợi nhuận không mâu thuẫn với lý tưởng. Đừng nghĩ rằng đầu tư có đạo đức thì sẽ ít lời. Trái lại, những doanh nghiệp bền vững, chân chính và có chiến lược dài hạn thường đem lại kết quả tốt hơn rất nhiều so với những tay chơi ngắn hạn. Một công ty bán gạch ốp lát nghe có vẻ chẳng thú vị gì, nhưng nếu họ có hệ thống phân phối mạnh, kiểm soát chi phí tốt, và tái đầu tư hiệu quả thì lợi nhuận có thể tích lũy đều đặn qua nhiều năm. Không ồn ào, không giật gân – nhưng vững chãi.
Tôi đã từng là người mua cổ phiếu theo sóng. Mua vì thấy người khác mua, bán vì sợ người khác bán. Nhưng sau nhiều lần thua lỗ và cả những lần may mắn thoát thân, tôi hiểu ra: tôi chưa từng là nhà đầu tư. Tôi chỉ là người giao dịch. Chỉ đến khi tôi học cách xem mình là cổ đông – một phần của doanh nghiệp – tôi mới thật sự bắt đầu đầu tư.
Từ khi thay đổi góc nhìn đó, tôi bắt đầu quan tâm đến những điều trước giờ từng bỏ qua: chất lượng đội ngũ lãnh đạo, cơ cấu tài chính, dòng tiền vận hành, khả năng mở rộng thị phần, rủi ro ngành nghề. Tôi học cách đọc báo cáo tài chính, nhưng không phải để “soi lỗi” mà để hiểu xem doanh nghiệp đang đi đến đâu. Và quan trọng hơn, tôi học cách kiên nhẫn – vì giá trị thật không bao giờ xuất hiện ngay lập tức.
Nhiều người hỏi tôi tại sao lại chọn đầu tư vào doanh nghiệp Việt Nam, trong khi thế giới rộng lớn kia đang có quá nhiều cơ hội. Câu trả lời đơn giản: vì tôi sống ở đây, tiêu dùng ở đây, chứng kiến những thay đổi ở đây. Việt Nam không phải là thị trường hoàn hảo – ai đầu tư đủ lâu đều biết điều đó – nhưng đây là một nền kinh tế đang trưởng thành.
Tôi nhìn thấy cơ hội trong những khu công nghiệp mở rộng ở Đồng Nai, Bình Dương, trong những doanh nghiệp thực phẩm chinh phục được siêu thị Nhật và Hàn, trong những công ty công nghệ phần mềm được thuê viết giải pháp cho các tập đoàn lớn. Những điều đó không phải viễn cảnh – chúng đang diễn ra, mỗi ngày.
Đầu tư vào nền kinh tế thật không chỉ là lựa chọn đúng đắn về mặt tài chính. Nó còn là một hành động đạo đức. Bạn đang góp phần đưa dòng vốn đến đúng nơi – nơi có thể chuyển tiền thành máy móc, nhà xưởng, công ăn việc làm và giá trị thật. Đó là một dạng “tích đức” cho cả xã hội và cho chính bạn.
Tôi không nói rằng việc này dễ. Trên con đường này, bạn sẽ phải học rất nhiều. Học đọc con số, học phân tích ngành, học đánh giá rủi ro, học cả cách kiểm soát cảm xúc khi thị trường biến động. Nhưng đó là sự học đáng giá. Không phải để trở thành chuyên gia tài chính, mà để bạn đủ hiểu biết để tự ra quyết định, không bị dẫn dắt bởi tin đồn hay tâm lý bầy đàn.
Càng học, tôi càng hiểu rằng thị trường không phải là nơi để “ăn nhanh rút gọn”, mà là nơi để xây nền móng tài chính dài hạn. Đừng mong giàu trong ba tháng. Hãy đầu tư như người trồng cây ăn trái: chọn giống tốt, chăm sóc đều đặn, và chờ ngày hái quả. Có thể mất vài năm, nhưng trái ngọt sẽ đến – miễn là bạn không nhổ cây giữa chừng.
Tôi nhìn thấy sự tự do không phải ở việc tài khoản tăng gấp ba sau một lần bắt đáy, mà ở dòng cổ tức chảy về đều đặn từ những doanh nghiệp mình hiểu rõ. Tự do là khi bạn không còn cần dự đoán thị trường nữa – bạn sống bằng kết quả thật của những doanh nghiệp thật, thay vì sống nhờ cảm xúc của đám đông.
Và cuối cùng, điều khiến tôi tin vào con đường này không chỉ là số tiền tôi kiếm được. Mà là con người tôi trở thành trên hành trình đó.
Thị trường là nơi trắc nghiệm tính cách. Bạn có giữ được kỷ luật không? Có đủ khiêm tốn để nhận sai? Có dám tin vào giá trị khi người khác đang hoài nghi? Có dám chờ đợi khi người khác đang vội vã? Những câu hỏi đó quan trọng không kém gì những mô hình định giá.
Đầu tư, suy cho cùng, không chỉ là chuyện tiền. Đó là việc bạn chọn đồng hành với ai, chọn tin vào điều gì, chọn cách sống như thế nào trong một thế giới đầy xao động.
Nếu bạn hỏi tôi làm thế nào để không bị bỏ lại phía sau trong một thế giới ngày càng hỗn loạn, tôi sẽ không nói về mã cổ phiếu, cũng không nói về chiến lược giao dịch.
Tôi chỉ nói một điều: hãy đầu tư vào thứ gì đó có giá trị thật. Hãy là người nắm giữ giá trị. Vì dù thị trường có biến động ra sao, giá trị thật sẽ luôn chiến thắng trong dài hạn.
(Mr. H.H)
