Vấn đề của Trung Quốc: Liệu Tập Cận Bình có mắc sai lầm chiến lược?
Lâu rồi không lên topic, vẫn thói viết hơi dài nên chỉ anh em quan tâm Bàn Cờ Lớn mới dụng tâm đọc.
Nền kinh tế Trung Quốc đang đối mặt với nhiều khó khăn nghiêm trọng. Quá trình phục hồi sau đại dịch diễn ra chậm hơn và không bền vững như kỳ vọng của chính phủ Trung Quốc. Một số chỉ số kinh tế đã cho thấy những cải thiện khiêm tốn trong vài tháng đầu năm 2024, tuy nhiên, nền kinh tế vẫn đang gặp khó khăn với tăng trưởng hiện tại phụ thuộc chủ yếu vào xuất khẩu.
Ngoài nền kinh tế khó khăn và sự sụp đổ của bất động sản, một vấn đề đáng lo ngại khác là chính sách zero-COVID và sự kết thúc đầy hỗn loạn của chính sách đó, các cuộc tấn công kéo dài nhắm vào các công ty công nghệ tư nhân, sự tập trung cao độ vào vấn đề ý thực hệ, quá trình theo đuổi tự chủ công nghệ và căng thẳng gia tăng với phương Tây. Những lo ngại này dẫn đến nhu cầu tiêu dùng yếu, đầu tư kinh doanh bị hạn chế và xu hướng chuyển tài sản, đưa gia đình ra nước ngoài.
Vậy tại sao giới lãnh đạo Trung Quốc không hành động mạnh mẽ hơn để thúc đẩy nền kinh tế phục hồi?
Bắc Kinh không phải là không làm gì! Họ đã thúc đẩy tăng trưởng tín dụng, đưa ra các kế hoạch đa điểm để trấn an khu vực tư nhân và cộng đồng doanh nghiệp nước ngoài, giảm bớt hạn chế việc mua căn nhà thứ hai,… Nhungw những bước đi này dường như vẫn quá nhẹ nhàng và muộn màng.
Vấn đề không phải là Tập Cận Bình thiếu thông tin, thiếu quyết đoán và năng lực, hay thiếu quan tâm mà là ông và các cộng sự không đồng ý với những lời chỉ trích cho rằng đường lối chính sách hiện tại là không chính xác và không giải quyết được thách thức. Quan điểm của giới lãnh đạo có thể là bởi vì Trung Quốc mất quyền tiếp cận với công nghệ, thị trường tài chính phương Tây => Trung Quốc không còn lựa chọn nào khác ngoài việc ưu tiên phát triển công nghệ trong nước và đạt được càng nhiều lợi thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu càng tốt.
Trung Quốc có thể chỉ ra một số bằng chứng cho thấy kế hoạch của họ đang hiệu quả như sự thống trị của họ trong lĩnh vực xe điện và pin, hệ thống đường sắt cao tốc dài nhất thế giới, máy bay phản lực thương mại, một loạt các nền tảng internet rất phổ biến, hệ thống vệ tinh Bắc Đẩu,…
=> Tập Cận Bình hiểu được tầm quan trọng cốt yếu của việc kiểm soát các công nghệ lõi, phục vụ cho cả nhu cầu kinh tế và chiến lược của Trung Quốc, và đang kiên quyết thực hiện tầm nhìn này. => Chiến lược đầu tư đã chuyển dịch từ bất động sản sang sản xuất công nghệ cao, đối với các công nghệ mới nổi có thể vừa thúc đẩy tăng trưởng vừa củng cố an ninh quốc gia được sự hỗ trợ mạnh mẽ từ chính phủ.
Liệu Tập Cận Bình có đang mắc sai lầm chiến lược khi đặt cược quá nhiều vào việc kiểm soát các công nghệ của tương lai?
