Warren Buffett: bài học cho nhà đầu tư mới khi thị trường đang nóng
Thị trường chứng khoán Việt Nam đang ở vùng cao. VN-Index quanh 1.500 điểm khiến nhiều người mới đứng ngoài băn khoăn: “Giờ mua liệu có đắt quá không? Hay chờ điều chỉnh rồi tính?”.
Nếu bạn đang có suy nghĩ đó, thì chính Warren Buffett — một trong những nhà đầu tư vĩ đại nhất thế giới — đã từng nói rất rõ ràng về điều này.
Không phải bằng những lý thuyết học thuật, mà bằng chính trải nghiệm cá nhân ông đã sống qua.
Đừng quá lo thị trường đang cao – hãy lo mình chưa bắt đầu
Buffett từng chia sẻ rằng ông mua cổ phiếu đầu tiên khi mới 11 tuổi. Lúc đó ông không biết gì nhiều, chỉ đơn giản là “mò vào” vì thấy thú vị. Sau đó giá cổ phiếu rớt mạnh, ông hoảng hốt, rồi nó lại hồi phục và ông bán ra khi có lời nhẹ. Nhưng sau đó cổ phiếu đó tăng gấp nhiều lần. Ông nhớ cảm giác tiếc nuối đó đến tận bây giờ.
Chính trải nghiệm thực tế ấy đã dạy ông nhiều hơn bất kỳ cuốn sách nào.
Và đó cũng là điều ông muốn nói với những người đang đứng ngoài: bạn sẽ không học được gì nếu cứ chờ đến “lúc hoàn hảo”. Mua thử một ít, rồi quan sát, sai thì rút kinh nghiệm, đúng thì tăng thêm niềm tin. Nhưng điều quan trọng nhất là: phải bắt đầu.
Thị trường 1.500 điểm có thể là cao, hoặc cũng có thể chỉ là trạm dừng ngắn trên một hành trình dài 10 năm tới. Không ai đoán được. Nhưng điều bạn kiểm soát được là cách bạn bước vào thị trường — từng bước, có hiểu biết, và không quá vội.
Tránh “đu đỉnh” bằng cách đừng chạy theo đám đông
Buffett luôn nhấn mạnh: khi tất cả mọi người trở nên quá hưng phấn, đó là lúc nên cẩn trọng. Ngược lại, khi người ta sợ hãi bỏ chạy, đó lại thường là cơ hội.
Đừng để cảm giác “người ta đang kiếm tiền đầy ra còn mình đứng ngoài” đẩy bạn vào cuộc chơi sai cách. Trong những giai đoạn thị trường tăng nóng, có rất nhiều người lên mạng khoe lãi, lướt sóng, ăn bằng lần… nhưng cũng có không ít người âm thầm “cháy tài khoản” mà không nói.
Thay vì cố gắng “ăn ngay một cú”, hãy nghĩ cách đi đường dài. Hãy nhớ: đầu tư không phải là chạy đua xem ai giàu nhanh hơn, mà là ai còn tiền đến cuối cùng.
Đừng vay mượn để đầu tư
Buffett rất dị ứng với chuyện vay nợ để mua cổ phiếu. Ông cho rằng điều đó chẳng khác gì đánh cược những gì mình đang có chỉ để giành lấy cái mình không chắc cần.
Thị trường đang hưng phấn, margin nhiều công ty chứng khoán cho vay thoải mái, nhưng hãy hỏi lại bản thân: bạn có đủ bình tĩnh để giữ cổ phiếu khi nó giảm 20–30% trong lúc vẫn đang gánh lãi vay? Nếu câu trả lời là không, tốt nhất là đừng vay.
Nếu bạn thực sự tin vào tương lai dài hạn của cổ phiếu bạn đang mua, thì không cần đòn bẩy vẫn kiếm được lợi nhuận. Còn nếu bạn không chắc chắn, thì margin chỉ khiến sai lầm của bạn trở nên nguy hiểm hơn.