Năng Suất suy giảm
Do thiếu động lực cạnh tranh và đổi mới
- Thiếu cạnh tranh tự do: Chính sách kinh tế của Trung Quốc thường tập trung vào các doanh nghiệp nhà nước (SOEs) và hạn chế sự tham gia của khu vực tư nhân. => Dẫn đến sự thiếu cạnh tranh và động lực để cải thiện hiệu suất và năng suất.
- Kiểm soát và giám sát chặt chẽ: Việc kiểm soát quá mức từ phía chính phủ và thiếu tự do hóa kinh tế có thể dẫn đến sự thiếu sáng tạo và cản trở quá trình đổi mới. => Khiến các doanh nghiệp không có động lực để cải tiến công nghệ và quy trình sản xuất.
Đầu Tư Không Hiệu Quả
- Đầu Tư quá nhiều vào công ghệ cao: Mặc dù đầu tư vào công nghệ là cần thiết, việc quá tập trung vào các lĩnh vực công nghệ cao mà không có cơ sở vững chắc từ nền kinh tế tiêu dùng => Đầu tư không hiệu quả và không tạo ra năng suất cao ngay lập tức.
- Phân bổ tài nguyên kém hiệu quả: Sự ưu tiên dành cho các lĩnh vực cụ thể mà không xem xét nhu cầu toàn diện của nền kinh tế có thể dẫn đến sự phân bổ tài nguyên không hiệu quả => Giảm năng suất tổng thể.
Nợ cao hơn
Dựa vào đầu tư và tín dụng
- Tăng trưởng dựa vào nợ: Trung Quốc đã phụ thuộc nhiều vào đầu tư và tín dụng để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. => dẫn đến mức nợ cao, đặc biệt là trong khu vực doanh nghiệp nhà nước và chính quyền địa phương.
- Thiếu nguồn thu bền vững: Vì ít chú trọng đến kinh tế hộ gia đình và tiêu dùng, Trung Quốc không thể tạo ra nguồn thu bền vững từ tiêu dùng nội địa => Nền kinh tế phải dựa vào tín dụng để duy trì tăng trưởng.
Rủi ro nợ xấu
- Nợ xấu tăng cao: Các doanh nghiệp và chính quyền địa phương, dưới áp lực phải đạt các chỉ tiêu tăng trưởng, có thể vay mượn mà không tính đến khả năng hoàn trả => Nguy cơ nợ xấu tăng cao và làm giảm khả năng thanh khoản của hệ thống tài chính .
Tăng trưởng chậm hơn
Mô hình tăng trưởng không bền vững
- Thiếu động lực nội địa: Không chú trọng đến tiêu dùng và kinh tế hộ gia đình dẫn đến thiếu động lực tăng trưởng từ thị trường nội địa. => Giảm khả năng tăng trưởng bền vững.
- Phụ thuộc vào xuất khẩu: Việc phụ thuộc vào xuất khẩu và đầu tư công nghệ cao có thể làm cho nền kinh tế dễ bị tổn thương trước các biến động kinh tế toàn cầu và các cuộc chiến thương mại.
Tăng trưởng ngắn hạn
- Đầu tư vào công nghệ cao và hạ tầng: Đầu tư mạnh vào công nghệ cao và hạ tầng có thể tạo ra tăng trưởng ngắn hạn, nhưng không thể đảm bảo sự phát triển dài hạn nếu không có sự cân bằng với tiêu dùng nội địa và dịch vụ.
Căng thẳng gia tăng với các nền kinh tế tiên tiến
Cạnh tranh công nghệ và địa chính trị
- Cạnh tranh về công nghệ: Sự tập trung của Trung Quốc vào việc phát triển công nghệ của tương lai, bao gồm trí tuệ nhân tạo và 5G, đã dẫn đến sự cạnh tranh gay gắt với các nền kinh tế tiên tiến khác như Hoa Kỳ và các nước châu Âu .
- Xung đột thương mại và chính sách: Việc Trung Quốc áp dụng các biện pháp kiểm soát kinh tế và bảo hộ đã làm tăng nguy cơ xung đột thương mại với các nền kinh tế khác, dẫn đến căng thẳng chính sách và các biện pháp trả đũa .
mâu thuẫn về hệ thống kinh tế
- Khác biệt về hệ thống kinh tế: Các nền kinh tế tiên tiến thường áp dụng mô hình kinh tế thị trường tự do, trong khi Trung Quốc theo đuổi mô hình kinh tế do nhà nước kiểm soát. Sự khác biệt này có thể dẫn đến căng thẳng và khó khăn trong việc hợp tác kinh tế và chính trị.
Tập Cận Bình và chính quyền của ông dường như nắm toàn quyền kiểm soát chính trị và quyết tâm tiến tới chiến lược của mình, họ tin rằng mình cần phải kiên định hơn trong việc bảo vệ lập trường của mình. => Dù có bất kỳ điều chỉnh nào trong các chính sách cũng chỉ là những thay đổi nhỏ (mang tính chiến thuật) để xoa dịu các chỉ trích trong và ngoài nước.
Một Trung Quốc vĩ đại?!
Thành công với chiến lược tập trung vào kiểm soát các công nghệ của tương lai sẽ mang lại nhiều lợi ích cho Trung Quốc, bao gồm vị thế dẫn đầu toàn cầu trong các lĩnh vực công nghệ chiến lược, tăng cường sức mạnh kinh tế và địa chính trị, phát triển nền kinh tế nội địa mạnh mẽ và thúc đẩy phát triển đô thị và khu vực nông thôn.
Dẫn Đầu trong Các Công Nghệ Chiến Lược
Vị thế dẫn đầu toàn cầu
- Chiếm ưu thế trong các lĩnh vực công nghệ cao: Nếu thành công, Trung Quốc sẽ nắm giữ vị thế dẫn đầu trong các công nghệ chiến lược như trí tuệ nhân tạo (AI), mạng 5G, công nghệ blockchain, và năng lượng sạch . Điều này có thể tạo ra lợi thế cạnh tranh đáng kể trong các ngành công nghiệp toàn cầu, đặc biệt là những ngành có tiềm năng tác động lớn đến các lĩnh vực kinh tế và an ninh.
- Độc quyền công nghệ: Sự kiểm soát và phát triển các công nghệ cốt lõi có thể giúp Trung Quốc đạt được sự độc quyền hoặc ít nhất là tạo ra các rào cản kỹ thuật cao => khiến các quốc gia khác phải phụ thuộc vào công nghệ của Trung Quốc .
Tăng cường năng lực sản xuất và sáng tạo
- Nâng cao năng lực sản xuất: Việc làm chủ các công nghệ tiên tiến có thể giúp Trung Quốc nâng cao năng lực sản xuất và tối ưu hóa quy trình sản xuất, từ đó cải thiện hiệu quả và chất lượng sản phẩm.
- Thúc đẩy sáng tạo và nghiên cứu phát triển (R&D): Thành công trong việc kiểm soát các công nghệ tiên tiến sẽ thúc đẩy sự đầu tư mạnh mẽ vào R&D, từ đó tạo điều kiện cho sự sáng tạo và đổi mới liên tục trong các lĩnh vực khác nhau .
Tăng cường ảnh hưởng kinh tế và địa chính trị
Quyền lực kinh tế toàn cầu
- Ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng toàn cầu: Việc kiểm soát các công nghệ then chốt có thể giúp Trung Quốc trở thành trung tâm của các chuỗi cung ứng toàn cầu, làm cho các quốc gia và doanh nghiệp quốc tế phải phụ thuộc vào Trung Quốc .
- Tăng cường vị Thế thương mại: Thành công trong việc phát triển công nghệ tiên tiến có thể giúp Trung Quốc nâng cao vị thế thương mại của mình, trở thành đối tác không thể thiếu trong các giao dịch thương mại toàn cầu và các hiệp định thương mại đa phương.
Sức mạnh địa chính trị
- Mở rộng ảnh hưởng chính trị: Trung Quốc có thể sử dụng vị thế dẫn đầu về công nghệ để mở rộng ảnh hưởng chính trị trên toàn cầu, đặc biệt trong các khu vực đang phát triển. Điều này có thể giúp Trung Quốc thúc đẩy các mối quan hệ đồng minh và củng cố vai trò lãnh đạo của mình trong các tổ chức quốc tế.