Nếu không biết chọn gì, hãy chọn cả rổ
Buffett nhiều lần nói rằng nếu bạn không có đủ kiến thức để chọn từng cổ phiếu, thì cách đơn giản và hiệu quả nhất là mua cả thị trường. Ở Mỹ, đó là quỹ chỉ số S&P 500. Ở Việt Nam, bạn có thể bắt đầu bằng những quỹ ETF theo VN30 hoặc VN100.
Chúng có chi phí thấp, dễ mua bán, và bạn không cần phải mất công chọn lọc. Quan trọng hơn, bạn tránh được rủi ro “đặt cược sai cổ phiếu” — một lỗi rất phổ biến ở người mới.
Tư duy như một người chủ doanh nghiệp
Buffett chưa bao giờ coi cổ phiếu là “tấm vé lướt sóng”. Ông nhìn nó như một phần sở hữu của một công ty. Khi mua cổ phiếu, ông luôn tự hỏi: “Nếu tôi phải giữ nó 10 năm không bán được, tôi có dám mua không?”
Đây là một câu hỏi cực kỳ hay dành cho nhà đầu tư mới.
Thay vì nhìn bảng điện mỗi ngày và lo lắng đỏ – xanh – tím – sàn, hãy tìm hiểu công ty bạn đang mua đang kinh doanh gì, có bền vững không, lãnh đạo có tử tế không, có dòng tiền đều không. Vì về bản chất, bạn đang trở thành cổ đông, không phải đang chơi trò đỏ đen.
Hãy kiên nhẫn và tự đánh giá bản thân
Buffett luôn tự viết lại lý do vì sao ông mua một cổ phiếu, và sau một thời gian sẽ đọc lại để xem mình đúng hay sai. Điều đó giúp ông rèn luyện tư duy logic, không bị cuốn theo thị trường.
Bạn cũng có thể làm vậy. Trước khi mua, hãy viết ra: “Tôi mua cổ phiếu này vì…”. Đừng dựa trên tin đồn, hoặc cảm xúc. Sau 6 tháng hoặc 1 năm, quay lại đọc và xem mình đã nghĩ đúng chưa. Đó là cách học hiệu quả và thực tế nhất.
Đừng tìm thời điểm tốt nhất – hãy tìm thời điểm bắt đầu
Buffett nói một câu rất hay: “Một phần của cuộc sống là chuẩn bị, để khi điều gì đó quan trọng xảy ra, bạn biết cách nhận ra và nắm bắt”.
Nhiều người đứng ngoài thị trường cả năm trời, chờ thị trường giảm mà không bao giờ vào được. Có người vào rồi nhưng hoảng sợ khi thấy giảm 5% là bán tháo. Những người như vậy không thua vì chọn sai cổ phiếu, mà vì không rèn luyện được tâm lý đầu tư.
Vì thế, nếu bạn thực sự quan tâm đến thị trường, đừng chờ thêm nữa.
Hãy bắt đầu, dù là bằng một khoản rất nhỏ.
Học từ trải nghiệm thật khác hoàn toàn với việc chỉ đọc sách hay xem người khác kiếm tiền.
VN-Index cao không phải lý do để đứng ngoài
Thị trường Việt Nam đang ở vùng 1.500 điểm, là cao nếu so với quá khứ 25 năm qua, nhưng chưa chắc đã là đỉnh nếu bạn nhìn dài hạn.
Điều quan trọng không phải là bạn bắt đầu ở điểm nào, mà là bạn có tư duy đúng khi bắt đầu không.
Buffett không giàu lên vì ông mua đúng đáy hay bán đúng đỉnh, mà vì ông đi đúng hướng liên tục, kiên trì, và có kỷ luật.
Nếu bạn là người mới, hãy bắt đầu nhỏ, học dần, tránh đòn bẩy, tập trung dài hạn, và đừng để cảm xúc điều khiển quyết định.
Quan trọng nhất: hãy để thị trường là một nơi bạn học được điều gì đó thay vì là nơi bạn mất hết tiền vì chạy theo đám đông.
(Mr. H.H)
.