- Đảm bảo an ninh quốc gia: Việc kiểm soát công nghệ tiên tiến sẽ giúp Trung Quốc củng cố an ninh quốc gia bằng cách giảm thiểu sự phụ thuộc vào công nghệ nước ngoài và bảo vệ thông tin nhạy cảm trước các mối đe dọa từ bên ngoài.
Phát triển kinh tế nội địa mạnh mẽ
Cải thiện hệ thống công nghiệp
- Công nghiệp hóa cao cấp: Trung Quốc có thể thúc đẩy quá trình công nghiệp hóa ở mức độ cao hơn, nâng cấp các ngành công nghiệp truyền thống và chuyển đổi chúng thành các ngành công nghiệp công nghệ cao, tăng giá trị gia tăng và cải thiện chất lượng sản phẩm.
- Phát triển các lĩnh vực mới: Thành công trong việc kiểm soát công nghệ có thể giúp Trung Quốc phát triển các lĩnh vực mới như công nghiệp xanh, công nghiệp sáng tạo, và các ngành dịch vụ công nghệ cao, mở rộng cơ cấu kinh tế và tạo ra nhiều cơ hội việc làm mới.
Tăng cường khả năng tự cung tự câps
- Giảm phụ thuộc vào nguồn lực bên ngoài: Trung Quốc có thể giảm sự phụ thuộc vào các nguồn tài nguyên và công nghệ từ nước ngoài, từ đó tăng cường khả năng tự cung tự cấp và bảo vệ nền kinh tế trước các biến động toàn cầu .
- Tăng trưởng kinh tế ổn định: Sự phát triển của các ngành công nghệ cao có thể tạo ra một nền tảng kinh tế mạnh mẽ và ổn định, giúp Trung Quốc đạt được tăng trưởng kinh tế bền vững và giảm thiểu các rủi ro kinh tế trong dài hạn.
Thúc đẩy phát triển đô thị và khu vực nông thôn
Phát triển đô thị thông minh
- Đô thị thông minh: Việc làm chủ công nghệ tiên tiến có thể giúp Trung Quốc phát triển các thành phố thông minh với cơ sở hạ tầng hiện đại, quản lý hiệu quả tài nguyên và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người dân .
- Hạ tầng kỹ thuật số: Công nghệ tiên tiến sẽ cho phép Trung Quốc xây dựng và duy trì hạ tầng kỹ thuật số tiên tiến, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế số và dịch vụ công cộng hiện đại.
Cải thiện kinh tế khu vực nông thôn
- Phát triển nông nghiệp công nghệ cao: Việc áp dụng công nghệ cao vào nông nghiệp có thể giúp cải thiện năng suất nông nghiệp, tăng thu nhập cho nông dân và giảm chênh lệch phát triển giữa các khu vực đô thị và nông thôn.
- Nâng cao chất lượng cuộc sống ở nông thôn: Công nghệ tiên tiến có thể được sử dụng để nâng cao chất lượng cuộc sống ở các khu vực nông thôn thông qua cải thiện cơ sở hạ tầng, dịch vụ y tế, giáo dục và tiện ích công cộng.
Vĩ thanh
Nhìn chung, để đạt được mục đích chính trị chiến lược thì việc hy sinh tăng trưởng kinh tế là điều phải chấp nhận. Chính quyền Trung Quốc là một bộ máy khổng lồ với rất nhiều chuyên gia đầu ngành, việc lựa chọn chiến lược nào cũng phải đưa lên bàn cân giữa các yếu tố chính trị, xã hội và kinh tế. Tất nhiên, nó hoàn toàn nằm trong sự tính toán! Trong lý thuyết trò chơi, cân bằng Nash đã chỉ ra cho chúng ra rằng điểm cân bằng không phải là điểm mang lại lợi ích cao nhất!
